Barbara Świdzińska z d. Werc (ur. 1935, Poznań) pochodzi z rodziny inteligenckiej, po wysiedleniu przez Niemców z Poznania osiadłej w Nowym Sączu. Po wojnie pani Barbara wróciła do Poznania, gdzie była świadkiem wydarzeń w czerwcu 1956. Podjęła pracę jako nauczyciel, działacz oświatowy i kulturalny. Pisała poezję, malowała, prowadziła działalność teatralną.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. w Kościanie koło Poznania.
[00:00:38] Przedstawienie rodziców: Jadwigi z Wertzów i Stanisława Werca. Przodkowie Wertzowie przyjechali do zaboru austriackiego ze Szwajcarii i osiedlili się w Małopolsce. Jeden z antenatów służył w armii austriackiej i ożenił się z Węgierką. Matka boh. uczyła się w Seminarium Nauczycielskim w Nowym Sączu i tu poznała przyszłego męża, Stanisława Werca, dalekiego kuzyna.
[00:06:25] Babcia wychowywała sama szóstkę dzieci – pomoc stowarzyszenia dla ubogich, którego kierownikiem był pan Serafin – kształcenie dzieci. Ryszard Wertz miał zdolności plastyczne, Hugo zdolności muzyczne. Edukacja ojca, dodatkowa matura i studia w Warszawie. Ojciec pracował w szkole w zakładzie psychiatrycznym w Kościanie. Potem rodzina przeniosła się do Poznania, gdzie ojciec pracował w Zakładzie Głuchoniemych.
[00:10:06] Siostra ojca także mieszkała w Poznaniu, jej mąż pracował na kolei – kontakty z rodziną Śluzarów. W grudniu 1939 r. obydwie rodziny wysiedlono z Poznania – pobyt w obozie przejściowym. Rodzinę przesiedlono do Częstochowy – rodziny z chorymi dziećmi przygarnęli ojcowie Paulini. Wuj Śluzar miał znajomości na kolei – zorganizowanie wyjazdu z Częstochowy. Rodzina przyjechała do Tarnowa, potem do Nowego Sącza, gdzie mieszkali dziadkowie Wercowie.
[00:15:45] Wspomnienie przedwojennych wakacji w Piwnicznej – wyprawa z menażkami. Wizyta z ojcem w koszarach w Poznaniu 3 maja 1939 r.
[00:22:48] Oczekiwanie dzieci na wybuch wojny. Wysiedlenie z Poznania – boh. trzymała dwie lalki. Obóz przejściowy przy ul. Głównej.
[00:25:55] W grudniu 1939 r. zamieszkano w Nowym Sączu – zachowanie nowosądeckich Żydów. Konieczność wyprowadzki z domu podczas tworzenia getta. Wspomnienie babci i dziadka Werców. W domu pomagała Kasia, dziewczyna ze wsi, którą rodzice oddali do pracy.
[00:31:42] Stryj działał w konspiracji, bratem jego żony był Julian Zubek – sklep jako przykrywka dla ruchu oporu. Z dziadkami przyjaźnili się państwo Batkowie, babcia dzierżawiła od nich ziemię – incydent w czasie dożynek. Batkowie i babcia nie musieli opuszczać domów na terenie zajętym przez getto.
[00:37:55] Boh. nie była wtajemniczona w działalność konspiracji. Rodzina była namawiana do podpisania volkslisty – cukierki dla dzieci. [+]
[00:42:00] Przed pierwszą komunią buty dla boh. szył szewc, który siedział w więzieniu – chleb jako zapłata. [+]
[00:45:30] Wspomnienie spowiedzi przed pierwszą komunią. Różnice w poczęstunku dla dzieci przed wojną i podczas okupacji. Okoliczności zetknięcia z sieroctwem.
[00:51:15] Ojciec był legionistą, wiceprezesem Związku Nauczycielstwa Polskiego w woj. poznańskim. Po wybuchu wojny wyruszył rowerem do Warszawy, by zgłosić się do wojska. Niemcy po wkroczeniu do Poznania szukali go, w mieszkaniu kwaterował niemiecki żołnierz. Po jakimś czasie ojciec wrócił do Poznania i zatrzymał się u Śluzarów, potem przez Węgry trafił do Armii Andersa. Po wojnie wyjechał do Anglii. Matka musiała się zapisać do partii i miała problemy z powodu męża za granicą.
[00:57:55] Matka chciała, by boh. studiowała medycynę – informacja, że nie zdała egzaminu wstępnego. Skutki oddania przez matkę legitymacji partyjnej – przyjęcie na studia, które boh. przerwała na drugim roku.
[01:01:50] Boh. po ślubie pracowała w Domu Kultury w Wadowicach. Stan zdrowia ojca po powrocie do Polski – wizyta w szpitalu.
[01:05:06] Matka uczyła w szkole nr 32 w Poznaniu. Gdy kazano zdjąć krzyże, przyniosła ten ze swojej klasy do domu. Podczas okupacji uczyła w szkole w Biczycach koło Nowego Sącza, Niemcy rewidowali osoby wracające ze wsi i matka nie mogła przynosić jedzenia – wyrzucenie butelki z mlekiem przez Niemca. [+]
[01:08:56] Zamiana mieszkania z Żydami podczas tworzenia getta. Sen matki przed wojną – spotkanie z „wyśnioną” Żydówką. Boh. widziała przejście kolumny Żydów i stratowanie staruszki. [+]
[01:15:22] Tabor cygański stał nad Łubinką – prośby dzieci o jedzenie. Boh. obiecała romskiej dziewczynce kostkę cukru. Spalenie taboru. [+]
[01:21:40] Pan Sejuda, ojciec szkolnej koleżanki Basi, załatwił matce pracę w szkole w Biczycach. Wspólne odrabianie lekcji w altanie. Po utworzeniu getta szkołę zlikwidowano. Wspomnienie nauczycielki pani Stobieckiej i koleżanki Basi Czarneckiej. Aresztowanie pani Stobieckiej przez Niemców.
[01:30:18] Koleżanka siostry pracowała w magistracie – wiadomość o przygotowaniach do wysadzenia Zamku. Chwile po wybuchu, zniszczenia i zwłoki na ulicy. Podczas nalotów ukrywano się w piwnicy – wejście Rosjan do miasta, zachowanie czerwonoarmistów.
[01:39:18] Matka wyjechała do Poznania, by szukać mieszkania – przeprowadzka. Podczas Wydarzeń Poznańskich zginął brat koleżanki. Refleksja na temat komunizmu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.