Jadwiga Rowińska z d. Kuryło (ur. 1943, Gruszki) – jej ojciec Jan Kuryło oraz wujek Józef Ślużyński (16-letni brat mamy) zostali zamordowani w Obławie Augustowskiej. Zostali aresztowani 14 lipca 1945 roku, 2-letnia Jadwiga Rowińska była przy tym zdarzeniu. Po zabraniu ojca mama p. Jadwigi popadała w coraz większą depresję, więc zaopiekowali się nimi dziadkowie ze strony mamy. Dziadkowie ze strony ojca (Kuryłowie) uważali małżeństwo syna za mezalians i nie zajmowali się synową oraz wnuczką. Do końca lat 40. UB nachodziło dom p. Jadwigi, choroba mamy się pogłębiała, aż w 1952 r. popełniła samobójstwo. Dziadkowie Ślużyńscy zaopiekowali się p. Jadwigą – kiedy w 1957 r. ukończyła szkołę podstawową w Gruszkach, uniemożliwili umieszczenie jej w domu dziecka. Po ukończeniu szkoły Jadwiga Rowińska pomagała dziadkom w prowadzeniu gospodarstwa. W 1963 r. wyszła za mąż, z mężem otrzymali mieszkanie w Augustowie i przeprowadzili się tam w grudniu 1964 r. W 1970 r. rozpoczęła pracę w sklepie, jednak w wieku czterdziestu kilku lat zachorowała na serce i przeszła na rentę. W latach 80. i 90. współpracowała z dziennikarką Alicją Maciejowską z Obywatelskiego Komitetu Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r. Oddała też próbkę DNA do Instytutu Pamięci Narodowej, która ma w przyszłości pomóc w identyfikacji ofiar Obławy Augustowskiej.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1943 r. we wsi Gruszki.
[00:00:28] Przedstawienie rodziców: Marianny i Jana Kuryłów. W momencie zabrania ojca rodzina mieszkała u dziadków Ślużyńskich. Razem z ojcem aresztowano brata matki, szesnastoletniego Józefa Ślużyńskiego.
[00:01:40] W dniu obławy ojciec był u swoich rodziców, sąsiadka Marianna Wasilewska ostrzegała go, by nie wracał do domu, ale ojciec wrócił i został aresztowany. Matka z boh. wyjeżdżała potem do rodziny w okolice Ełku – wspomnienie drogi do Sędek. Dzień przed zabraniem ojca rodzice przynieśli z lasu jagody, którymi boh. karmiła kury. Zatrzymane osoby przebywały w stodole – próba zaniesienia rzeczy aresztantom.
[00:06:03] Zatrzymano kilkunastu mieszkańców Gruszek, było przy tym dwóch ubeków, w tym Szostak, drugi z funkcjonariuszy zakrywał twarz. Wiele lat później podczas rodzinnego spotkania boh. dowiedziała się, kto zadenuncjował ludzi z Gruszek. Aresztantów trzymano w stodole Wasilewskiego, stamtąd wywieziono ich do Krasnego, potem do Gib – spotkanie kobiet z czerwonoarmistą. Odnalezienie grobów niemieckich żołnierzy. [+]
[00:09:30] Z mężczyzn zabranych z Gruszek nikt nie wrócił. Sołtys Władysław Wasilewski namawiał szesnastoletniego Józefa Ślużyńskiego do ucieczki, ale chłopak się nie zgodził. Poszukiwania zaginionych przez Czerwony Krzyż, nadzieje na ich powrót. Moment zabrania – boh. została wyrzucona z domu, a matka uderzona przez czerwonoarmistę kolbą karabinu w głowę. [+]
[00:13:35] Matka wyjechała z córką z Gruszek do rodziny mieszkającej koło Ełku. Boh. pamięta z dzieciństwa opowieści o Krysiuku i Gołębiuku [Eugeniusz Gołębiewski], którzy ukrywali się w okolicy. Wincenty Zaniewski, służył w wojsku w Warszawie, zabito go, gdy przyjechał do rodziny. Ciotka boh. chodziła spać do Zaniewskiej, która bała się partyzantów. Zabójstwo Wysockiego – boh. widziała zwłoki leżące w stodole.
[00:17:45] Stanisława Wysockiego zabrano podczas obławy, kilka dni później urodziła się jego córka. Zatrzymano też Władysława Baranowskiego, Zygmunta i Piotra Wasilczyków, czterech braci Mieczkowskich, Antoniego Makara, Albina Kubryna.
[00:20:25] Jan Szostak, funkcjonariusz UB, mieszkał w Augustowie. Potem był rzeźbarzem.
[00:21:34] Matka pomagała ciotce, która zajęła poniemieckie gospodarstwo w Sędkach. Jako dziecko boh. pracowała przy sadzeniu lasu, gajowy zapisywał jej pół dniówki. Szkołę w Gruszkach ukończyła w 1957 r. Dziadkowie Ślużyńscy nie oddali jej do domu dziecka po śmierci matki.
[00:24:20] Wspomnienie matki, która zmarła w 1952 r. Rodzice gromadzili budulec na dom i składali drewno u dziadków Kuryłów, po zabraniu ojca dziadek sprzedał drewno i oddał pieniądze matce. Incydent podczas kupna drewna – choroba i samobójstwo matki. Leczenie żółtaczki szczupakiem. [+]
[00:33:00] Boh. opiekowali się dziadkowie Ślużyńscy, rodzina ojca nie zajmowała się nią. Rodzice brali ślub w Hołynce, a cywilny w Gibach.
[00:35:20] Po skończeniu szkoły boh. pomagała dziadkom w gospodarstwie. Mieszkańcy Gruszek nie rozmawiali i obławie. Losy Gołębiewskiego i Krysiuka. Do dziadków nie przychodzili partyzanci.
[00:38:40] Wpływ utraty rodziców na życie boh. Wizja ojca stojącego koło łóżka boh. podczas jej choroby.
[00:43:50] Ludzie zatrzymani w Gruszkach zostali zamknięci w stodole. Z boh. rozmawiała o obławie Alicja Maciejowska (dziennikarka). Boh. była w grupie osób, które oddały próbkę DNA w akcji zorganizowanej przez IPN w Białymstoku.
[00:46:15] Nadzieje na powrót osób zabranych w obławie. Wspomnienie dziadków Ślużyńskich. W 1964 r. boh. przeprowadziła się z mężem do Augustowa i pracowała w sklepie – przejście na rentę. Stan zdrowia boh.
[00:52:05] Matka nie opowiadała o ojcu. Potrafiła szyć i dziergać, latem boh. chodziła z nią na jagody do lasu. Wykorzystanie drewna kupionego przez matkę.
[00:55:05] Wspomnienie wujka Józefa Ślużyńskiego, który również zginął w obławie. Uczestnictwo członków rodziny w uroczystościach religijnych – wuj nosił chorągiew podczas procesji. Zwyczaje na wsi – ludzie spotykali się i śpiewali.
[00:58:25] Podczas obławy ojciec był na liście, a wuj Józek nie, ale i tak go zabrano. Ojciec nie był w partyzantce, ale piekł dla partyzantów chleb. [+]
[01:00:45] Boh. dostała odszkodowanie i zrobiła pomnik na cmentarzu. Dziadek Kuryło przez 20 lat służył w carskim wojsku. Tablica koło kościoła w Mikaszówce. Pamięć o ojcu w rodzinie boh.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.