Walentyna Winek z d. Janiec (ur. 1932, Garwolin) pochodzi z rodziny rolniczej, jej ojciec Wincenty Janiec, z zawodu kuśnierz, był członkiem garwolińskiej Ochotniczej Straży Pożarnej. 8 września 1939 roku była świadkiem bombardowania Garwolina przez Luftwaffe. W czasie okupacji chodziła do szkoły i uczyła się na tajnych kompletach, które w domu Jańców prowadziła nauczycielka Zofia Ligowska. Po wojnie wyszła za mąż za byłego akowca Tadeusza Winka. Walentyna Winek działa społecznie: spotyka się z uczniami garwolińskich szkół, należy do Ochotniczej Straży Pożarnej. Mieszka w Garwolinie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w Garwolinie. Przedstawienie rodziców: Wacława i Wandy Jańców. [00:00:40] Gdy zaczęła się wojna boh. miała siedem lat. Niedaleko była prywatna szkoła. Wspomnienie wypraw na morwy.
[00:02:05] Przedstawienie boh., rodziców i braci: Tadeusza, Mieczysława i Henryka. Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne i zajmowali się szyciem kożuchów. Ojciec należał do straży pożarnej i boh. chodziła z nim na zbiórki. Sąsiadami byli Żydzi, boh. bywała w domu koleżanki Rywki. Boh. nie rozpoczęła nauki, ponieważ wybuchła wojna. W Garwolinie stacjonował 1 Pułk Strzelców Konnych – obchodzenie świąt pułkowych.
[00:04:55] Sąsiadka miała radio i dzięki niemu dowiedziano się o wybuchu wojny. Zmobilizowano kilku znajomych młodych mężczyzn. Ojciec nie został zmobilizowany, ale był członkiem OSP. Pewnego dnia nieznajomy mężczyzna chciał przejść na łąki i boh. przeprowadziła go przez podwórko, mężczyzna namawiał domowników, by poszli razem z nim – przypuszczenie, że wiedział o planowanym bombardowaniu. Gdy zaczął się nalot, ojciec wrócił do domu – wynoszenie wyprawionych skór. Po bombardowaniu rodzina spędziła noc na łące, następnego dnia ojciec wywiózł rodzinę nad rzekę. Bombardowania miasta 9 września. Ukrywającym się przynosili jedzenie mieszkańcy Czyszkówka, potem jedna z kobiet zabrała rodzinę do siebie. Do Garwolina wrócono po wkroczeniu Niemców. [+]
[00:09:20] Sytuacja w zniszczonym Garwolinie. Budynek szkoły zajęła policja i szkołę powszechną przeniesiono do liceum. Gospodarstwo nie zostało zniszczone i rodzice odstąpili pokój Zofii Ligowskiej, przedwojennej dyrektorce szkoły. W domu przy ul. Sienkiewicza 7 odbywały się lekcje w ramach tajnych kompletów – nauka tabliczki mnożenia. Przy ulicy Długiej mieściła się jadłodajnia dla Niemców, jej właścicielka, Polka, dawała obiady pani Ligowskiej, które boh. jej przynosiła. Pani Ligowska dostawała żywność za lekcje. [+]
[00:14:05] Warunki życia przed wojną – ojciec dorabiał szyciem kożuchów. Znajomy szewc, który jeździł do Warszawy, kupił tam boh. łyżwy, które przykręcano do butów. Boh. była z grupą dzieciaków na ślizgawce, gdy Niemcy na ich oczach zastrzelili Żyda. Pewnego dnia na ulicy Sienkiewicza pojawiła się Żydówka, którą zabito. [+]
[00:16:48] W Garwolinie przed wojną mieszkało wielu Żydów, niedaleko był sklep Mośkowej, w którym robiono zakupy. Święta państwowe i pułkowe przed wojną. Terror czasów okupacji. Ojciec był zaradny, w czasie okupacji zajmował się handlem i rodzina nie głodowała. Wyprawione skóry ukrywano, ale ktoś doniósł i Niemcy wszystko zabrali. Zabierano także mięso po nielegalnym uboju. Starosta [Karl Freudenthal] jeździł z dwoma żandarmami, którzy bili batami przechodniów. Żona przedwojennego policjanta, którego zabito, gotowała dla Niemców w starostwie – boh. bawiła się z jej córką i bywała tam. Starosta zginął w zamachu, jednym z wykonawców wyroku był sąsiad Matysiak. Boh. chodziła z ojcem do państwa Piesiewiczów słuchać radia.
[00:22:58] Nowy dom wybudowano w 1940 r., materiały na budowę zgromadzono przed wojną. W domu było sześć pokoi i rodzice przyjęli kilka rodzin. Po wyzwoleniu dom zajęło NKWD. Wspomnienie czystych Niemców i kradzieży butów dokonanej przez sowietów.
[00:26:10] Sąsiadów, młode małżeństwo, zabrano do Oświęcimia. Brat matki został po wojnie wywieziony do „Katynia”. W okolicy działała partyzantka. Zbierano się, by słuchać Wolnej Europy. Zagrożenie łapankami.
[00:28:36] W czasie okupacji nie zajmowano się kuśnierstwem, ponieważ po donosie Niemcy zabrali skóry. Dziadkowi zabrano maciorę, a prosiaki zabito. Boh. była świadkiem zabicia Żydówki, którą pochowano nad rzeką. Starosta jeździł konno, jego dwaj towarzysze bili ludzi batami. Po walkach nad Wisłą w 1944 r. zwłoki chowano na cmentarzu w Garwolinie.
[00:31:50] Niemcy uciekając podpalili szkołę, ojciec brał udział w akcji gaśniczej i nie chciał wywieźć rodziny z miasta. Przejeżdżający motocyklem Niemcy ostrzelali grupę ludzi, wśród których była boh. Pan Szarek odwiózł rodzinę do Rębkowa i boh. znalazła się tam podczas bitwy.
[00:34:32] Żołnierzy Armii Czerwonej witano w Garwolinie kwiatami. NKWD zajęło pokój w domu. Boh. ukradziono buty, ale oddano je po interwencji enkawudzisty. Zdziwienie na widok żołnierzy, którzy mieli walonki, ale nie mieli do nich kaloszy.
[00:37:45] W partyzantce był najmłodszy brat ojca Kacper Janiec, po wyzwoleniu ukrywał się i wyjechał do Anina. Brat matki nie należał do partyzantki, a mimo to wywieziono go na Sybir, skąd wrócił po dwóch latach. Przyszły mąż boh. należał do AK i miał zostać wywieziony, ale zostawiono go na skutek próśb ojca.
[00:42:40] Ucieczki z domu podczas okupacji – strach. Wspomnienie chwili, gdy boh. musiała wejść do kryjówki pod schodami i wyciągać stamtąd worki ze skórami, po które przyjechali Niemcy. W czasie okupacji rodzina nie głodowała. Pomoc osobom potrzebującym. Relacje w rodzinie.
[00:46:45] Boh. była w grupie mieszkańców, która witała czerwonoarmistów kwiatami. Refleksje na temat życia w komunizmie. Boh. była w Warszawie podczas pierwszej wizyty papieża Jana Pawła II. Ciotka mieszkająca w stolicy wzięła ślub w 1939 r., jej mąż poszedł na wojnę, ale wrócił do domu.
[00:49:10] W czasie okupacji wielu Żydów trafiło do getta w Parysowie. Boh. nie wie, co się stało z Rywką. Jej rodzina zajmował się handlem rybami. Ojciec, który handlował z Żydami, mówił, że bogatsi zdołali wyjechać do Palestyny.
[00:52:28] Sytuacja rodziny po wojnie. Refleksje na temat pomocy wzajemnej. W styczniu 1945 boh. poszła do sąsiadów Lipińskich, by odrabiać lekcje z koleżanką i zasiedziała się u nich, gdy wracała do domu, ktoś zaczął strzelać. Do domu przyszło trzech czerwonoarmistów, którzy pytali dlaczego boh. uciekała.
[00:56:05] Mąż Tadeusz Winek przed wojną rozpoczął naukę w liceum. W czasie bombardowania Garwolina dom Winków został zniszczony. Potem rodziny nie stać było na edukację syna, który został blacharzem. Po wojnie koledzy Tadeusza Winka z partyzantki wyjechali do Warszawy, ale utrzymywali kontakty. Mąż brał udział w bitwie pod Rębkowem, po walce oddział rozwiązano. Kolegami z partyzantki byli dwaj Michalikowie: Jan i Tadeusz, Edward Wągrodzki. Mąż nie był po wojnie represjonowany przez władze, ale miał poczucie krzywdy z powodu utraty domu w czasie działań wojennych.
[01:04:30] Ojciec wspomagał partyzantów wożąc broń, gazetki, czasem ludzi, którzy chowali się pod siedzeniem na wozie. Mąż brał udział w bitwie z Niemcami pod Rębkowem, po której rozwiązano jego oddział. Uroczystości kombatanckie po wojnie.
[01:07:10] Boh. młodo wyszła za mąż – refleksje na temat małżeństwa. Pomoc członkom rodziny – organizacja wesela. Boh. należy do ochotniczej Straży Pożarnej – ubieranie ołtarzy na procesję Bożego Ciała.
[01:10:26] 1 września 1939 r. boh. szykowała się do szkoły. U sąsiadki Gietlerowej było radio i z niego dowiedziano się o wybuchu wojny. Wspomnienie sukienki uszytej do pierwszej komunii. Niemcy zajęli szkołę i dzieci ze szkoły powszechnej uczyły się w budynku liceum. Po wyzwoleniu kuzyn został zabrany do „Katynia”. Pożycie małżeńskie boh.
[01:14:45] Przed wojną wybudowano nową szkołę – oczekiwanie na rozpoczęcie roku szkolnego. Boh. jako dziecko odprowadzała żołnierzy, którzy przychodzili na mszę do kościoła. Relacje z sąsiadami. Do nowego domu przyjęto rodziny, których domy zostały zniszczone w czasie bombardowania. Wspomnienie lekcji z Zofią Ligowską.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..