Joanna Piotrowska z d. Maciejewska (ur. 1939, Mosina) – we wrześniu 1943 roku została razem z czwórką rodzeństwa wywieziona do obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi. W tym czasie ojciec, więzień Fortu VII w Poznaniu, już nie żył. Matka, aresztowana we wrześniu zmarła w Auschwitz w grudniu 1943. W sierpniu 1944 Joanna Piotrowska trafiła wraz z grupą dzieci przeznaczonych do germanizacji do obozu w Potulicach, gdzie doczekała wyzwolenia. Po wojnie przebywała w domach dziecka w Mosinie, Łagiewnikach i Torzymiu – tu chodziła do szkoły podstawowej. Potem ukończyła dwie klasy Liceum Pedagogicznego w Ośnie Lubuskim. Mieszka w Kutnie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. w Mosinie.
[00:00:22] Boh. nie pamięta swoich rodziców – aresztowanie bliskich we wrześniu 1943 i zabieranie dzieci z Mosiny. Boh. miała czwórkę rodzeństwa, najmłodsza siostra urodziła się po śmierci ojca, który zginął w poznańskim Forcie VII w styczniu 1943. Dzieci wywieziono do obozu w Łodzi, ale boh. tego nie pamięta.
[00:02:34] W łódzkim obozie boh. trafiła do grupy małych dzieci – warunki bytowe. Wspomnienie rodzeństwa Zakrzewskich. Boh. nie miała kontaktów ze starszym rodzeństwem, w sierpniu 1944 r. przewieziono ją do obozu w Potulicach – przeznaczenie do germanizacji. Najstarszy brat chorował na szkarlatynę i opiekował się nim żydowski lekarz. Szczątkowe wspomnienia z pobytu w łódzkim obozie – zabranie dzieci z Potulic do Torunia po wyzwoleniu.
[00:08:00] Po wyzwoleniu siostra wróciła z Dzierżąznej do Mosiny, byli tam już dwaj bracia. Boh. trafiła do ochronki w Mosinie, potem do domu dziecka w Łagiewnikach. Do szkoły poszła w Broniewicach, potem dzieci wyjechały do Torzymia. Najmłodsza siostra Kazimiera była w Domu Małego Dziecka w Karczewnikach – wspólne na Boże Narodzenie. Wspomnienie pobytu w Domu Dziecka w Torzymiu – losy dzieci, które w nim przebywały, w tym rodzeństwa Dudraków i pięciu sióstr Wolańczyk. Wychowawczynią była Kazimiera Sochacka.
[00:14:45] Po ukończeniu szkoły podstawowej w Torzymiu boh. uczyła się w Liceum Pedagogicznym w Ośnie Lubuskim – powody odejścia ze szkoły. Pobyt w Domu Młodzieży w Świebodzinie – wspomnienie koleżanki z domu dziecka Marylki Baraniak. Wyprawka, którą boh. otrzymała odchodząc z domu dziecka. W 1950 r. boh. przyjechała do brata mieszkającego w Kutnie. Tu wyszła za mąż.
[00:18:02] Boh. nie rozmawiała z rodzeństwem o pobycie w obozie przy ul. Przemysłowej w Łodzi. W 1980 r. jeden z braci udzielił wywiadu, w którym opowiedział o przeżyciach podczas okupacji – wspomnienie matki, która odwiedzała ojca, więźnia Fortu VII, i przywoziła zakrwawione koszule. Głód w łódzkim obozie, praca dzieci – roboty budowlane i prace w warsztacie szewskim. Dzieci nie mogły mówić po polsku. Zachowanie niemieckich strażników. [+]
[00:22:48] W dniu aresztowania brata nie było w domu, ale wrócił do rodzeństwa. Dzieci zabrane z Mosiny nazywano dziećmi terrorystów – powiązania z organizacją doktora Witaszka. Wspomnienie Alodii i Darii Witaszek oraz ich ojca doktora Franciszka Witaszka. Powody aresztowania ojca boh., którego namawiano do podpisania volkslisty. Prawdopodobne okoliczności śmierci ojca, więźnia poznańskiego Fortu VII. Matka, aresztowana we wrześniu 1943 r., zginęła w grudniu tego roku w Oświęcimiu. Zachowanie Niemca podczas aresztowania babci. [+]
[00:32:00] Wspomnienie Haliny Biederman, wychowawczyni z obozu w Dzierżąznej – praca dziewcząt w folwarku. W stanie wojennym boh. otrzymywała paczki z niemieckiego Stowarzyszenie Maksymiliana Kolbe – wyjazd na wczasy do Niemiec.
[00:38:14] Boh. nie pamięta drogi do obozu w Potulicach. Po wojnie ciotka odnalazła i zabrała do siebie najmłodszą siostrę Kazimierę. Sąsiadka dała dzieciom zdjęcia rodziców.
[00:40:30] Wpływ pobytu w obozie na stan psychiczny boh. Po wojnie rodzeństwo rozdzielono do różnych domów dziecka. Wspomnienie nauczycielki z Torzymia Czesławy Oleńskiej. Reakcja boh. na wiadomość o ślubie starszej siostry. Powojenne losy braci.
[00:44:38] Starania o rentę poobozową – dokumenty z Arolsen. Informacje o najmłodszej siostrze zawarte w książce Józefa Witkowskiego. Wiedza na temat obozu w Łodzi, w którym przebywało wiele dzieci z Mosiny i Poznania. Potwierdzenie pobytu w Potulicach, starania o odszkodowanie. Podczas pobytu w obozie boh. została zaszczepiona.
[00:50:08] Brat opisał swój pobyt w łódzkim obozie. Wspomnienie chłopca, któremu Niemcy kazali przemywać oczy moczem. Z powodu jaglicy rodzeństwo było po wojnie leczone w szpitalu w Witkowicach. Kary stosowane za próbę ucieczki. Warunki w łódzkim obozie – budowa baraków przez dzieci. Maluchy przebywały w murowanym budynku.
[00:54:12] Przypuszczenia dotyczące śmierci ojca. Po śmierci matki w obozie w grudniu 1943 r. ciotka dostała pismo, że może wykupić prochy. Podczas okupacji zginęło jedenaście osób z rodziny, w tym bracia matki. Stan zdrowia boh. po pobycie w obozie.
[00:59:20] Losy boh. po zabraniu z obozu w Potulicach – krótki pobyt u ciotki w Luboniu. Rozdzielenie rodzeństwa – wspomnienie listu od siostry. Starania o rentę i odszkodowanie z Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie.
[01:03:45] Psychiczne skutki pobytu w obozie. Boh. jako dziecko nie umiała zawiązać butów. Po publicznych egzekucjach w Mosinie ojciec brał udział w wywożeniu zwłok. Przed wojną rozwoził piwo. Siostra pamiętała, że w domu była figurka Matki Boskiej, która zaginęła po aresztowaniu rodziny. Fotografie rodzinne, powiedzonko „elegant z Mosiny”.
[01:09:25] Podczas nalotów we wrześniu 1939 r. rodzina uciekała do lasu. Boh. czyta wiersz, którego siostra nauczyła się od babci. Boh. nie wie, jak Niemcy zachowywali się po wkroczeniu do Mosiny.
[01:13:15] Czternastoletni brat męża, Stanisław Piotrowski, dwa razy uciekał z transportu z Kutna na roboty w poznańskiej fabryce Cegielskiego. Podczas okupacji Niemcy kładąc nawierzchnie używali płyt z żydowskiego cmentarza. Prośba Niemki poszukującej krewnego, który zginął koło Kutna podczas II wojny światowej. Stosunek Niemców do Hitlera.
[01:17:28] Numer obozowy boh. Sytuacja dzieci w obozie, który nazywano „małym Oświęcimiem”. Wychowywanie synów przez brata boh. – dyscyplina w domu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.