Rafał Żelichowski (ur. 1965, Włoszczowa) był uczestnikiem tzw. strajku o krzyże w grudniu 1984 r. w Zasadniczej Szkole Zawodowej we Włoszczowie. Został aresztowany i osadzony w areszcie przy ul. Montelupich w Krakowie, a następnie skierowany do karnej jednostki wojskowej. W trakcie odbywania kary był zastraszany i poniżany. Mimo upływu lat bardzo silnie reaguje na wspomnienia o strajku, który tkwi w nim do dziś i „nigdy się nie skończy”.
[00:00:08] Bohater urodził się w 1965 r. we Włoszczowie. Ukończył tam szkołę podstawową i zawodową oraz rozpoczął pracę w Polskich Kolejach Państwowych. Brał udział w tzw. strajku o krzyże, który wybuchł w Zasadniczej Szkole Zawodowej, w której uczył się rok wcześniej.
[00:01:00] Znajomi poprosili go o pomoc w organizacji. Został porządkowym podczas strajku, pilnował ładu, dysponował grupą ok. 15 osób. Nagrywał kazania ks. biskupa Jaworskiego we włoszczowskim kościele parafialnym, które następnie z ks. Markiem Łabudą i Andrzejem Wilczyńskim odtwarzali młodzieży w szkole. Boh. miał wówczas 19 lat.
[00:02:00] Boh. pracował w PKP Włoszczowa-Północ. O strajku dowiedział się wracając po 12 godzinach pracy. Był absolwentem szkoły, w której wybuchł strajk, znał ks. Marka i strajkującą młodzież. Po rozmowie z księdzem i przewodniczącą Alą Groszek postanowił bronić krzyży razem z uczniami szkoły.
[00:03:15] Boh. wychowywał się w rodzinie katolickiej, gdzie krzyż zawsze był obecny, również dziadkowie uczyli go miłości do krzyża i jego obrony za wszelką cenę. Część rodziców chciała zabierać dzieci ze strajku, ale stawiały opór.
[00:04:20] Matka boh. pracowała w Narodowym Banku Polskim. Grożono jej dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy za udział syna w strajku. Przyjechała do szkoły, żeby go stamtąd zabrać, ale boh. został w szkole. Pojawiły się pogłoski, że szkołę otoczyło ZOMO i będą uczniów „pałować i zabijać”.
[00:05:30] Boh. codziennie zdawał sprawozdanie na plebanii p. Pawłowi Amerykowi, dr. Józefowi Zdańskiemu, Dariuszowi Czechowskiemu, Tadeuszowi Husiowi. Boh. poprosił ich o brzeszczot do rozbicia kłódki zamykającej drzwi, którymi w razie potrzeby mogliby uciekać strajkujący.
[00:06:30] Incydenty podczas strajku: syn jednego z milicjantów rozpalił z kolegą ognisko na dachu szkoły, które groziło pożarem. Zdaniem boh. nakłoniono ich do tego. Zapchano też pion instalacji sanitarnej, który naprawił znajomy hydraulik z ekipą. Wybito szybę, którą naprawił znajomy szklarz. Pomoc i wsparcie mieszkańców Włoszczowy, którzy przynosili żywność, koce, koksowniki. Cukiernik Jan Migoń przynosił pieczywo.
[00:10:00] Odwiedzali ich księża i klerycy. Boh. wyprosił ze szkoły redaktora z gazety „Żołnierz Wolności”, za co redaktor mu się odpłacił nieprzyjaznym artykułem. Nauczyciele spisywali wchodzących i wychodzących ze szkoły.
[00:12:40] Celem strajku było nakłonienie władz szkoły, aby zawiesiły krzyże, które wcześniej zdjęły. Dyrektor szkoły Julian Lis powiedział, że dopóki on jest dyrektorem, krzyże nie wrócą.
[00:14:15] Decyzja o zakończeniu strajku wyszła od ks. bp. Mieczysława Jaworskiego, który towarzyszył młodzieży od początku protestu. Strajkująca młodzież przychyliła się do propozycji księdza. Zorganizowali przemarsz, który nabrał charakteru manifestacji. Przemarsz zakończył się mszą w kościele. To był koniec strajku.
[00:16:25] W marszu brali też udział mieszkańcy Włoszczowy, dołączali po drodze. Marsz mógł liczyć ok. 400-500 osób. Młodzież była rozgoryczona, płakała. Cel strajku nie został osiągnięty. Późniejsze msze za ojczyznę, na które ludzie przynosili krzyże jako „oręż przeciwko komunie i uciskowi”.
[00:18:30] Strajk zakończył się w niedzielę 16 grudnia 1984. Następnego dnia boh. został zabrany z domu na komisariat MO. Nazajutrz dowiedział się, że zaoczne kolegium skazało go za zakłócanie porządku publicznego na 2 tys. zł grzywny. Spędził miesiąc w zakładzie karnym w Pińczowie, drugi miesiąc w Krakowie na Podgórzu.
[00:22:30] W Krakowie był doprowadzany do zakładu pracy „Prefabet”, gdzie robiono wlewki żelbetowe. Był częściowo opłacany. Podczas widzenia matka i siostra boh. zostały zwyzywane przez „wychowawcę”.
[00:23:20] Boh. czuł się chory, ale nie dostał zgody na kontakt z lekarzem. Odmówił chodzenia do „Prefabetu”. Zwolnienie z więzienia.
[00:25:00] Rozmowa z ks. Jancarzem w Mistrzejowicach w Nowej Hucie. Ks. podtrzymywał boh. na duchu, bo był zastraszony. Po 2 miesiącach więzienia boh. wrócił do pracy.
[00:26:00] W zakładzie boh. miał dobrego naczelnika, Jana Hurkałę, który go wspierał. Podczas strajku kazano mu zwolnić boh. dyscyplinarnie z pracy, ale naczelnik odmówił. Spotkał się z boh., udzielił mu urlopu, załatwił ciągłość pracy.
[00:27:40] Powołanie do wojska w czerwcu [1985] do Lublina. Rozmowa z dowódcą mjr Zwierzem, który przyznał, że popiera walkę boh. o krzyż. [+]
[00:28:50] Przydział do jednostki w Jarosławiu, służba wartownicza i w PKT - punkcie kontroli pojazdów. Szykanowanie ze strony oficerów: st. chorążego sztabowego Staszkowa oraz mjr Szymkowa, zastępcy ds. politycznych, który niejednokrotnie poniżał boh. [+]
[00:31:00] Załamanie nerwowe boh. Skierowanie do szpitala, gdzie został okradziony m.in. ze znaczka katyńskiego.
[00:32:30] Po półtorarocznym pobycie w wojsku skierowanie na komisję lekarską, która zdiagnozowała u niego nerwicę depresyjną.
[00:33:20] Strajk o krzyże do chwili obecnej oddziałuje na boh. Opinia boh. na temat stosunku do krzyża we współczesnej Polsce.
[00:35:20] Znaczenie krzyża dla boh. Modlitwy do Jezusa w więzieniu i wojsku przynosiły boh. ulgę. Kontakty między uczestnikami strajku osłabły po wyjeździe ks. Marka [Łabudy] na misję. Spotkania rocznicowe we Włoszczowie.
[00:37:40] Wpływ strajku na losy jego uczestników, represje. [+]
[00:39:30] Boh. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Wolności i Solidarności, ma status osoby represjonowanej. Odznaczenie nadane przez premiera Morawieckiego
[00:40:30] Hymn strajkującej młodzieży „Nie zdejmę krzyża z mojej piersi”.
[00:41:00] Dzieci i wnuki boh., ich stosunek do strajku we Włoszczowie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..