Maria Polakowska z d. Wielanier (ur. 1940, Warszawa), córka Seweryna Wielaniera, inżyniera i powstańca warszawskiego, jednego z konstruktorów pistoletu maszynowego „Błyskawica”, produkowanego przez Polskie Państwo Podziemne podczas niemieckiej okupacji. Ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, pracowała w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz Muzeum Literatury. Następnie przez wiele lat była nauczycielką języka polskiego w warszawskich szkołach podstawowych, a także redaktorką książek.
[00:00:07] Autoprezentacja boh.
[00:00:12] Wielu członków rodziny brało udział w I i II wojnie światowej. Dokumenty na temat teścia [Władysław Polakowski] w zbiorach Centralnego Archiwum Wojskowego, jego odręczne notatki. Teść był oficerem Wojska Polskiego i zginął w Katyniu.
[00:07:22] Losy teścia Władysława Polakowskiego podczas I wojny światowej – zgłoszenie się do Legionu Wschodniego w 1914 r. „Bilet” na drogę do Legionu Zachodniego, który formowano w Krakowie – złapanie przez Austriaków i wcielenie do wojska – skierowanie do szkoły oficerskiej i wysłanie na front włoski. Służba w czeskim pułku „Dzieci Pragi”.
[00:16:00] Powody wyjazdu Władysława Polakowskiego na front włoski – sytuacja polskich żołnierzy w armii austriackiej i niemieckiej. Boh. była w Alpach w miejscach, w których stacjonował teść.
[00:20:55] Lekarz, Czech, wysłał Władysława Polakowskiego do Ołomuńca – powody ucieczki do Borysławia. Udział w obronie Lwowa, odznaczenie Krzyżem Virtuti Militari. Teść był ranny, ale nie pisał o tym w swoich ankietach dostępnych w archiwum. W 1919 r. przyjechał do Drohobycza na pogrzeb matki. Koledzy teścia podani przez niego jako świadkowie podczas przyznawania odznaczenia.
[00:28:25] Po uzyskaniu dyplomu inżyniera rolnictwa Władysław Polakowski pracował w Korpusie Ochrony Pogranicza w Czortkowie. W 1930 r. przeniósł się do Torunia i pracował w Urzędzie Miejskim. Listy z obozu w Kozielsku do żony – lista przyjaciół, którzy mogliby jej pomóc, ich wojenne losy. Jeden z listów dotarł do adresatki po roku – teść dał go żołnierzowi, którego zwalniano z obozu. List miał dotrzeć do domu w Toruniu, ale żona z synami mieszkała koło Lublina – wyjazd do Jastkowa po list. [+]
[00:34:44] W 1943 r. publikowano nazwiska zamordowanych w Katyniu, siostra Władysława Polakowskiego odebrała rzeczy brata od Niemców. Prawdopodobnie był to medalik, który zaginął. Stosunki polsko-ukraińskie na Kresach, znajomość języka ukraińskiego przez teścia. Żydzi w Drohobyczu. Rozważania na temat granic.
[00:42:15] Prośby teścia wyrażone w liście do żony wysłanym z Kozielska. Rozważania na temat sowietów zabijających polskich jeńców. Opinia męża boh. na temat żołnierzy i wykonywania rozkazów. Teść, dowódca plutonu, został ukarany aresztem domowym za to, że pozwolił swoim podkomendnym śpiewać nieprzyzwoitą piosenkę. Władysław Polakowski grał na skrzypcach, a jego żona na fortepianie – reakcje przechodniów. Po wojnie teściowa nie wróciła do Torunia.
[00:51:32] Powody przeprowadzki z Czortkowa do Torunia, stosunki polsko-niemieckie. Historia ziemianina, Polaka, który był podczas okupacji trzy razy aresztowany i wybroniony przez miejscowych Niemców. Rozważania na temat repatriacji zza Buga.
[00:56:50] W sierpniu 1939 r. teść został powołany do wojska. Wyjeżdżając z Torunia na wschód przyszedł do domu. Zbigniew Polakowski widział pożegnanie rodziców, którzy umówili się, że spotkają się w Lublinie. 4 września rodzina wyjechała do Lublina – niemieckie naloty. Przypadkowe spotkanie z ojcem na ulicy w Lublinie 8 września.
[01:02:40] Nazwisko teścia znalazło się na liście ofiar zbrodni katyńskiej opublikowanej przez Niemców w 1943 r. Rozważania na temat rodzinnych pamiątek. Listy stryja Rocha Wielaniera, który po Powstaniu Warszawskim trafił do obozu. Korespondencja ciotki z jeńcem jednego z niemieckich obozów.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.