Stanisław Turbakiewicz (ur. 1935, Garbów) był jednym z czołowych działaczy konspiracyjnej organizacji młodzieżowej „Młode Białe Orły”, działającej w latach 50. w Sandomierzu. Aresztowany 22 czerwca 1952, został skazany przez Sąd Wojskowy w Kielcach na cztery lata więzienia. W ramach odbywania kary pracował przymusowo jako górnik na Śląsku. Został zwolniony 22 grudnia 1953 roku na mocy amnestii. Mimo szykan zdał maturę, ale drogę na studia miał zamkniętą. Przejął po ojcu gospodarstwo w Nowym Garbowie i zapisał się na kursy rolnicze. W połowie lat 60. podjął pracę w Związku Kółek Rolniczych – dopiero wtedy zatarł się wyrok i mógł pracować na etat. Jest współtwórcą Stowarzyszenia Zawiszy Czarnego w Garbowie.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Garbowie.
[00:00:28] Przedstawienie rodziców: Marianny i Kazimierza. Rodzina miała kilkuhektarowe, dobrze prosperujące gospodarstwo rolne. Boh. chodził do szkoły podczas okupacji, Niemcy rozebrali budynek szkolny budując bunkry, gdy front latem 1944 r. stanął na Wiśle. Po wojnie ukończył szkołę podstawową w Dwikozach i podjął naukę w liceum w Sandomierzu.
[00:04:42] Relacje w szkole – opinia polonistki Stanisławy Krawczyk o uczniach pochodzących ze wsi. Sytuacja rolników – dostawy obowiązkowe. Kolega Staszek Bidas zaproponował boh. wstąpienie do tajnej organizacji „Młode Białe Orły” – poznanie Wiktora Ćmielewskiego, założyciela organizacji, który zajmował się werbunkiem. Wiktor Ćmielewski był synem rolnika ze Słupczy. [+]
[00:12:40] Zimą 1951-52 w lesie w Górach Wysokich, w miejscu stracenia przez Niemców kilkudziesięciu Polaków, odbyła się przysięga. Na przysięgę przyjechał łącznik „Staszek” – sztandar organizacji wykonany przez dziewczyny, które do niej należały. Po przysiędze łącznik poszedł na stację kolejową, a młodzież wróciła do Sandomierza. [+]
[00:17:05] W maju 1952 r. członkowie organizacji zorientowali się, że są śledzeni. Struktura organizacji: grupa dywersyjno-sabotażowa, łączność i sanitariuszki. Boh. interesował się historią i napisał artykuł o zbrodni katyńskiej, który na maszynie przepisała Lidka Przędzakowska. Artykuł kolportowano wśród kolegów, zostawiano na ławce w parku. Nie udało się kupić części do zmontowania nadajnika – słuchanie Wolnej Europy. Boh. skonstruował broń jednostrzałową z rakietnicy i pepeszy – pierwsze strzelanie w wąwozach koło Sandomierza. [przerwanie nagrania] [+]
[00:26:07] W Garbowie przez kilka miesięcy stał front i w okolicy było dużo broni – boh. skonstruował broń jednostrzałową z rakietnicy i pepeszy – pierwsze strzelanie w wąwozach koło Sandomierza. Wiktor Ćmielewski uczył posługiwania się bronią, którą wrzucono do Wisły przed aresztowaniem. [+]
[00:30:15] Urząd Bezpieczeństwa wiedział o działalności organizacji. Staszek Bidas uprzedził kolegów o aresztowaniach – śledzenie członków organizacji. Ustalenie linii zeznań – zatajenie informacji o broni i łączniku, zniszczenie tajnych materiałów. Boh. ukrył w radioodbiorniku rękopis artykułu o Katyniu. Po informacji o aresztowaniu Ćmielewskiego zniknął Staszek Bidas – UB szukało go we Wrocławiu. W latach 90. kolega powiedział, że ksiądz w Dwikozach wystawił mu akt urodzenia na inne nazwisko, co pozwoliło mu ukrywać się, skończyć szkołę i studiować. Aresztowanie członków organizacji, w tym: Marka Pakulskiego, Wiesława Grądzkiego, Marii Szaraniec (obecnie Bęc). [+]
[00:37:20] W drugiej połowie czerwca [1952] po boh. mieszkającego na stacji przyszli ubecy – przesłuchania. Członkowie organizacji znali alfabet Morse’a, co przydało się podczas pobytu w areszcie. W lipcu boh. i Ćmielewski zostali przewiezieni do więzienia w Kielcach, gdzie boh. został rozdzielony z kolegą – towarzystwo w celi, obawa przed szpiclami. Jednym ze współwięźniów był Marian Piwnik, brat Jana Piwnika „Ponurego”, zamykano go prewencyjnie przed uroczystościami państwowymi. [+]
[00:46:30] Proces boh., Wiktora Ćmielewskiego i Lidii Przędzakowskiej odbył się przed sądem wojskowym – zasądzone wyroki. Boh. został przewieziony do Sosnowca, gdzie było więzienie rozdzielcze, i skierowany do kopalni „Wesoła II” w Mysłowicach, gdzie pracował m.in. przy drążeniu chodników. Potem pracował w Jaworznie w zakładzie prefabrykatów budowlanych i, do zwolnienia, w szybie Sobieski w Borach. [+]
[00:51:21] 22 grudnia 1953 r. boh. został zwolniony na mocy amnestii – podróż towarowym wagonem bez zimowego ubrania. Boh. miał trudności z przywróceniem do szkoły – postawa dyrektora Smolnickiego, ostrzeżenie ze strony nauczyciela historii prof. Baczyńskiego. Ojciec, partyzant BCh, skontaktował się z prawnikiem, potem z posłem Frankowskim – pismo z kieleckiego kuratorium.
[00:56:18] Po maturze boh. nie mógł dostać się na studia, więć przejął gospodarstwo od ojca i kończył kursy rolnicze. W lutym 1965 r. boh. podjął pracę w Powiatowym Związku Kółek Rolniczych, szef Jan Kiliański chciał go wysłać na kurs dla lustratorów, ale odmówiono boh. z powodu karalności.
[00:59:50] Boh. pracował społecznie w Garbowie, wraz z Mariuszem Małkiewiczem założył Stowarzyszenie Pamięci Zawiszy Czarnego – budowa pomnika Zawiszy i powstanie izby pamięci urodzonego w Garbowie gen. Dowbora-Muśnickiego.
[01:03:58] Aresztowanie i droga do siedziby Urzędu Bezpieczeństwa. Przebieg przesłuchań – pytania o to samo, przesłuchania w nocy. Boh. nie był bity przez śledczych – prowokacyjne zostawienie broni na biurku. Podsumowanie działalności opozycyjnej, główne dokonania to zrywanie plakatów propagandowych. Organizacja dysponowała jednym jednostrzałowym pistoletem. Różne odcienie „wolności”. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..