Ppor. Edward Ciupak ps. „Mały” (ur. 1928, Wólka Ratajska) – żołnierz Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych (oddział rtm. Tadeusza Lachowskiego „Nałęcza”), Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (oddział kpt. Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka”) oraz Zgrupowania WiN mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Uczestnik licznych potyczek i bitew przeciwko aparatowi komunistycznej bezpieki. Po ujawnieniu się w 1947 roku został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia, z czego odsiedział 7 lat. Po zwolnieniu pomagał ukrywającemu się przed komunistami Andrzejowi Kiszce ps. „Dąb”. W 1958 roku wraz z rodziną udał się na Ziemie Odzyskane i zamieszkał w okolicach Białogardu, gdzie podjął pracę w tamtejszym PGR. W 1962 roku został ponownie aresztowany i skazany na 5 lat więzienia za pomoc Andrzejowi Kiszce ps. „Dąb”. Więziony w Nowym Wiśniczu, opuścił zakład karny w 1966 roku.
[00:00:09] Boh. wyszedł z kopalni w Bytomiu w kwietniu 1954 r. – matka była sama w domu i nie poznała go. Odwiedziny dawnej narzeczonej. Stan zdrowia boh., który zatrudnił się w firmie murarskiej. Kolega z sąsiedniej wsi Krzemień, który też był w partyzantce, po wojnie wyjechał do Wrocławia, bo chciano go zabić.
[00:06:35] Po awanturze z ormowcem na zabawie boh. został aresztowany, bał się, że zostanie pobity, więc wyjął kilka kafli z pieca, by się bronić – wypuszczenie z aresztu. Przewodniczącym kolegium był dawny kolega z oddziału, boh. zasądzono niewielką grzywnę. Wyjście do gospody z komendantem milicji, który oskarżał boh.
[00:17:18] Po powrocie z więzienia boh. udał się do księdza, który mimo postu udzielił mu dyspensy. Spotkanie z dziewczyną, która pisała listy do boh. siedzącego w więzieniu. Przed wojną boh. ukończył cztery klasy, podczas okupacji piątą – system ostrzegania przed Niemcami.
[00:20:45] Znajoma miała kontakt z Andrzejem Kiszką, który ukrywał się – umówienie spotkania. Boh. namówił kolegę z partyzantki, który również odsiedział wysoki wyrok, na pójście do lasu. Powiedział też narzeczonej Kłysia, która przez cztery lata siedziała w Fordonie, że idzie spotkać się z Kiszką – prośba o ciasto. Wyprawa do lasu – spotkanie z Andrzejem Kiszką. Obstawą był brat Józefa Kłysia, który zginął w potyczce z UB. Kilka dni później Wojciechowski przyniósł broń od Kiszki, boh. trzymał ją w domu, potem w stodole. [+]
[00:32:25] Niedługo po tym, jak boh. wyszedł z więzienia, zabito Sokalaka, który sprowadził wojsko do Wólki Ratajskiej – rewizja we wsi. Złapano jednego z ukrywających się mężczyzn, byłego partyzanta z oddziału „Wołyniaka”, drugi się zastrzelił.
[00:40:12] Powody, dla których boh. chciał skończyć z podziemną działalnością. Do wsi przyjeżdżali szabrownicy, którzy przywozili rzeczy z Ziem Zachodnich. Boh. wyjechał do Białogardu i poszedł do Nasutowa. Kierownikiem PGR-u był ubek, który go zatrudnił – sprowadzenie rodziny, wyposażenie mieszkania. Kierownictwo gospodarstwa znało przeszłość boh. – okoliczności przeprowadzki do mieszkania po nadleśniczym.
[00:57:06] Boh. ściągnął do pracy dwóch chłopaków z rodzinnych stron – stan gospodarstwa w momencie, gdy go aresztowano po złapaniu Andrzeja Kiszki. Daniela Sowa przysłała telegram i uprzedziła o aresztowaniu Kiszki. Żona nie wiedziała o tym, że boh. mu pomagał. Rozmowa z milicjantem Wróblem, opinia kierownika PGR – aresztowanie przez UB. Boh. został przewieziony do Białogardu, skąd przewieziono go do Lublina. [+]
[01:06:40] W areszcie komendy siedzieli więźniowie, a na górze odbywały się zabawy – odgłosy muzyki. W celi siedział lekarz, który jadąc samochodem potrącił i zabił dziewczynę. Śledztwo trwało pół roku – przesłuchania wielu świadków. Po jego zakończeniu boh. przewieziono do więzienia przy ul. Zemborzyckiej w Lublinie.
[01:13:00] Pobyt w więzieniu w Wiśniczu, gdzie była fabryka obuwia. Boh. nie chciał iść do pracy – zwolnienie od lekarza. Boh. osadzono w pojedynczej celi – warunki bytowe. Jeden ze strażników wypuszczał go na dwór. Pilnowanie więźniów zatrudnionych przy szatkowaniu i kiszeniu kapusty – boh. został przeniesiony na oddział dla pracujących i zaczął pracować w fabryce. Po jakimś czasie napisał prośbę o warunkowe zwolnienie i uwolniono go. Gdy wrócił do domu, dzieci go nie poznały. [+]
[01:27:20] Siedząc w więzieniu boh. miał kontakt listowny z rodziną, z powodu odległości żona była raz na widzeniu. Reakcja dzieci po powrocie boh. do domu. Gdy go aresztowano, żona z dziećmi musiała się przeprowadzić do innego mieszkania i podjąć pracę. Po powrocie kierownik PGR wysłał go na roczny kurs brygadzistów w Karzniczce. Charakter prac w dużym państwowym gospodarstwie rolnym. Po powrocie z kursu boh. awansował na brygadzistę – przyjazdy żołnierzy do pracy.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..