Irena Citko z d. Juszkiewicz (ur. 1931, Dalny Las), córka Aleksandra Juszkiewicza, zamordowanego w czasie Obławy Augustowskiej. Jej rodzice prowadzili gospodarstwo rolne w Dalnym Lasie w Puszczy Augustowskiej. W czasie wojny rodzina zajmowała się gospodarką, ojciec był członkiem Armii Krajowej (ps. „Olcha”), miał także kontakty z partyzantką sowiecką. W maju 1945 r. Irena Citko brała udział w uroczystościach odpustowych w Sanktuarium w Studzienniczej, podczas których NKDW aresztowało kilkadziesiąt osób. 17 lipca 1945 r. NKWD zabrało jej ojca Aleksandra Juszkiewicza - miał pomóc w kopaniu okopów i wrócić wieczorem. Nie wrócił nigdy. Po wojnie Irena Citko ukończyła szkołę podstawową i wyszła za mąż za swojego nauczyciela Bolesława Citko. W 1952 r. zamieszkali w Krasnem koło Lipska nad Biebrzą, w 1964 r. przenieśli się do Jeziorek, a w 1984 r. do Augustowa – w tych miejscach jako nauczyciel pracował mąż p. Ireny. Ona zajmowała się domem i trójką dzieci (Mieczysławem, Edwardem i Danutą).
więcej...
mniej
[00:00:06] Ojciec prowadził gospodarstwo rolne i był komendantem straży pożarnej. Po wybuchu wojny strażacy oddali mundury, które potem odbierali. Podczas okupacji stryj i ojciec byli łącznikami w partyzantce. Po wojnie nie rozmawiano w domu o ich działalności w ruchu oporu.
[00:03:22] W lipcu przed nadejściem frontu rodzinę wypędzono do lasu, matka dawała jedzenie radzieckim partyzantom. Komunikaty nadawane przez radio po rosyjsku. Rodzina uciekła z lasu i przebywała przez trzy miesiące we wsi Gatne.
[00:06:35] Po wyzwoleniu w domu zamieszkała nauczycielka Wasilewska, która uczyła wiejskie dzieciaki. Potem mówiono, że współpracowała z Urzędem Bezpieczeństwa. Matka widziała ją w siedzibie UB. Podczas obławy do nauczycielki przychodzili sowieccy oficerowie.
[00:09:25] Boh. była na pierwszym po wojnie odpuście w Studzienicznej. Podczas kazania przyjechały samochody i zaczęła się strzelanina – część osób uciekła do lasu, boh. znalazła się w grupie, która schroniła się w kościele. Zachowanie radzieckiego oficera. Atmosfera po przerwanym odpuście. [+]
[00:16:30] Wprowadzenie godziny policyjnej. Podczas obławy zabrano pięć osób z Dalnego Lasu, w tym ojca boh. Franciszek Puczyłowski był podczas okupacji w partyzantce. Zadania boh. jako łączniczki. Józef Ślużyński wstąpił do milicji, ale potem uciekł do lasu, gdzie go złapano. Jednego z aresztowanych wypuszczono i matka z nim rozmawiała.
[00:21:50] Starania matki o uzyskanie informacji o ojcu – nauczycielka pani Pająk pisała listy i podania, także do Stalina. Odpowiedź z Czerwonego Krzyża.
[00:23:06] Wspomnienie ojca. Opinie miejscowych o ludziach zabranych podczas obławy. Boh. i rodzeństwo byli nazywani „dziećmi bandyty”. Matka nie dostawała darów z UNRRA. Rolnicy płacili wysokie podatki gruntowe.
[00:28:45] Po ślubie w 1949 r. boh. mieszkała z mężem w Dalnym Lesie, potem w Krasnem. Okoliczności spotkania z Edmundem Krysiukiem. Atmosfera we wsi po jego aresztowaniu. W okolicy ukrywało się dwóch Skoków, Krysiuk i Makarewicz, którego córka nie chodziła do szkoły – interwencja męża boh.
[00:33:45] Podczas ślubu kuzynki Krysiuk przyszedł na skraj lasu i tam zaniesiono mu poczęstunek, potem weselników przesłuchiwało UB. Sposób rozpoznawania partyzantów przez miejscową ludność. [+]
[00:35:20] Mąż Bolesław Citko była nauczycielem. Spotkanie z Alicją Maciejowską, która w latach 80. rozmawiała z rodzinami ofiar obławy. Starania o akt zgonu ojca w IPN w Białymstoku. Podczas obławy zginęło kilku członków rodziny boh.
[00:42:20] W Dalnym Lesie nie mieszkali Żydzi. Matka pochodziła we wsi Kopanica, w której mieszkało wielu staroobrzędowców. Sytuacja w domu po zabraniu ojca. Nadzieje na jego powrót. Boh. mieszkała z mężem w Krasnem, potem w Jeziorkach.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.