Ppor. Edward Ciupak ps. „Mały” (ur. 1928, Wólka Ratajska) – żołnierz Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych (oddział rtm. Tadeusza Lachowskiego „Nałęcza”), Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (oddział kpt. Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka”) oraz Zgrupowania WiN mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Uczestnik licznych potyczek i bitew przeciwko aparatowi komunistycznej bezpieki. Po ujawnieniu się w 1947 roku został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia, z czego odsiedział 7 lat. Po zwolnieniu pomagał ukrywającemu się przed komunistami Andrzejowi Kiszce ps. „Dąb”. W 1958 roku wraz z rodziną udał się na Ziemie Odzyskane i zamieszkał w okolicach Białogardu, gdzie podjął pracę w tamtejszym PGR. W 1962 roku został ponownie aresztowany i skazany na 5 lat więzienia za pomoc Andrzejowi Kiszce ps. „Dąb”. Więziony w Nowym Wiśniczu, opuścił zakład karny w 1966 roku.
[00:00:09] Boh. wyszedł z kopalni w Bytomiu w kwietniu 1954 r. – matka była sama w domu i nie poznała go. Odwiedziny dawnej narzeczonej. Stan zdrowia boh., który zatrudnił się w firmie murarskiej. Kolega z sąsiedniej wsi Krzemień, który też był w partyzantce, po wojnie wyjechał do Wrocławia, bo chciano go zabić.
[00:06:35] Po awanturze z ormowcem na zabawie boh. został aresztowany, bał się, że zostanie pobity, więc wyjął kilka kafli z pieca, by się bronić – wypuszczenie z aresztu. Przewodniczącym kolegium był dawny kolega z oddziału, boh. zasądzono niewielką grzywnę. Wyjście do gospody z komendantem milicji, który oskarżał boh.
[00:17:18] Po powrocie z więzienia boh. udał się do księdza, który mimo postu udzielił mu dyspensy. Spotkanie z dziewczyną, która pisała listy do boh. siedzącego w więzieniu. Przed wojną boh. ukończył cztery klasy, podczas okupacji piątą – system ostrzegania przed Niemcami.
[00:20:45] Znajoma miała kontakt z Andrzejem Kiszką, który ukrywał się – umówienie spotkania. Boh. namówił kolegę z partyzantki, który również odsiedział wysoki wyrok, na pójście do lasu. Powiedział też narzeczonej Kłysia, która przez cztery lata siedziała w Fordonie, że idzie spotkać się z Kiszką – prośba o ciasto. Wyprawa do lasu – spotkanie z Andrzejem Kiszką. Obstawą był brat Józefa Kłysia, który zginął w potyczce z UB. Kilka dni później Wojciechowski przyniósł broń od Kiszki, boh. trzymał ją w domu, potem w stodole. [+]
[00:32:25] Niedługo po tym, jak boh. wyszedł z więzienia, zabito Sokalaka, który sprowadził wojsko do Wólki Ratajskiej – rewizja we wsi. Złapano jednego z ukrywających się mężczyzn, byłego partyzanta z oddziału „Wołyniaka”, drugi się zastrzelił.
[00:40:12] Powody, dla których boh. chciał skończyć z podziemną działalnością. Do wsi przyjeżdżali szabrownicy, którzy przywozili rzeczy z Ziem Zachodnich. Boh. wyjechał do Białogardu i poszedł do Nasutowa. Kierownikiem PGR-u był ubek, który go zatrudnił – sprowadzenie rodziny, wyposażenie mieszkania. Kierownictwo gospodarstwa znało przeszłość boh. – okoliczności przeprowadzki do mieszkania po nadleśniczym.
[00:57:06] Boh. ściągnął do pracy dwóch chłopaków z rodzinnych stron – stan gospodarstwa w momencie, gdy go aresztowano po złapaniu Andrzeja Kiszki. Daniela Sowa przysłała telegram i uprzedziła o aresztowaniu Kiszki. Żona nie wiedziała o tym, że boh. mu pomagał. Rozmowa z milicjantem Wróblem, opinia kierownika PGR – aresztowanie przez UB. Boh. został przewieziony do Białogardu, skąd przewieziono go do Lublina. [+]
[01:06:40] W areszcie komendy siedzieli więźniowie, a na górze odbywały się zabawy – odgłosy muzyki. W celi siedział lekarz, który jadąc samochodem potrącił i zabił dziewczynę. Śledztwo trwało pół roku – przesłuchania wielu świadków. Po jego zakończeniu boh. przewieziono do więzienia przy ul. Zemborzyckiej w Lublinie.
[01:13:00] Pobyt w więzieniu w Wiśniczu, gdzie była fabryka obuwia. Boh. nie chciał iść do pracy – zwolnienie od lekarza. Boh. osadzono w pojedynczej celi – warunki bytowe. Jeden ze strażników wypuszczał go na dwór. Pilnowanie więźniów zatrudnionych przy szatkowaniu i kiszeniu kapusty – boh. został przeniesiony na oddział dla pracujących i zaczął pracować w fabryce. Po jakimś czasie napisał prośbę o warunkowe zwolnienie i uwolniono go. Gdy wrócił do domu, dzieci go nie poznały. [+]
[01:27:20] Siedząc w więzieniu boh. miał kontakt listowny z rodziną, z powodu odległości żona była raz na widzeniu. Reakcja dzieci po powrocie boh. do domu. Gdy go aresztowano, żona z dziećmi musiała się przeprowadzić do innego mieszkania i podjąć pracę. Po powrocie kierownik PGR wysłał go na roczny kurs brygadzistów w Karzniczce. Charakter prac w dużym państwowym gospodarstwie rolnym. Po powrocie z kursu boh. awansował na brygadzistę – przyjazdy żołnierzy do pracy.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.