Franciszek Łuczko (ur. 1932, Włodawa) w 1955 roku ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 22 w Szczecinie (1955-56), w Liceum Pedagogicznym dla Wychowawczyń Przedszkoli (1956-60), Studium Nauczycielskim (lata 60.) oraz w I Liceum Ogólnokształcącym (1960-81). W latach 1950-1951 członek Związku Młodzieży Polskiej, 1957-1980 w ZNP, 1962-1981 w PZPR. Od 1966 członek szczecińskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, od 1977 prezes. Od września 1980 w NSZZ „Solidarność”, był przewodniczącym sekcji Pracowników Oświaty i Wychowania Pomorza Zachodniego. 13 grudnia 1981 internowany w Ośrodku Odosobnienia w Goleniowie, następnie w Wierzchowie (prowadził wykłady historyczne i historyczno-religijne, uczestnik 3-dniowej głodówki, 13 lutego 1982 razem z kilkudziesięcioma innymi internowanymi pobity). Zwolniony 8 lipca 1982 zwolniony, pozbawiony prawa wykonywania zawodu. W latach 1982-1984 na urlopie zdrowotnym, 1984-1989 na emeryturze
wykładowca w Szczecińskim Klubie Katolików oraz parafiach Pomorza Zachodniego (w ramach Stowarzyszenia PAX). W sierpniu 1988 uczestnik strajku w Zarządzie Portu Szczecin-Świnoujście. W latach 1989-1999 pracował ponownie jako nauczyciel w I Liceum Ogólnoształcącym. W listopadzie 1989 był delegatem na II Wojewódzki Zjazd Delegatów NSZZ „S” Regionu Pomorze Zachodnie, w kwietniu 1990 delegat na II Krajowy Zjazd Delegatów. Od 1989 członek Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich. Od lat 90. wykładowca i organizator wystaw w Oddziale Zachodniopomorskim Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana w Szczecinie
od 1991 członek szczecińskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego. Od 1999 na emeryturze.
mehr...
weniger
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1932 r. we Włodawie.
[00:00:20] Powód niezapisania boh. do szkoły w 1939 r., rozpoczęcie edukacji w roku 1940. Siódmą klasę boh. ukończył już w Polsce Ludowej. Po wojnie rodzina mieszkała w poniemieckim baraku, ponieważ Niemcy spalili dom.
[00:02:06] W 1952 r. boh. zdał maturę i chciał studiować historię na Uniwersytecie Jagiellońskim – jednym z egzaminatorów był prof. Kazimierz Wyka. Okoliczności wglądu w opinię wystawioną przez kolegów zetempowców, w której nazwano boh. „wrogiem klasowym” – zniszczenie kartki. Boh. dostał się na studia. Po pierwszym roku został przeniesiony na Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie – starania o pozostanie w Krakowie, wynik rozmowy z dziekanem Adamem Bochnakiem. [+]
[00:10:00] Atmosfera na roku po wyjeździe grupy studentów do Lublina. Po ukończeniu studiów w 1956 r. boh. dostał nakaz pracy – starania o skierowania do Szczecina, propozycja pracy z dziećmi greckimi w Policach. Wspomnienie aresztowania profesorów UJ przez Niemców – okoliczności aresztowania prof. Jana Gwiazdomorskiego, który trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Działalność tajnego uniwersytetu w czasie okupacji. W 1954 r. zlikwidowano Wydział Teologiczny na UJ. Praca w szkole podstawowej nr 22 w Szczecinie, potem w Liceum Pedagogicznym.
[00:18:40] W 1960 r. boh. został skierowany do I Liceum, którego dyrektorką była Janina Szczerska – powody konfliktów. Opinia na temat dyrektorki Marianny Rynasiewicz. Rozważania na temat listu biskupów polskich do biskupów niemieckich – wspomnienie artykułu Janiny Szczerskiej. Nagonka władz i mediów na hierarchów kościelnych. Wizyta prymasa Wyszyńskiego w Szczecinie w 1966 r. – zawieszenie tablicy pamiątkowej.
[00:24:50] Różne oceny pracy dydaktycznej boh. – opinia władz, ostrzeżenia ze strony dyrektorki szkoły. Boh. był przewodniczącym nauczycielskiej Solidarności w województwie szczecińskim, 13 grudnia 1981 r. został internowany – przewiezienie do więzienia w Goleniowie, procedury więzienne. Wybór kolegów do celi dla niepalących, z Antonim Komorowskim boh. siedział w Szczecinie po zatrzymaniu. W celi byli także: mecenas Mirosław Kwiatkowski i Wojciech Klukowski – propozycja wspólnej modlitwy.
[00:32:36] 10 stycznia [1982] przewieziono internowanych do zakładu karnego w Wierzchowie – warunki w wieloosobowej celi, kłopoty z palącymi. Biskup Kazimierz Majdański spotkał się z więźniami. Incydent podczas rewizji – ukaranie boh. Interwencja u naczelnika Gadomskiego z powodu słyszalnych, podczas odprawianej mszy, przekleństw więźniów kryminalnych. Incydent z udziałem Edwarda Bałuki. [+]
[00:41:38] Warunki w ośrodku internowania – spacery i dostęp do prasy. Przemyślenia po przeczytaniu artykuł Aleksandra Krawczuka, książki księdza Władysława Smereki.
[00:43:50] Boh. miał wykłady dla więźniów, bywali na nich także strażnicy więzienni. Pierwszym tematem były dzieje polskiej emigracji. Tajni współpracownicy wśród internowanych.
[00:48:45] Przepustka z ośrodka internowania, rewizja przed wyjściem – w domu boh. dowiedział się, że żona jest w szpitalu. Konieczność meldowania się na SB. Wyjazd do Krakowa po książkę „Drogi krzyżowe” ks. Smereki. Pobicie mężczyzny przez milicjantów na ulicy w Krakowie. Skutek spotkania znajomego księdza prawosławnego.
[01:01:12] 3 maja [1982] boh. miał mieć wykład w kościele Jezuitów – ostrzeżenie bezpieki. Boh. poszedł do kościoła z synem – starcia uliczne demonstrantów i ZOMO. Boh. nie mógł wrócić do domu i nocował u znajomej. Postawa ordynator Kowalczyk ze szpitala przy ul. Arkońskiej. Wiadomość o konieczności powrotu do ośrodka internowania w Wierzchowie.
[01:07:40] Organizowanie benzyny na wyjazd do Wierzchowa, pomoc kolegi Jędrzeja Kolasińskiego. Powrót do celi – reakcja kolegów. Ćwiczenia – podnoszenie kawałka szyny. Rewizja przed zwolnieniem z ośrodka internowania – okoliczności uratowania nielegalnych odbitek. Wyjazd do domu wraz z grupą uwolnionych kolegów. [+]
[01:17:43] Boh. nia mógł dostać pracy i w 1985 r. przeszedł na emeryturę. Dzięki pomocy PAX-u miał wykłady w różnych miastach, trudności komunikacyjne. Wiadomość, że proboszcz Kowalczyk [ks. Włodzimierz Kowalski] organizuje pielgrzymkę do Rzymu – rzeźba żubra jako prezent dla papieża Jana Pawła II.
[01:25:20] Boh. namówił znajomych Ukraińców na wybicie pamiątkowych medali z okazji 1000-lecia chrztu Rusi Kijowskiej – tryzub na medalach. Fundatorem medalu był inwalida wojenny, Ukrainiec-kościuszkowiec ranny pod Warszawą – jego losy podczas wojny i operacja w szpitalu polowym. Zamówienie medali u Stanisławy Wątróbskiej.
[01:33:00] Ukraińcy poprosili, by boh. zawiózł medale i pisma do swoich hierarchów w Rzymie. Kontrola na granicy polsko-czechosłowackiej – rewizja osobista, na którą boh. nie zabrał raportówki z medalami. Spotkanie z ukraińskim arcybiskupem Marusynem, który dał boh. 100 dolarów. Spotkanie z generałem Bazylianów, prośba o Pismo Święte w języku ukraińskim. W 1966 r. Wydawnictwo Pallotynów wydało Biblię Tysiąclecia z języków oryginalnych – zdobycie autografu prymasa Wyszyńskiego. Zainteresowanie bezpieki z powodu kontaktów boh. z kardynałem Josyfem Slipyjem. Przewóz książek do Polski – rozmowa z czechosłowackim celnikiem.
[01:45:50] Współpraca z Ukraińcami – wydawane medale. Prośba o medal z Tarasem Szewczenko i Iwanem Franko, kłopoty z cenzurą, błąd na medalu.
[01:52:58] Sylwetka Iwana Franko, który obecnie jest patronem Uniwersytetu we Lwowie. Stypendia ufundowane przez Jana Matejko. Klasztory na świętej górze Athos – publikacje jezuity księdza Czermińskiego – odbycie 45 pielgrzymek. Podczas wykładów w Wierzchowie boh. mówił o górze Athos. Po latach boh. dowiedział się, że Marian Jurczyk współpracował z SB. Zdobycie statusu osoby represjonowanej.
[02:00:25] Rozmowa z Henrykiem Grelą podczas pobytu w zakładzie karnym w Goleniowie, zachowanie Krystosiaka. Do ośrodka internowania w Wierzchowie przyjechała Maja Komorowska, która przywiozła cytryny dla uwięzionych. Prośby od internowanych do przedstawiciela zagranicznej organizacji – boh. poprosił o uwolnienie Haliny Gaińskiej i Marii Matjanowskiej oraz o gabinet stomatologiczny w liceum.
[02:08:00] Rozmowy z esbekami, wielu internowanych skorzystało z propozycji wyjazdu za granicę. Stanisław Wądołowski opowiadał o swoim udziale w wydarzeniach roku 1970. Boh. był w celi z Bałuką, Jurczykiem i Romanowskim – pytania o rok 1970 i rolę Wądołowskiego. Do celi przyszedł dziennikarz, który pytał Wądołowskiego o strajk w roku 1970 – reakcja boh. i Mariana Jurczyka.
[02:13:30] Po pobiciu internowanych w Wierzchowie zrobiono głodówkę – propozycja Artura Balazsa, by boh. nie podejmował głodówki ze względu na wiek. Po odwiedzinach żony boh. napisał podanie o częstsze odwiedziny, ale odmówiono mu.
[02:15:38] Rozmowa z kapitanem SB, który nie doniósł na boh. Rewizje w celach, zachowanie strażników. Jakiś czas po pobiciu boh. został wezwany na badanie lekarskie – przebieg badania, rozmowa o zachowaniu form towarzyskich. [+]
[02:21:00] Spotkanie w więzieniu przy ul. Małopolskiej. Po zwolnieniu z internowania boh. pojechał do rodziny mieszkającej we Włodawie – incydent w biurze meldunkowym. Wspomnienie ostatniej rozmowy z Antonim Komorowskim, współwięźniem z celi w Goleniowie.
[02:24:25] Zachowanie internowanych po pobiciu, obawy robotnika Feliksa Krupy – śpiewanie w celi. Osadzeni zostali pobici 12 lutego – przygotowania strażników do akcji. Prośba kaprala Maruszczaka o wyjście na apel – reakcja Mariana Lemke, byłego milicjanta. W celi został boh. i Wojciech Klukowski – pobicie przez służbę więzienną i ZOMO. Bicie przez dowódcę por. Ambryszewskiego. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..