Zbigniew Ulikowski (ur. 1937, Augustów), syn Piotra Ulikowskiego, pracownika augustowskiego Yacht Clubu i oficera Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. 13 kwietnia 1940 r. cała rodzina została zesłana do posiołka Karniejewka niedaleko Pietropawłowska w Północnym Kazachstanie, ojciec zaś został aresztowany, po amnestii dostał się do Armii Andersa. W 1946 r. Zbigniew Ulikowski wrócił z rodziną do Polski. Zamieszkali w Augustowie, jednak ojciec ze względu na swoją przeszłość musiał uciekać i przenieśli się na Ziemie Odzyskane do Miastka k. Słupska. Po powrocie do Augustowa Zbigniew Ulikowski prowadził warsztat samochodowy, był też piłkarzem klubu sportowego Sparta Augustów.
[00:00:07] W latach 50. boh. grał w trampkarzach, potem w drużynie juniorów Spójni Augustów. Wspomnienie prania koszulek i treningów drużyny. Kadra trenerska, młodymi zawodnikami zajmowali się starsi piłkarze.
[00:04:48] Drużyna CWKS miała w Augustowie zgrupowania – wspólne treningi, wspomnienie bramkarza Stefaniszyna, któremu boh. strzelił bramkę. Wyjazdy ciężarówką na mecze. Zainteresowanie młodzieży sportem, sukcesy uczennic z Liceum Pedagogicznego. Boh. biegał z kolegą Sławkiem Kowalem.
[00:08:52] Pierwsze mecze – wyjazdy do Olecka, Suwałk i Białegostoku. Działalność klubu bokserskiego, wspomnienie braci Haraburdów. Inne dyscypliny sportowe uprawiane przez boh. – osiągnięcia w biegach i podnoszeniu ciężarów. Piłkarskie korki.
[00:13:45] Wypadek podczas meczu z Gwardią Białystok – skutki zderzenia z zawodnikiem przeciwnej drużyny.
[00:15:20] Wspomnienie piłkarza Mieczysława Łopaty. Po rozwiązaniu warszawskiego CWKS do Augustowa przyjechało kilku piłkarzy. Wspomnienie kolegów z drużyny: Tadeusza Mosiejuka, Wojciecha Klekotko, Eugeniusza Potapowicza, Szczepana Stankiewicza, Sławka Kowala. W 1958 r. boh. poszedł do wojska i grał w drużynie w Gołdapi.
[00:21:10] Incydent podczas meczu w Łomży – ściągnięcie spodenek koledze. Drużyna została obrzucona ogórkami przez łomżyńskich kibiców. Atmosfera w drużynie. Koniec kariery sportowej, rozważania na temat piłki nożnej w Augustowie obecnie. Boh. prowadząc zakład ślusarsko-mechaniczny wybudował ogrodzenie wokół stadionu. Wspomnienie toru łyżwiarskiego.
[00:25:40] Wyjazdy „Starem” na mecze. Przygotowanie stroju piłkarskiego. Działalność klubu, w którym pracował m.in. Kazimierz Orzechowski. Zmiana Spójni na Spartę Augustów. Rywalizacja podczas treningów.
[00:31:30] W 1946 r. rodzina została repatriowana do Polski i wróciła do Augustowa. Zamieszkano u wuja, który miał zakład szewski. Dziadek prowadził piekarnię i boh. sprzedawał bułki na targowisku. Po powrocie ojca z Palestyny rodzina zamieszkała w Wielbarku. Do Biesowic przyjechano podczas wywożenia Niemców – reakcja ojca na widok ładnego mieszkania. Boh. siódmą klasę ukończył w Korzybiu. Do szkoły zawodowej chodził w Olecku i Augustowie. Na Syberii ukończył trzy klasy rosyjskiej szkoły – edukacja w Polsce.
[00:39:10] Rodzina wróciła z Pomorza do Augustowa – częste zmiany pracy przez ojca, którego zamykano prewencyjnie przed świętami państwowymi. Prawdopodobnie ojciec przed wojną pracował w wywiadzie. Ojciec i [Hieronim] Jonkajtys, dyrektor szkoły, zostali aresztowani po zajęciu Augustowa przez sowietów w 1939 r. Obydwaj znaleźli się w więzieniu w Grodnie, potem ojca wywieziono na Kołymę. Stamtąd trafił do Armii Andersa, został ranny i potem prowadził harcerstwo w Palestynie. Rodzinę Jonkajtysów deportowano razem z rodziną boh., pani Jonkajtysowa uczyła dzieci czytać na książeczce do nabożeństwa.
[00:45:12] Razem z boh. i matką deportowano dziadków Ulikowskich. Stryj Józef zdążył uciec przez okno. Babcia, analfabetka, była zaradną osobą. Dziadek na zesłaniu robił skrzynki dla mleczarni – incydent z dyrektorem Łopatkinem i krzyżykiem – spełniona przepowiednia babci. [Boh. śpiewa piosenkę, którą babcia śpiewała na zesłaniu]. Babcia wróżyła na zesłaniu z kart, które zrobiła matka. Matka i babcia nie chciały wstąpić do Związku Patriotów Polskich i zabrano je do Jawlenki – kopnięcie enkawudzisty. Dziadkowie przeżyli zesłanie i wrócili do Augustowa. Pan Kierklo przyjechał z wojska po rodzinę i mógł zabrać boh. i matkę, która nie zgodziła się na wyjazd ze względu na teściów. Warunki życia na zesłaniu.
[00:55:40] Po ukończeniu szkoły zawodowej boh. pracował w Zarządzie Wodnym, potem w Państwowym Ośrodku Maszynowym – wspomnienie dyrektora Biekierskiego, który wspierał sportowców. Boh. pracował także w zakładzie szkutniczym, gdzie produkowano „Omegi” – wyjazdy na Targi Poznańskie. Powody otwarcia zakładu ślusarskiego.
[01:00:10] W 1958 r. boh. poszedł do szkoły podoficerskiej w Gołdapi, potem służył w 20. Dywizji Pancernej w Szczecinku. Wcześniej chciał zdawać do szkoły lotniczej – rozmowa w WKU. Okoliczności podjęcia pracy w Stoczni Gdańskiej – budowa statku „Donbas”.
[01:05:50] Życie w Augustowie po wojnie, zniszczenia w mieście. Współczesny stan budynku Yacht Clubu, w którym mieścił się w czasach PRL Wojskowy Dom Wypoczynkowy. Augustowskie domy wczasowe.
[01:10:15] W jednym z domów turystycznych pracował ojciec kolegi, chłopcy chodzili tam grać w ping-ponga – nieoczekiwana wizyta Marszałka Rokossowskiego. [+]
[01:12:45] Dziadek Ludwik Masłowski miał po wojnie piekarnię w Augustowie – powody jej likwidacji. Wuj szewc pracował na czarno, a boh. skręcał mu papierosy.
[01:15:37] Boh. był świadkiem ujawnienia się żołnierzy podziemia, którzy byli na mszy, a potem poszli do Domu Turka. Wiadomości uzyskiwane w warsztacie szewskim. [+]
[01:20:25] Rozminowywanie w Augustowie i Raczkach. W zakładach szkutniczych pracowali Szostak z UB i Janik z AK – ich rozmowy. Boh. jest zdania, że osoby zabrane podczas obławy Augustowskiej wywieziono do Grodna i dalej w głąb Związku Radzieckiego. W latach 50., gdy Polacy wracali z ZSRR, do warsztatu przyszedł starszy pan, który pytał o autobus do Ełku. Mężczyzna był polskim oficerem, który po wzięciu do niewoli był w łagrze.
[01:28:50] Boh. był uczniem czwartej klasy w czasie, gdy był świadkiem ujawniania się żołnierzy podziemia. Mężczyzna wracający z łagru jechał do siostry mieszkającej w Ełku. Wspomnienie akowca Janika.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.