Krzysztof Witczak (ur. 1949, Wrocław) wspomina m.in. działalność we wrocławskiej „Solidarności Walczącej”. Był członkiem ekipy podziemnego radia SW, współpracownikiem Jana Krusińskiego, konstruował nadajniki radiowe, prowadził nasłuch częstotliwości wykorzystywanych przez SB, a także kolportował wydawnictwa podziemne.
[00:00:10] Ur. 13.03. 1949 r. we Wrocławiu, starsze rodzeństwo (brat i siostra) urodziło się przed wojną. Ojciec przed wojną służył w Korpusie Ochrony Pogranicza na styku granicy rosyjsko-węgiersko-rumuńskiej. Mama była nauczycielką w Rafajłowej, potem w Ostrogu. Po ślubie zajmowała się domem. W lutym 1940 r. wywózka w głąb ZSRR – do 1946 r. Mobilizacja ojca przed wojną, pomagał Armii Karpaty, ranny, przedostał się do rodziny w Koluszkach, zaczął pracę na kolei. Działał w ZWZ, AK. W styczniu 1945 przeniesiony do Olsztyna, gdzie był komendantem SOK, w 1946 r. został zastępcą komendanta SOK we Wrocławiu.
[00:02:54] Powrót mamy z dwójką dzieci z Kazachtanu w 1946 r., wioska Kuskuduk, obwód Żambył [Dżambuł, Dzhambul], rejon czujski [Czu]. Edukacja boh.: szkoła technikum mechaniczne przy ul. Tęczowej we Wrocławiu, specjalizacja chłodnictwo, praca m.in. w zakładach naprawy sprzętu chłodniczego.
[00:04:17] Kontakt z opozycją po wprowadzeniu stanu wojennego. Ojciec się bał, wstąpił do PZPR oportunistycznie. Brat pracował w NIK, siostra w handlu, potem razem z mężem Tadeuszem w żegludze na Odrze. Strajk po wypadkach bydgoskich – zaangażowanie pierwszy raz w „Solidarność”. Praca w Spomaszu, krótkofalowiec Marek Batek. Budowa sprzętu łączności miedzy zakładami Dolam, Pollena i MPK. [+]
[00:07:44] Boh. już 12 grudnia wiedział o stanie wyjątkowym z milicyjnego nasłuchu krótkofalowego w województwie, prowokacja żony. Znajomość milicyjnych rytuałów dzięki nasłuchowi, nietypowe zachowania milicji 12 grudnia, zgromadzenie „suk” na ul. Muzealnej. [++]
[00:13:33] Komunikat dla milicji o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, „rozkazy w kopercie”. Incydent w wieżowcach przy ul. Broniewskiego. W 1976 r. zwolnienie z wojska. Klub krótkofalowców SP6 PBQ na Sępolnie.
[00:17:11] Boh. był szeregowym członkiem „S” w Spomaszu. W 1968 r. pod PDT strzelanie gazem z gazików do demonstrantów. Słuchanie RWE. Brak zaangażowania w działalność opozycyjną. Mama Maria, ojciec Jan, brat Ewaryst, siostra Wiesława. Brat w NIK-u w Warszawie żył „po ciuchu”, odradzał działalność podziemną.
[00:21:16] Po wprowadzeniu stanu wojennego spotkanie krótkofalowców w klubie: Stanisław Bloch, Marek Majewski. Nie kursowała komunikacja publiczna. Dzięki Blochowi kolportowanie gazetki „Z Dnia na Dzień", rozdawanie w zakładach pracy. Ryszard Latawiec roznosił inne gazetki.
[00:23:17] Do „Solidarności” przez krótkofalowców. W czerwcu 1982 r. propozycja pracy w kolportażu (Bloch) prasy podziemnej. Kontakt z Karolem Skibińskim, dalej z Tadeuszem Świerczewskim. Spotkanie konspiracyjne. [++]. Punkt spotkań z taksówkarzem, samochód Warszawa „garbuska”, pomoc Ireneusza Kramarczyka, Sieminiuka (maluch). Zwiększenie skali kolportażu. Tadeusz Stelmasiak, „Beżor” − ok. 5 osób kolportowało z różnych drukarni.
[00:28:18] Pomoc Marka Wasiewicza z WSK (jego ojciec był pułkownikiem LWP) i znajomej jego mamy Katarzyny Pacholik ps. „Ania”. Zakłady pracy pogrupowane: grupa Psie Pole, grupa FAT itp. Na [osiedlu] PKWN działał punkt „Pommeranz” obsługujący wyłącznie służbę zdrowia. Rozmowa z ojcem Wasiewicza, prowokacja.
[00:32:22] Prowokacja w operze podczas obchodów 1 Maja – pomysł podłożenia fiolek z cuchnącym kwasem masłowym (Stinkbombe) – nie doszła do skutku.
[00:35:29] Wśród kolportowanych gazetek: „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca” [„Morawiecki agent sowiecki”], gazetki zakładowe. Jesienią 1982 wezwanie do jednostki wojskowej w Rawiczu. Podchorąży Frąszczak pokazał broń. Pobieżne szkolenie wojskowe. Indoktrynacja polityczna. Strajk głodowy w jednostce przeciw złemu traktowaniu, niesubordynacja żołnierzy. Wyjście na poligon, straszenie przez prokuratora wojskowego, koniec głodówki, pomoc medyczna.
[00:42:14] Nocny alarm na poligonie – zakopywanie ciężkich min. Prowokacja oficera politycznego, podeptanie Biblii, reakcja żołnierzy, kilkunastogodzinny strajk głodowy. Poszukiwanie podsłuchów w koszarach (Krusiński, Radosław Rozpędowski). Zenon Masny wykrył kabel z podsłuchem, opis urządzenia. Reakcja żołnierzy i dowódców.
[00:49:20] Oddawanie „dozymetrów”, Teresa Krusińska zabrała 1 podsłuch –informowało o nim RWE. Zalążek radia „Solidarności Walczącej”. Wyjście z „wojska” (batalion sapersko-pontonowy) w lutym 1983 r., dalsza praca w kolportażu wydawnictw niezależnych.
[00:52:04] Przygotowanie do przysięgi wojskowej, nauka musztry [++]. Film radziecki zamiast musztry. Obóz w Bełczu nad Odrą, indywidualna tajna przysięga, wyjście do cywila. Opowieść mjr. Mossa o przygotowaniu „jednostki” przez służby specjalne. Janusz Lewandowski, Ireneusz Kramarczyk. Dalsza praca w kolportażu, kłopoty organizacyjne. Czesław Brokosz dostarczał papier, wpadka drukarni.
[00:58:37] Małżeństwo Krusińskich – drukowali „Biuletyn Dolnośląski” i banknoty dwustuzłotowe. Konstruowanie radia z Krusińskim. Ryszard Kobojczyk, Mirosław Sieminiuk. Nowocześniejsze anteny nadawcze pasmo radiowe 72,11, wobulator. Działanie radiostacji i sprzętów. Radiostacje z Zachodu.
[01:06:14] Decyzja o zajęciu się radiem. Marek Muszyński. Nagrania z zadymy 31 sierpnia 1982 – 16 kanałów milicji i SB, różne częstotliwości nasłuchu.
[01:11:12] Jan Pawłowski, zajmował się nasłuchem kontrwywiadu. Kody komunikacji, szyfrowanie wiadomości służb śledzących, rozpracowanie języka funkcjonariuszy. [+]
[01:16:53] ZPO: Zakryte Punkty Obserwacyjne SB. Esbek Sławomir Kleczyk, odzyskanie ukradzionego samochodu. [+]
[01:19:42] Osoba kontaktowa śledzona przez SB. Stały nasłuch SB. Sprzęt radiowy i nasłuchowy z Zachodu.
[01:23:35] Syn Rafał działał w Pomarańczowej Alternatywie. Spikerzy radia: Tomasz Wawrzyniak, Teresa Krusińska, jej siostra i in., studio mieściło się w mieszkaniu Krusińskich. Nasłuch radzieckiej radiolinii i stacji niemieckich. „Bratnia pomoc”. Wojciech Sawicki.
[01:27:39] Sprzęt do nadawania audycji, audycje w Zakopanem nadawane z Gubałówki (przemiennik). Spontaniczne 5-minutowe audycje, 5-7 nadajników.
[01:32:30] Kilka prób „zhakowania” programu I Telewizji Polskiej, nauczyciel z ul. Poznańskiej Maleszka – ok. 1987-1988 r. Ustawianie nadajników w Opolu. [+]
[01:36:20] Proces produkcji audycji: nagranie na taśmie-matce, powielanie i kolportaż kaset. Ryszard Szadkowski („S” nauczycielska). Wyjazdy z audycjami do Warszawy – przywozili sprzęt: antena w tubie, akumulator, opis nadawania telewizji z bloku – audycja z magnetofonu o zasięgu 10 km. Zaskoczenie warszawiaków.
[01:40:58] Nadawanie z Ursusa, dobra organizacja pracy. Kolejne wyjazdy – współpraca Radia Solidarność Wrocław i RKW warszawskiej. Pierwszy wyjazd poza Wrocław – do Poznania, potem do Opola. Zakopane: organizowane przez księdza poleconego przez sąsiada ps. „Remigiusz” z II Zarządu Sztabu generalnego WP [wywiadu wojskowego]. Pobyt na Wiktorówkach, przebieg akcji. Franciszek [Hareszka] (związany z „Ogniem”), Bartoszek.
[01:46:58] Ksiądz z Zakopanego Czesław Strączyński był TW. [+] Nadawanie w Bytowie, Jastrzębiej Górze, kolega „Miś” – nadawanie z szybów wind. Próba nadawania ze szczytu Wielkiej Sowy.
[01:50:50] Nadawanie do ujawnienia się Kornela [Morawieckiego] w 1990 roku. Nagranie kamerą od Pomarańczowej Alternatywy – kaseta przewieziona przez pilota do Wrocławia, emisja w telewizji wrocławskiej Echo. Przez cały okres działalności – wytwarzanie nadajników, oprzyrządowania.
[01:52:31] Zaprzysiężenie do „Solidarności Walczącej” zimą 1984 r. na ul. Lipowej, przebieg uroczystości. Znaczek SW. Motywacja wstąpienia do SW: niechęć do układów, pogłębiający się kryzys. [+]
[01:57:25] Działalność radiowa – w ukryciu, bardziej oficjalne były działania Krusińskiego: wykłady, spotkania (Wojciech Wiśniewski). Anegdota z nasłuchów milicyjnych 13 grudnia (Stanisław Barucki). Koleżanka z RKS Katarzyna Pacholik. Barbara Ksionek „Blondyna” prowadziła księgowość, współpracownica Piniora, wycofała się po jego aresztowaniu. SB zabierało teczki personalne z zakładów pracy.
[02:02:49] Następcą Pioniora miał zostać Zenon Tankiewicz – prawdopodobnie TW. Rozmowa z drukarzem Kubą na spotkaniu Stowarzyszenia SW. [++]
[02:05:50] Nieakceptowanie kompromisów „konstruktywnej opozycji” z Warszawy przez SW, porzucenie działalności opozycyjnej przez boh. Powrót do Kornela za sprawą Janusza Lewandowskiego. Odrzucenie kandydatów „S” w wyborach 4 czerwca, wybór „między dżumą a cholerą”.
[02:08:47] Specyficzne patrzenie na świat, „warto było”. Najgorszy moment: zatrzymanie w jednostce wojskowej. Rozpracowywanie opozycji przez służby wojskowe. Anegdoty z jednostki wojskowej: kolacja, prowokowanie oficerów przez boh., kara ZOMZ-u. Wielu TW w jednostce.
[02:16:10] Satysfakcja z działalności podziemnej. Boh. nie uczestniczył w demonstracjach, robił wtedy nasłuchy. Podczas pielgrzymki papieskiej nasłuch SB przy skanerze.
[02:19:06] Po odejściu Kornela z „S” był już legendą, powerman. Aresztowanie Morawieckiego w SW: „straszny szok” (TW Klementowski). Po pierwszym załamaniu szybki powrót do działalności podziemnej SW. Wielu ludzi w małych miejscowościach działało w SW na własną rękę. 3 x „warto było”.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.