Halina Rogozińska z d. Rutkowska (ur. 1926, Warszawa) – więźniarka obozu w Działdowie, uczestniczka powstania warszawskiego. Po wybuchu II wojny św. mieszkała wraz z rodziną w majątku w Turowie. W 1941 roku została wraz z matką i częścią rodzeństwa wysiedlona (ojciec i brat wcześniej uciekli) i w marcu spędziła około dwóch tygodni w obozie w Działdowie, gdzie była świadkiem niemieckich zbrodni. Z obozu została razem z rodziną zwolniona i wysłana w kierunku Warszawy. Przez pewien czas leczyła się w Otwocku. Wstąpiła do tajnego harcerstwa NSZ (część, która przyłączyła się do AK). Niedługo przed powstaniem dostała przydział do Armii Krajowej (IV Obwód Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej Ochota, 2 Rejon, pluton 435). Około 10 sierpnia została wypędzona z Ochoty, wcześniej spędzając dobę na Zieleniaku. Wraz z dwiema koleżankami uciekła z transportu do Pruszkowa i trafiła do Łuszczewa obok Kampinosu, gdzie do grudnia 1944 była sanitariuszką w szpitalu polowym. Następnie trafiła do wsi Goliany, skąd pojechała do Warszawy, a następnie do Płocka, gdzie pracę znalazł jej ojciec. Rodzina liczyła, że odzyska majątek w Turowie. Niestety, najpierw został aresztowany ojciec pani Haliny, a potem rodzinę znów wysiedlono. Halina Rogozińska ukończyła studia I stopnia – budownictwo lądowe na Politechnice Warszawskiej, pracowała w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym Okręg Warszawa i w Mostostalu.
more...
less
[00:00:07] Zajęcie Ochoty przez Niemców 10 sierpnia [1944], wkroczenie „ronowców”, polowanie na młodych ludzi, gwałcenie i mordowanie dziewcząt. Dr Goldman Zaborowski ukrył dwie sanitariuszki w kopie węgla. Wyjście sanitariuszek z ludnością cywilną, siostry Zofia i Barbara Gettel. Losy rodziny Gettel. Ojciec pisarz niemiecki, patriotyczne wychowanie. Noc spędzona na Zieleniaku w stercie toreb i plecaków.
[00:04:42] Przejazd kolejką WKD do obozu w Pruszkowie. Ucieczka boh. i sióstr Gettel po wyjściu z pociągu. [+] Pomoc mieszkanki Pruszkowa, dojście do szpitala pod Kampinosem.
[00:08:10] Uciekinierki szły do majątku w Zaborowie, gdzie pracował brat boh. [Podczas powstania] Uratowanie przed egzekucją młodych ludzi przez kierowcę gestapowca. Przepychanie zepsutej ciężarówki. [+]
[00:11:12] Budynek przy ul. Asnyka – studnia na podwórku, dozorca postrzelony przez „gołębiarza”. Strzelanie „gołębiarza” w stronę boh., podrapania od odłamków muru. Zgwałcenie koleżanki Zosi na Zieleniaku, strzał w szyję, przeżyła dzięki pomocy sanitariuszki. Opieka siostry zakonnej Kamili. Ciężka choroba wnuka boh.
[00:16:10] W drodze na Zieleniak boh. wyciągnięta przez „ronowców” z grupy idących, interwencja matki sióstr Gettel, krzyczenie do Ukraińca „piętrowych przekleństw” po niemiecku przez boh. Postrzelenie koleżanki Zosi.
[00:19:00] Przejście z Pruszkowa do Puszczy Kampinoskiej (Łuszczew, Zaborów) bez problemów, z pomocą miejscowych akowców. Dojście do Łuszczewa, opatrywanie rannych w szpitalu polowym we dworze. Ważna pacjentka – młoda matka kilkudniowego dziecka – pijani własowcy przestrzelili jej brzuch, dwie kule utkwiły w kołysce. [+]
[00:24:17] Ucieczka przed oddziałem Ukraińców w drodze po lekarza ze wsi Cholewy, przejście przez Utratę (listopad), kryjówka w małżeńskim łożu gospodarzy z Cholewy. Pierwszy w życiu bimber z musztardówki. [++]
[00:27:51] Pacjent, młody chłopak ciężko ranny w pośladki. [+] Spotkania po latach rannych i ich rodzin. Brak antybiotyków [podczas powstania]. Powstaniec poparzony „krową”, ciągłe moczenie i przemywanie rany. Lekarz Askanas
[00:33:05] Warunki polowe, asystowanie przy operacjach, oświetlenie: sanitariuszki stojące z lampami naftowymi. Pranie zaropiałych i zakrwawionych bandaży – obrzydzenie, porzucenie marzenia o studiach medycznych. Omdlałe sanitariuszki. [+] Niegasnąca nadzieja na pokonanie Niemców. Ojciec o ZSRR: „wchodzimy pod gorszą okupację”.
[00:36:36] Znalezienie boh. przez rodziców. Szpital przeniesiony do dworu w miejscowości Pawłowice, powrót do domu w grudniu [1944]. Dobra obsada szpitala, kardiolog Askanas z żoną. Pomoc okolicznych mieszkańców w zaopatrzeniu szpitala. Zespół przygotowujący posiłki, treściwe dania jednogarnkowe.
[00:40:05] Ostrzał wokół szpitala, kryjówka w schronie wykopanym w ogrodzie. Sucharki w woreczku od właścicielki majątku zjedzone na raz przez boh. Kogel-mogel z jajek od mieszkańców. Opieka nad koleżanką chorą na szkarlatynę w izolatce – boh. nie zachorowała.
[00:43:31] Obóz przejściowy w Pruszkowie. Ze szpitala polowego lekarz wysyłał chorych na amputacje do szpitala w Pruszkowie. Kontakt brata z rodzicami po powstaniu, ojciec nie walczył w powstaniu, zatrzymany w pociągu. Mama schowana z dwójką dzieci w piwnicy, trafiła do obozu przejściowego, stamtąd do przyjaciół – cała rodzina zamieszkała w garażu. Cała rodzina przeżyła wojnę. Siostra mamy straciła trzech synów: „nazywaliśmy ją Niobe”. [++]
[00:48:30] Upadek powstania, systematyczne niszczenie Warszawy przez Niemców, „budynek po budynku”. Przekonanie o wpływie powstania na decyzje Stalina niewłączania Polski do ZSRR. Lata 40. i początek 50. Niepewność, metoda NKWD i SB „zdjęcie z ulicy” – wciągniecie przechodnia do samochodu.
[00:52:10] Wejście do szpitala żołnierzy polskich, radość. Żołnierz: „nie cieszcie się, to jest następna okupacja”. Oficer polityczny donoszący na żołnierzy w każdym oddziale. W styczniu/lutym 1945 wyprawa z siostrą do piwnicy budynku na ul. Złotej, splądrowane piwnice. Zachowane pamiątki i fotografie rodzinne, odzyskane pantofle boh.
[00:55:54] Spotkanie całej rodziny we wsi Goliany, zamieszkanie w garażu domu przyjaciela rodziców, inż. Tuliszkowskiego. Najstarszy brat powstanie spędził w Zaborowie.
[00:58:11] Zniszczona Warszawa, „martwe miasto”. W 1945 r. w drodze do szkoły przechodzenie przez górę gruzów na ul. Wilczej. Po wojnie przyjazd do Turowa, praca ojca w Płocku. Rozparcelowanie majątku, ziemianie nie mogli mieszkać w pobliżu swoich dawnych majątków.
[01:00:15] Wiadomość o aresztowaniu ojca, walka boh. o niego w siedzibie UB w Płocku. Choroba ojca, zamknięcie boh. w celi z ojcem na noc, następnego dnia wyjście z aresztu. Roznoszenie przez boh. grypsów w Płocku i pod Płockiem, „byłam odważna do głupoty”. Wdzięczna żona aresztowanego – podziękowanie wyrażone kotletami. [+]
[01:04:28] Profilaktyczne aresztowanie ojca – ziemianina. Ponowne wysiedlenie rodziny przez UB: „wolno zabrać tylko miętkie rzeczy”. Zatrzymanie u wuja przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, w częściowo zburzonej kamienicy. Ojciec stracił pracę w muzeum, zatrudniony w przedsiębiorstwie budowlanym przy odbudowie Warszawy.
[01:09:07] Edukacja boh. po wojnie: przesiedlenie z Płocka miesiąc przed maturą. Pomoc urzędnika – przyjęcie do szkoły w prima aprilis, matura zdana w szkole wieczorowej. „Mania pisania życiorysów” po wojnie.
[01:12:55] Mobilizowanie warszawiaków do odbudowy, wyznaczanie prac społecznych przy odgruzowywaniu, dyżury po pracy. Boh. pracowała w PPB-OW (Państwowe Przedsiębiorstwo Budowlane Okrąg Warszawa). Euforia odbudowy „na złość Niemcom”. Silne emocje podczas odgruzowywania. Mieszkańcy poszukający zasypanych bliskich – znalezienie zasuszonej dłoni mamy pewnej dziewczyny. [++]
[01:15:34] Ukończone studia I stopnia na Wydziale Budownictwa Lądowego. Zaangażowanie w podziemie antykomunistyczne przyszłego męża. Przenoszenie broni na ul. Mokotowską, plan zakopania w piwnicy. Wielu młodych ludzi, w tym kolega męża, odrabiało karę więzienia w kopalni.
[01:19:55] Pierwszy syn (ur. 1952). Praca jako nauczycielka matematyki i fizyki w podwarszawskich szkołach dla analfabetów. [+]
[01:22:16] W 1948 r. wielogodzinna rewizja w domu rodziców, oficerowie z NKWD, spotkanie ubeka, syna hurtownika żydowskiego z Płocka, któremu ojciec zwrócił przedpłatę na początku wojny. Zabranie boh. na przesłuchanie – komenda NKWD i UB przy ul. Cyryla i Metodego. Konfrontacja z pobitym akowcem, ochrona młodego ubeka. Rodzina żydowska uratowana dzięki pieniądzom z przedpłaty, „dobro wraca”. [+]
[01:31:00] Starszy o 6 lat brat (Kazimierz) Maciej pracował majątku Zaborów, pracowali tam Żydzi z warszawskiego getta, brat im zostawiał jedzenie w krzakach porzeczek. Po wojnie pracował w PGR, zataił swoje wojenne losy. Boh. nie wiedziała, co brat robił w AK. Cioteczny brat Czesław. Poczucie patriotycznego obowiązku całej rodziny. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.