Witold Zuba (ur. 1926, Częstochowa, zm. 2021, Sandomierz) w 1942 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec, gdzie aresztowano go, jako „pochodzącego z bandyckiej rodziny” i osadzono w więzieniu karnym w Coswig, a następnie w Torgau. 11 marca 1944 trafił do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Otrzymał numer 9573, pracował w kamieniołomie, potem w fabryce produkującej części do samolotów w Mülhausen. Podczas ewakuacji więźniów spotkał w Terezinie radzieckich, a potem polskich żołnierzy, którzy pomogli mu wrócić do kraju. Witold Zuba ukończył technikum w Sandomierzu i wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, z której szybko wystąpił w proteście przeciwko inwigilacji jej członków. Po przeprowadzce do Sandomierza pracował jako elektryk przy elektryfikacji okolicznych wsi, potem w budownictwie jako kierownik robót elektrycznych. Zajmował się hodowlą drobiu i żywca. Był sekretarzem Związku Inwalidów Wojennych i prezesem Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Sandomierzu. Zmarł w październiku 2021 w Sandomierzu.
mehr...
weniger
[00:00:09] Rodzina boh. wywodzi się z Ukrainy. Wspomnienia z dzieciństwa – przepowiednia Wernyhory.
[00:01:45] Boh. urodził się w Częstochowie, potem rodzina przeniosła się do Skarżyska, gdzie ojciec podjął pracę w elektrowni, a dziadek w elektrowni wodnej – wspomnienie domu dziadka i jego płaszcza, w którym mieszkały wiewiórki.
[00:03:19] Podczas okupacji boh. należał do organizacji „Orzeł Biały” – mogiły rozstrzelanych członków konspiracji. Brat Jerzy był uczniem szkoły technicznej w Radomiu, Janusz, kolekcjoner motyli, chciał być księdzem. Niemcy aresztowali Jerzego i niedługo potem rozstrzelali. Obydwaj bracia oraz ojciec pracowali w zakładach „Hasag”, w których produkowano amunicję. Janusz przestrzelił sobie nogę, gdy chciano go wysłać na roboty do Niemiec. Po wyzdrowieniu chciano go wywieźć jeszcze raz, ale rodzice uzgodnili, że to boh., piętnastolatek, pojedzie na roboty. Śmierć Janusza. [+]
[00:08:20] Podczas rewizji w domu zabrano ojcu złoty zegarek, ale rodziców nie rozstrzelano. Boh. trafił do obozu koncentracyjnego – pomoc współwięźniów. Boh. trafił na blok, w którym przebywali ludzie wykształceni: adwokat, ksiądz. Skierowanie do robót w kamieniołomie – praca ponad siły. Dzięki poradom starszych więźniów boh. ukrywał się i nie chodził do pracy. Spotkanie z Janem Witkowskim z Witkowa koło Gniezna, który chciał się zaopiekować boh. po wojnie. [+]
[00:12:25] Niemcy szukali fachowców i boh. zgłosił się – praca w zakładzie produkującym części do samolotów. Komendantem był Ślązak, który nie gnębił więźniów. Gdy zbliżał się front, więźniom kazano iść z powrotem do Buchenwaldu. Zabicie przez więźniów kapo Wojtka. Trucht jako metoda selekcji przed transportem – „marsz śmierci”, dobijanie więźniów. W Weimarze zapakowano ludzi do wagonów – podczas podróży wagonu pilnowali dwaj strażnicy: Węgier i Jugosłowianin [Serb], który pozwolił boh. leżeć na deskach położonych na wagonie. Na stacji w Terezinie boh. zorientował się, że nie ma Niemców, tylko czescy żandarmi – spotkanie z Rosjanami, droga ciężarówką jadącą do Drezna. Boh. spotkał polskich żołnierzy jadących do kraju, którzy zabrali go ze sobą. [+]
[00:24:20] W Ostrowie Wielkopolskim boh. wsiadł na dach pociągu – droga do Skarżyska, spotkanie z matką. Szkolny kolega Wróbel po wojnie wstąpił do UB i zastrzelono go. Stan zdrowia boh. po pobycie w obozie – zakup kozy i psiego smalcu. Lekarstwa z paczek z UNRRA.
[00:28:50] Powojenna propaganda – boh. zapisał się do PPR po skończeniu technikum i został wysłany na kurs, podczas którego zorientował się, że młodzież jest inwigilowana – złożenie legitymacji partyjnej. Po przeprowadzce do Sandomierza boh. miał trudności ze znalezieniem pracy i zatrudnił się w prywatnym zakładzie. Okoliczności poznania przyszłej żony. Motocyklowe podróże czteroosobowej rodziny z Sandomierza do matki mieszkającej w Skarżysku. Warunki mieszkaniowe – rodzina hodowała drób i żywiec, boh. zajmował się układaniem instalacji elektrycznych, brał udział w elektryfikacji wsi. Na sąsiedniej posesji zbudował dom kierownik wydziału finansowego, Rybicki, który chciał, by boh. położył mu instalację za darmo – nasłanie komornika, który zabrał motocykl.
[00:39:50] Przeprowadzka do mieszkania w bloku – boh. pracował w budownictwie jako kierownik robót elektrycznych. Edukacja córek – studia w Krakowie, praca zawodowa. Obecna sytuacja rodzinna boh., który wraz z córką wychowuje prawnuka, mając w domu dodatkowo trzy koty i królika. Stan zdrowia boh.
[00:57:30] Boh. działa społecznie w Związku Inwalidów Wojennych oraz w Związku Kombatantów – kartki świąteczne dla kombatantów.
[01:01:40] Psychika boh. po pobycie w obozie.
[01:04:03] Starsi bracia wciągnęli boh. do działalności konspiracyjnej. Po wybuchu wojny boh. znalazł pistolet leżący na szafie i strzelił z niego w mieszkaniu. Mogiły członków Orła Białego zamordowanych przez Niemców – podejrzenie denuncjacji. Bracia wykorzystywali boh. do przenoszenia meldunków – obowiązek walki z okupantem. Rozważania na temat wiary w kontekście przeżyć wojennych – wspomnienie mszy odprawianych po łacinie i księdza Krysińskiego. Boh. nie składał przysięgi w organizacji, wypełniał tylko polecanie braci.
[01:14:00] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1926 r. w Częstochowie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..