Jerzy Łąpieś (ur. 1939, Warszawa), regionalista i miłośnik warszawskiej Woli, autor strony „Moja Chłodna”. Był jedynakiem, wychowywał się w kamienicy przy ul. Chłodnej 20 na Woli, jego ojciec Jan pracował w łączności, współpracował także z podziemiem w czasie II wojny światowej. W czasie Powstania Warszawskiego ojciec zaginął, a Jerzy Łąpieś z mamą został wywieziony z Woli razem z ludnością cywilną. Trafili do wsi Wiskienica koło Łowicza, gdzie przyjęli ich miejscowi gospodarze. W styczniu 1945 r. wrócili do Warszawy, gdzie odnalazł ich ojciec. Po wojnie Jerzy Łąpieś chodził do nieistniejącej już szkoły im. Wojciecha Górskiego przy ul. Smolnej. Po jej ukończeniu uczył się w Technikum Łączności przy ul. Nowogrodzkiej, ale po zaledwie roku przeniósł się do Gdańska. Tam również nie zagrzał długo miejsca – w 1956 r. przyjechał do Warszawy, ponieważ zaraził się od marynarzy czarną ospą. Podczas zamieszek studenckich na Placu Konstytucji w 1956 r. został aresztowany i spędził miesiąc w komunistycznym więzieniu. Ukończył szkołę wieczorową i rozpoczął pracę w łączności, pracował m.in. na kontrakcie w ZSRR. W latach 90. prowadził własną firmę na Mokotowie. W młodości trenował boks, przyjaźnił się z wieloma słynnymi sportowcami, m.in. z Ireną Szewińską.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1939 r. w Warszawie.
[00:00:38] Ojciec był kierowcą i listonoszem, matka pracowała w „Fotonie”, gdzie produkowano tapety i materiały światłoczułe. Podczas okupacji rodzina mieszkała w Warszawie, ale przeprowadzano się. Podczas wypędzania ludności cywilnej z Woli boh. z matką znalazła się w piwnicy domu przy ul. Wroniej. Niemcy wrzucali granaty przez okienka i odłamki zraniły dziewczynkę. Droga zadymioną ulicą do kościoła św. Wojciecha. Matka uciekła strażnikom i rodzina znalazła się we wsi koło Łowicza. Ojciec zaginął podczas powstania, ale potem odnalazł rodzinę. [+]
[00:08:26] Powrót z Wiskienicy do Warszawy – podróży na stopniach pociągu. Rodzina wróciła na Chłodną – wspomnienia ruin miasta. Wuj inżynier mieszkał na Tamce, jego teść Gąsowski [Gąsecki] miał fabrykę proszków od bólu głowy „z kogutkiem”. Wuj pomógł rodzinie, ale ojciec chciał remontować mieszkanie przy Chłodnej – dziura po pocisku w podłodze, ogrzewanie kozą. Spotkanie z szabrownikiem. Organizowanie życia po wojnie – noszenie wody do domu, porządkowanie terenu. Kobiety wynosiły pociski z kamienicy i zakopywały je. [+]
[00:15:05] Handel koło Hali Mirowskiej. Powroty mieszkańców ul. Chłodnej – spędzanie czasu przez chłopaków z „Dzikiego Zachodu” – szukanie i sprzedaż złomu. Koledze, który nie miał nóg zrobiono wózek, by mógł brać udział w eskapadach. Matka była analfabetką, ale chciała, by syn się uczył i zapisała go do prywatnej szkoły Górskiego na ul. Smolnej. Droga z Chłodnej na Smolną przez zniszczone miasto. [+]
[00:20:28] Po ukończeniu szkoły podstawowej boh. poszedł do Technikum Łączności przy ul. Nowogrodzkiej. Praca w biurze projektowym ZWUT – rozwój łączności. Boh. przez wiele lat prowadził zakład telekomunikacyjno-budowlany.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:23:40] Przedstawienie rodziców Ireny i Jana. Boh. nie pamięta getta. Na Chłodnej mieszkali bogaci Żydzi. W kamienicy przy Chłodnej 26 zamordowano w 1942 r. marszanda i antykwariusza Abe Gutnajera. Matka kolegi Soroki była dozorczynią w budynku i widziała przyjazd dwóch ciężarówek, z których wysiedli mężczyźni w cywilnych ubraniach. Dozorczyni słyszała strzały, potem widziała wynoszenie ciał do ciężarówki. W mieszkaniu zabito oprócz rodziny Gutnajerów lekarza Franciszka Raszeję, który przyszedł operować Gutnajera. Z mieszkania zabrano obraz pt. „Portret czytającego mężczyzny”. Boh. chciał upamiętnić postać doktora Raszei. [+]
[00:33:52] Boh. był ze stryjem Stanisławem na Kercelaku i zgubił się – wspomnienie sowieckiego bombardowania.
[00:37:10] Boh. badał historię rodziny swojej żony, Konarskich, którzy przeżyli rzeź Woli. Matka żony uciekając z domu przy ul. Wolskiej zabrała zdjęcia i ubrania dla córki Lusi. Kobiety znalazły się w kościele św. Wojciecha. Ojciec Wacław Konarski, stryj Jan i dwaj inni mężczyźni zostali ranni podczas egzekucji, ale przeżyli ją przykryci trupami. Wspomnienie egzekucji Wandy Lurie.
[00:45:00] Ojciec, listonosz i akowiec, zaniósł paczkę z bombą do niemieckiego biura. Wybuch poranił Niemca. Boh. podczas powstania był z matką. Niemcy po jednej z egzekucji powiesili zwłoki na balkonie budynku Sądu, potem kazali warszawiakom je oglądać – boh. zaniosła tam matka. Po wypędzeniu z Warszawy matka i boh. uciekli strażnikom, prawdopodobnie w okolicach Pruszkowa. Przyszła żona boh., mieszkająca przy ul. Wolskiej, także znalazła się wraz z rodziną w kościele św. Wojciecha.
[00:50:55] Boh. był z matką we wsi Wiskienica. Nie wiadomo, co działo się z ojcem podczas powstania. Po 1946 r. ojciec pracował na poczcie i jeździł w teren, woził listy i pieniądze. Podczas wyjazdu do Białegostoku samochód został zatrzymany przez partyzantów z podziemia antykomunistycznego, którzy zabrali pieniądze. Potem wywiązała się walka między ubekami, żołnierzami a partyzantami – ojciec pokazywał boh. okrwawiony samochód.
[00:54:12] Rodzina wróciła do Warszawy w pierwszych dniach po wyzwoleniu – podróż na stopniach wagonu. Podczas pobytu w Wiskienicach boh. bawił się na lodzie i nieomal utonął. Ruiny Woli – na Chłodnej zachowały się fasady domów, które potem zburzono. Kamienica przy Chłodnej należała do bogatych Żydów, rodzina mieszkała w podwórku u ciotki. Po powstaniu piętro kamienicy było zniszczone, mieszkańcy sami porządkowali teren – kobiety wynosiły i zakopywały pociski, część z nich odnaleziono dopiero podczas współczesnej rewitalizacji ulicy.
[00:58:12] Boh. jest obecnie ambasadorem „chłopaków z Dzikiego Zachodu”, na ogrodzeniach wokół drzew są tabliczki pamiątkowe. Pochodzenie nazwy „Dziki Zachód” i jego obszar. Boh. wraz z kolegami penetrował ruiny, potem sprzedawał znalezione rzeczy – podarunek dla pani Wójcikowej. Specyfika Woli, zainteresowanie UB dzielnicą. Treningi z Ireną Kirszenstein-Szewińską.
[01:05:14] Wspomnienie stryja Bolesława Łąpiesia. Tata Tasiemka był szefem gangu działającego na Kercelaku, jego zastępcą był Pantaleon Karpiński. Kolegą boh. był Włodek Karpiński, który miał w domu duże zbiory wydawnictw niezależnych.
[01:10:28] Boh. był na praktyce w warsztacie pana Dałka. Pewnego dnia chłopaki z Czerniakowa (ich szefem był „generał Buba-Huk”) przywieźli kasę pancerną, której nie mogli otworzyć. Dałek otworzył kasę, w której były numizmaty – aresztowania wśród szastających pieniędzmi członków grupy. Tabliczka ku czci „generała”. [+]
[01:19:38] W dniu śmierci Stalina boh. był w szkole – uczniów zebrano na apelu, niektórzy płakali. Boh. chodził do prywatnej szkoły Górskiego – mundurki uczniów. Sytuacja w domu.
[01:23:21] W 1956 r. boh., uczeń szkoły w Gdańsku, wrócił do Warszawy z powodu choroby zakaźnej przywiezionej przez marynarzy. Podczas zamieszek na Placu Konstytucji ormowcy wyciągali młodych ludzi z tramwajów i bili ich. Boh. został aresztowany i przewieziony na Rakowiecką, gdzie trzymano go przez dwa tygodnie. Potem przewieziono go do więzienia w Gęsiówce, gdzie siedział miesiąc. Wuj komunista wstawiał się za nim u Gomułki i boh. zwolniono, ale osiemnaste urodziny spędził w więzieniu. [+]
[01:27:00] Powody wyjazdu do szkoły w Gdańsku – po kilku miesiącach boh. wrócił do Warszawy i został aresztowany. Boh. boksował w młodzikach CWKS, w 1953 r. w Hali Gwardii odbywały się Mistrzostwa Europy w Boksie – oglądanie zawodów z okna hali. Wspomnienie pojedynku bokserskiego z Rutkiewiczem, który znokautował boh. – losy kolegi. Boh. znał kilku zapaśników, którzy występowali przed wojną w Cyrku Staniewskich. Po wojnie jeden z nich, Wacław Okulicz, odwiedzał na Legii zapaśnika Lucjana Sosnowskiego, którego podejrzewano o to, że tężyznę podtrzymuje pijąc byczą krew. Starcie Okulicza z tajniakami.
[01:36:28] Prace przy odbudowie stolicy – opinia na temat wyburzeń na ul. Chłodnej. Jedno z mieszkań przy ul. Chłodnej 20 zajmował mężczyzna współpracujący z UB, który po alkoholu urządzał awantury – próba pozbycia się żony.
[01:41:45] Po wyjściu z więzienia boh. nie wrócił do szkoły w Gdańsku, ale podjął pracę w Pruszkowie. Zasadnicza służba wojskowa w łączności. Boh. prowadził zakład telekomunikacyjno-budowlany i miał kłopoty z Urzędem Skarbowym. Po wykonaniu prac dla firmy Universal został oszukany. Przekręty w biznesie – spotkanie z założycielem kasy oszczędności, w którego biurze pieniądze leżały w wannie.
[01:49:30] Wspomnienie Ireny Szewińskiej. Boh. był Leningradzie z jej mężem Januszem i widział dom, w którym się urodziła.
[01:51:33] Boh. wybrał się na spacer do swojej dawnej dzielnicy i kupił obraz Antoniego Uniechowskiego, z tyłu pod ceratą było zdjęcie – odkrycie zaszyfrowanych nazwisk, powiązania z Judenratem. Po wojnie boh. szukał wraz z kolegami pamiętników Adama Czerniakowa, prezesa Judenratu, który mieszkał przez jakiś czas w kamienicy przy ul. Chłodnej 20. [+]
[02:00:15] Boh. zajmuje się upamiętnianiem historii swojej dzielnicy – zamiłowanie do staroci. Boh. był w posiadaniu orła z Zamku Królewskiego. Znajomy współpracował przy odbudowie Zamku i brał stamtąd różne rzeczy, których odlane kopie sprzedawał. Gdy zaczął fałszować monety, aresztowano go i pobito. Po powrocie z aresztu wyrzucił wiele rzeczy na złom i tam boh. znalazł orła, którego oddał do Muzeum Woli.
[02:06:00] Japończycy podarowali Warszawie Dzwon Pokoju, który ukradziono i prawdopodobnie przetopiono.
[02:08:05] Boh. uczył się w technikum, które mieściło się w Poczcie Gdańskiej. Pracował w biurze projektowym ZWUT, jako pracownik Energomontażu brał udział w budowie rurociągu na Syberii, potem prowadził własną firmę.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.