Halina Rogozińska z d. Rutkowska (ur. 1926, Warszawa) – więźniarka obozu w Działdowie, uczestniczka powstania warszawskiego. Po wybuchu II wojny św. mieszkała wraz z rodziną w majątku w Turowie. W 1941 roku została wraz z matką i częścią rodzeństwa wysiedlona (ojciec i brat wcześniej uciekli) i w marcu spędziła około dwóch tygodni w obozie w Działdowie, gdzie była świadkiem niemieckich zbrodni. Z obozu została razem z rodziną zwolniona i wysłana w kierunku Warszawy. Przez pewien czas leczyła się w Otwocku. Wstąpiła do tajnego harcerstwa NSZ (część, która przyłączyła się do AK). Niedługo przed powstaniem dostała przydział do Armii Krajowej (IV Obwód Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej Ochota, 2 Rejon, pluton 435). Około 10 sierpnia została wypędzona z Ochoty, wcześniej spędzając dobę na Zieleniaku. Wraz z dwiema koleżankami uciekła z transportu do Pruszkowa i trafiła do Łuszczewa obok Kampinosu, gdzie do grudnia 1944 była sanitariuszką w szpitalu polowym. Następnie trafiła do wsi Goliany, skąd pojechała do Warszawy, a następnie do Płocka, gdzie pracę znalazł jej ojciec. Rodzina liczyła, że odzyska majątek w Turowie. Niestety, najpierw został aresztowany ojciec pani Haliny, a potem rodzinę znów wysiedlono. Halina Rogozińska ukończyła studia I stopnia – budownictwo lądowe na Politechnice Warszawskiej, pracowała w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym Okręg Warszawa i w Mostostalu.
więcej...
mniej
[00:00:07] Zajęcie Ochoty przez Niemców 10 sierpnia [1944], wkroczenie „ronowców”, polowanie na młodych ludzi, gwałcenie i mordowanie dziewcząt. Dr Goldman Zaborowski ukrył dwie sanitariuszki w kopie węgla. Wyjście sanitariuszek z ludnością cywilną, siostry Zofia i Barbara Gettel. Losy rodziny Gettel. Ojciec pisarz niemiecki, patriotyczne wychowanie. Noc spędzona na Zieleniaku w stercie toreb i plecaków.
[00:04:42] Przejazd kolejką WKD do obozu w Pruszkowie. Ucieczka boh. i sióstr Gettel po wyjściu z pociągu. [+] Pomoc mieszkanki Pruszkowa, dojście do szpitala pod Kampinosem.
[00:08:10] Uciekinierki szły do majątku w Zaborowie, gdzie pracował brat boh. [Podczas powstania] Uratowanie przed egzekucją młodych ludzi przez kierowcę gestapowca. Przepychanie zepsutej ciężarówki. [+]
[00:11:12] Budynek przy ul. Asnyka – studnia na podwórku, dozorca postrzelony przez „gołębiarza”. Strzelanie „gołębiarza” w stronę boh., podrapania od odłamków muru. Zgwałcenie koleżanki Zosi na Zieleniaku, strzał w szyję, przeżyła dzięki pomocy sanitariuszki. Opieka siostry zakonnej Kamili. Ciężka choroba wnuka boh.
[00:16:10] W drodze na Zieleniak boh. wyciągnięta przez „ronowców” z grupy idących, interwencja matki sióstr Gettel, krzyczenie do Ukraińca „piętrowych przekleństw” po niemiecku przez boh. Postrzelenie koleżanki Zosi.
[00:19:00] Przejście z Pruszkowa do Puszczy Kampinoskiej (Łuszczew, Zaborów) bez problemów, z pomocą miejscowych akowców. Dojście do Łuszczewa, opatrywanie rannych w szpitalu polowym we dworze. Ważna pacjentka – młoda matka kilkudniowego dziecka – pijani własowcy przestrzelili jej brzuch, dwie kule utkwiły w kołysce. [+]
[00:24:17] Ucieczka przed oddziałem Ukraińców w drodze po lekarza ze wsi Cholewy, przejście przez Utratę (listopad), kryjówka w małżeńskim łożu gospodarzy z Cholewy. Pierwszy w życiu bimber z musztardówki. [++]
[00:27:51] Pacjent, młody chłopak ciężko ranny w pośladki. [+] Spotkania po latach rannych i ich rodzin. Brak antybiotyków [podczas powstania]. Powstaniec poparzony „krową”, ciągłe moczenie i przemywanie rany. Lekarz Askanas
[00:33:05] Warunki polowe, asystowanie przy operacjach, oświetlenie: sanitariuszki stojące z lampami naftowymi. Pranie zaropiałych i zakrwawionych bandaży – obrzydzenie, porzucenie marzenia o studiach medycznych. Omdlałe sanitariuszki. [+] Niegasnąca nadzieja na pokonanie Niemców. Ojciec o ZSRR: „wchodzimy pod gorszą okupację”.
[00:36:36] Znalezienie boh. przez rodziców. Szpital przeniesiony do dworu w miejscowości Pawłowice, powrót do domu w grudniu [1944]. Dobra obsada szpitala, kardiolog Askanas z żoną. Pomoc okolicznych mieszkańców w zaopatrzeniu szpitala. Zespół przygotowujący posiłki, treściwe dania jednogarnkowe.
[00:40:05] Ostrzał wokół szpitala, kryjówka w schronie wykopanym w ogrodzie. Sucharki w woreczku od właścicielki majątku zjedzone na raz przez boh. Kogel-mogel z jajek od mieszkańców. Opieka nad koleżanką chorą na szkarlatynę w izolatce – boh. nie zachorowała.
[00:43:31] Obóz przejściowy w Pruszkowie. Ze szpitala polowego lekarz wysyłał chorych na amputacje do szpitala w Pruszkowie. Kontakt brata z rodzicami po powstaniu, ojciec nie walczył w powstaniu, zatrzymany w pociągu. Mama schowana z dwójką dzieci w piwnicy, trafiła do obozu przejściowego, stamtąd do przyjaciół – cała rodzina zamieszkała w garażu. Cała rodzina przeżyła wojnę. Siostra mamy straciła trzech synów: „nazywaliśmy ją Niobe”. [++]
[00:48:30] Upadek powstania, systematyczne niszczenie Warszawy przez Niemców, „budynek po budynku”. Przekonanie o wpływie powstania na decyzje Stalina niewłączania Polski do ZSRR. Lata 40. i początek 50. Niepewność, metoda NKWD i SB „zdjęcie z ulicy” – wciągniecie przechodnia do samochodu.
[00:52:10] Wejście do szpitala żołnierzy polskich, radość. Żołnierz: „nie cieszcie się, to jest następna okupacja”. Oficer polityczny donoszący na żołnierzy w każdym oddziale. W styczniu/lutym 1945 wyprawa z siostrą do piwnicy budynku na ul. Złotej, splądrowane piwnice. Zachowane pamiątki i fotografie rodzinne, odzyskane pantofle boh.
[00:55:54] Spotkanie całej rodziny we wsi Goliany, zamieszkanie w garażu domu przyjaciela rodziców, inż. Tuliszkowskiego. Najstarszy brat powstanie spędził w Zaborowie.
[00:58:11] Zniszczona Warszawa, „martwe miasto”. W 1945 r. w drodze do szkoły przechodzenie przez górę gruzów na ul. Wilczej. Po wojnie przyjazd do Turowa, praca ojca w Płocku. Rozparcelowanie majątku, ziemianie nie mogli mieszkać w pobliżu swoich dawnych majątków.
[01:00:15] Wiadomość o aresztowaniu ojca, walka boh. o niego w siedzibie UB w Płocku. Choroba ojca, zamknięcie boh. w celi z ojcem na noc, następnego dnia wyjście z aresztu. Roznoszenie przez boh. grypsów w Płocku i pod Płockiem, „byłam odważna do głupoty”. Wdzięczna żona aresztowanego – podziękowanie wyrażone kotletami. [+]
[01:04:28] Profilaktyczne aresztowanie ojca – ziemianina. Ponowne wysiedlenie rodziny przez UB: „wolno zabrać tylko miętkie rzeczy”. Zatrzymanie u wuja przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, w częściowo zburzonej kamienicy. Ojciec stracił pracę w muzeum, zatrudniony w przedsiębiorstwie budowlanym przy odbudowie Warszawy.
[01:09:07] Edukacja boh. po wojnie: przesiedlenie z Płocka miesiąc przed maturą. Pomoc urzędnika – przyjęcie do szkoły w prima aprilis, matura zdana w szkole wieczorowej. „Mania pisania życiorysów” po wojnie.
[01:12:55] Mobilizowanie warszawiaków do odbudowy, wyznaczanie prac społecznych przy odgruzowywaniu, dyżury po pracy. Boh. pracowała w PPB-OW (Państwowe Przedsiębiorstwo Budowlane Okrąg Warszawa). Euforia odbudowy „na złość Niemcom”. Silne emocje podczas odgruzowywania. Mieszkańcy poszukający zasypanych bliskich – znalezienie zasuszonej dłoni mamy pewnej dziewczyny. [++]
[01:15:34] Ukończone studia I stopnia na Wydziale Budownictwa Lądowego. Zaangażowanie w podziemie antykomunistyczne przyszłego męża. Przenoszenie broni na ul. Mokotowską, plan zakopania w piwnicy. Wielu młodych ludzi, w tym kolega męża, odrabiało karę więzienia w kopalni.
[01:19:55] Pierwszy syn (ur. 1952). Praca jako nauczycielka matematyki i fizyki w podwarszawskich szkołach dla analfabetów. [+]
[01:22:16] W 1948 r. wielogodzinna rewizja w domu rodziców, oficerowie z NKWD, spotkanie ubeka, syna hurtownika żydowskiego z Płocka, któremu ojciec zwrócił przedpłatę na początku wojny. Zabranie boh. na przesłuchanie – komenda NKWD i UB przy ul. Cyryla i Metodego. Konfrontacja z pobitym akowcem, ochrona młodego ubeka. Rodzina żydowska uratowana dzięki pieniądzom z przedpłaty, „dobro wraca”. [+]
[01:31:00] Starszy o 6 lat brat (Kazimierz) Maciej pracował majątku Zaborów, pracowali tam Żydzi z warszawskiego getta, brat im zostawiał jedzenie w krzakach porzeczek. Po wojnie pracował w PGR, zataił swoje wojenne losy. Boh. nie wiedziała, co brat robił w AK. Cioteczny brat Czesław. Poczucie patriotycznego obowiązku całej rodziny. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.