Józef Kaczor (ur. 1948, Korczyna), dr nauk przyrodniczych, wspomina swoją działalność opozycyjną w NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie był pracownikiem naukowym na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. Do tworzenia związku namówił go współpracownik, dawny akowiec. Boh. opisuje moment tworzenia się „Solidarności” na poszczególnych wydziałach UMCS i w lubelskich zakładach pracy, budowę siatki w poszczególnych regionach związku, działalność informacyjną wśród robotników, a także powstawanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów i ogólnopolski strajk wsparcia dla protestów w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu. W październiku 1980 r. boh. został członkiem Komisji Zakładowej „S”, wspomina najbliższych współpracowników. Głównym polem działalności lubelskich opozycjonistów były nielegalne wydawnictwa i ich kolportaż, współpraca ze związkowcami w ramach struktur „Solidarności”, popieranie strajków ogólnopolskich. Boh. wspomina wprowadzenie stanu wojennego, wtargnięcie ZOMO do siedziby regionu „Solidarności” oraz na uczelnię, aresztowania i internowanie. Po 13 grudnia 1981 r. bohater zaangażował się mocno w organizację wyjazdów kolonijnych dla dzieci osób internowanych i uwięzionych, zdobywał fundusze, żywność z darów z Zachodu, nawiązywał kontakty z nauczycielami i opiekunami. W tym celu współpracował blisko z Kościołem, szczególnie z kurią biskupią, od której otrzymywał wielokrotne wsparcie materialne i organizacyjne. W ramach akcji „Wakacje z Bogiem” udało się wysłać na wyjazdy ponad 800 dzieci. Równocześnie z działalnością opozycyjną boh. opisuje karierę naukową własną i współpracowników, a po 1989 r. – tuszowanie historii i wybielanie życiorysów.
more...
less
[00:00:00] Boh. urodzony na Podkarpaciu, w biednej okolicy, bez dostępu do elektryczności, szkoła w odległej o 4 km Korczynie. W 1961 r. ojciec wybudował dom bliżej Korczyny, liceum w Krośnie, boh. pasał krowy. Studia chemiczne w Lublinie, od 1971 r. na Wydziale [Biologii i] Nauk o Ziemi. 16 grudnia 1980 został wybrany do Komisji Zakładowej „Solidarności” Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
[00:02:00] W liceum otrzymał stypendium, kupił rower i radio, słuchał Wolnej Europy. Harcerstwo - ważne w życiu boh. 19 lipca 1980 r. strajk komunikacji MPK w Lublinie.
[00:04:00] Porozumienia sierpniowe (boh. na żaglówce w Świnoujściu). Początek działalności we wrześniu [1980] za namową dr Wasilewskiego, b. akowca. Wybór boh. do komisji zakładowej „S” na UMCS, przewodniczący prof. [Jerzy] Bartmiński, zaangażowane wydziały opozycyjne – nauki przyrodnicze, filozofia i socjologia, pedagogika i psychologia.
[00:08:00] Struktura organizacyjna, spotkania w Domu Kolejarza, Wałęsa, Miłosz. Walka studentów o powstanie NZS, współpraca z nimi. Rejestracja NZS w styczniu 1981 r. Marsze poparcia, założenie wydawnictwa.
[00:10:00] Bogusława Kaczyńska w listopadzie 1980 r. zaczęła wydawać biuletyn „Solidarność uniwersytecka”. Drukarnia uniwersytecka. Postulaty członków „S” i pracowników, negocjacje, postulaty dot. kariery, uwarunkowań partyjnych, kultury i przyszłości „S”.
[00:12:00] Studenci odchodzili z ZMP. Spotkanie z Czesławem Miłoszem na KUL-u, tablice „Solidarności” z wierszami Miłosza, drukowanie przez polonistów jego wierszy.
[00:14:00] Grupa informująca i edukująca o „Solidarności”. Bohater wysłany do Fabryki Samochodów Ciężarowych, podpisanie porozumienia o współpracy. Zespół zewnętrzny – jeździł po zakładach, budowali organizację. Grupa Lektorów – propagująca idee „S”.
[00:16:00] Szef MKZ Czesław Niezgoda, boh. strajków na kolei. Na UMCS rektorem był wówczas [Wiesław] Skrzydło, nie przeszkadzał w działaniu organizacji, dał lokal, pozwalał drukować. Pozwolił na demokratyczną kampanię wyborczą rektora.
[00:18:00] Nowym rektorem został Tadeusz Baszyński, zdjęty ze stanowiska po wprowadzeniu stanu wojennego. W listopadzie [1981] wielki ogólnopolski strajk studencki popierający strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu przeciw nominacji rektora Michała Hebdy. Przebieg strajków. Kazimierz Iwaszko kierował Akademickim Centrum Kultury „Chatka Żaka”. Władza uznała strajk, nie represjonowano studentów, koniec strajków ok. 8 grudnia. Wprowadzenie stanu wojennego. Nie było zajęć, ZOMO zajęło akademiki, z nich wyjeżdżali na akcje. Studenci okopali się w „Chatce Żaka”.
[00:22:00] Poniedziałek 14 grudnia [1981], dziekan [Eugeniusz] Gąsior i rektor [Tadeusz] Baszyński zwołali posiedzenie Senatu. W niedzielę 13 grudnia boh. widział dewastację siedziby Zarządu Regionu. Strajk okupacyjny na UMCS. Wizytacja dziekana Gąsiora z prodziekanem [Stanisławem] Uziakiem. Pacyfikacja rektoratu przez ZOMO, pobicie studentów, aresztowania studentów i pracowników. Internowania. Zbigniew Hołda się ukrywał. Zabarykadowanie się na Wydziale Chemii, strajk.
[00:26:00] Brak możliwości wyjazdu do rodziców na święta. Na Wydziale Fizyki zapalono świeczki po śmierci górników w kopalni Wujek. Powrót do pracy, początek działalności komisji podziemnej, otwarta obrona doktoratu. Propozycja organizacji kolonii dla dzieci. Spotkanie w mieszkaniu [Jerzego] Bartmińskiego. Wyjazdy wakacyjne dla dzieci internowanych i aresztowanych członków „S”, wyżywienie z darów z Zachodu. Anna Winiarska – dolary. Współpraca z kościołem Św. Pawła i ks. Staszkiewiczem, który trzymał fundusze organizacji w rosyjskiej kasie pancernej razem z kielichami mszalnymi.
[00:34:00] W 1983 r. wyjechało na kolonie ponad 800 dzieci. Regionalna Komisja Koordynacyjna (RKK) miała siedzibę w kościele, żywność dla dzieci. Program kolonii: religijny i społeczny, założenia korczakowskie, republika dziecięca. Anna Stanek opracowała Kartę Dziecka, którą musiał podpisać katecheta. Zajęcia z „życia rodzinnego” jako przykrywka spotkań podziemnych.
[00:38:00] Obozy rowerowe i górskie, współpraca z PTTK, pływanie łódkami, nauka niezafałszowanej historii. Zaangażowanie księży, pomoc ludzi ze wsi. Powrót internowanych do domu.
[00:40:00] W Warszawie Izabela Dzieduszycka w Collegium Bobolanum u jezuitów udostępniła dla dzieci ośrodki w górach. 1985 r., śledzenie Wacława Wasilewskiego, kolportera „Biuletynu”. Aresztowanie jego i [Zbigniewa] Bujaka, skazanie na 2 lata więzienia. Postawa władz Wydziału Biologii UMCS.
[00:42:00] Koniec stanu wojennego, delegalizacja „S”. Wasilewski odsiedział karę w celi z Adamem Michnikiem, Bujak zwolniony wcześniej, bo miał pięcioro dzieci. Wasilewski jechał do więzienia jak na wczasy, miał walizkę książek, czytał i pisał.
[00:44:00] Do sądzenia Wasilewskiego sprowadzono sędziego [Marka] Trojniaka z Białej Podlaskiej – nikt w Lublinie nie chciał go sądzić. Nagonka na sędziego w latach 90., dziś jest szefem sądu okręgowego w Lublinie – boh. naciska, żeby go zwolnić. Stypendium w Stanach Zjednoczonych w 1991 r.
[00:46:00] Rozmowa z rektorem nt. dekomunizacji, jesienią 1991 r. boh. wybrany na przewodniczącego „S”. Odnowienie doktoratu rektora Skrzydło [29 maja 2019], życiorys rektora bez informacji o przynależności do PZPR. Zakłamywanie przeszłości.
[00:50:00] Działalność boh. w 1986 r. podczas „Wakacji z Bogiem”. 23 czerwca 1986 r. spotkanie z podziemnymi komisjami zakładowymi w kościele św. Pawła. Zatrzymani przez SB boh., Anna Stanek i Maria Głowacka. Pieniądze na kolonie. Przesłuchanie, noc w celi z bandytą.
[00:54:00] Szantaż SB, obietnica nieorganizowania kolonii, zwolnienie z aresztu, spotkanie z biskupem. Interwencja arcybiskupa Pylaka, zwrot pieniędzy z SB. Ofiarność ludzi na mszach.
[00:58:00] Pożyczka kościelna na kolonie, powrót boh. do pracy, odbiór roweru. Oddanie zarekwirowanych pieniędzy w prokuraturze przy ul. Okopowej, zdeponowanie w kurii.
[01:00:00] W 1989 r. legalizacja działalności „S”, utworzenie oddziału ds. wczasów dzieci i młodzieży. Dzieci z Armenii. Nauczyciele pracowali na koloniach w ramach urlopu, społecznie. Nękanie kolonii przez SB, nasyłanie na ośrodki Sanepidu. Podsumowanie „Wakacji z Bogiem” z 1982-1989 r. Poszukiwanie uczestników.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.