Marianna Bęc z d. Szaraniec (ur. 1937, Strochcice) jako uczennica liceum ogólnokształcącego w Sandomierzu wstąpiła do konspiracyjnej organizacji młodzieżowej „Młode Białe Orły”, założonej jesienią 1951 przez Wiktora Ćmielewskiego. Członkowie organizacji zrywali plakaty propagandowe, kolportowali artykuły o Katyniu i Armii Krajowej. 24 czerwca 1952 piętnastoletnia Marianna wraz z koleżankami zostały aresztowane i przewiezione do Urzędu Bezpieczeństwa w Sandomierzu. 4 września 1952 r. po pokazowym procesie uczennice zwolniono i pozwolono kontynuować naukę. W 1953 roku Marianna Bęc zdała maturę, a po ukończeniu studiów medycznych pracowała jako lekarz-pediatra w sandomierskim szpitalu, przez 25 lat była ordynatorką oddziału noworodków i wcześniaków. Prowadziła też prywatną praktykę. W latach 90. była współzałożycielką Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1937 r. w Strochcicach.
[00:00:28] Przedstawienie rodziców: Bogusławy Jana. Podczas okupacji ojciec działał w AK, dziadek Piotr Zwolski był carskim kurierem. Boh. miała dwóch młodszych braci: Zbigniewa i Wojciecha.
[00:01:22] Współczesne przejawy wojennej traumy – reakcja na dźwięk samolotu. Boh. jako dziecko widziała kolumnę Żydów prowadzonych z Koprzywnicy do Sandomierza. Ze starszymi koleżankami chodziła na tajne komplety – we wrześniu 1944 r. dzięki Marii Makowskiej podjęła naukę w trzeciej klasie szkoły podstawowej. Jej szkolnym kolegą byli Andrzej Szyncel, późniejszy matematyk.
[00:03:48] Nauka w żeńskim liceum. Ojciec po wojnie ukrywał się i był poszukiwany przez UB – rewizje w nocy. Bunt przeciwko władzy – powstanie tajnej młodzieżowej organizacji, której założycielem był Wiktor Ćmielewski z męskiego liceum. Cele organizacji „Młode Białe Orły”, która działała w Sandomierzu i kilku okolicznych miejscowościach – łączność w organizacji. Na stanie były dwa rewolwery – szkolenia wojskowe i z zakresu topografii. W maju 1952 r. członkowie organizacji zorientowali się, że zostali rozpracowani – informacja o broni nie została zdradzona podczas śledztwa. [+]
[00:11:00] Na dwa dni przed aresztowaniem Stasiek Turbakiewicz odprowadzał boh. do Strochcic – rozmowa o aresztowaniu Ćmielewskiego – śledzenie po drodze. Chłopaków aresztowano w domach, dziewczyny w szkole w dniu rozdania świadectw. Przejście do Urzędu Bezpieczeństwa w obstawie funkcjonariuszy – przesłuchiwanie przez kilkanaście godzin. Chłopcy byli bici podczas przesłuchań. Podejście ubeków do boh., która była przewodniczącą szkolnego koła ZMP. Po dwóch tygodniach osoby pełnoletnie: Ćmielewski, Turbakiewicz i Lidia Przędzakowska zostali wywiezieni do Kielc i osądzeni przez sąd wojskowy – zasądzone kary. Część osób wypuszczono, a sześć dziewczyn zatrzymano – 4 września odbyła się rozprawa pokazowa przed sędzią dla nieletnich. Uczennicom pozwolono zdać maturę – trudności z podjęciem studiów. [+]
[00:17:22] Po maturze boh. pracowała w przedsiębiorstwie melioracyjnym jako urzędniczka, potem studiowała medycynę na Śląskiej Akademii Medycznej. Powody powrotu po studiach do Strochcic. Wszystkie uczennice, którym wytoczono proces, dostały się po jakimś czasie na studia.
[00:19:22] Praca w sandomierskim szpitalu – stan budynku. Mąż pochodził z Sandomierza i razem z nią studiował w Katowicach. W szpitalu boh. pracowała na oddziale dziecięcym, a mąż na chirurgii, dyrektorem placówki był dr Zdzisław Lizis. Wieloletnie starania o budowę nowego szpitala. Ścieżka zawodowa boh. – przez 25 lat ordynatorki oddziału noworodków i wcześniaków. Boh. pasjonowała się historią i zbierała materiały dotyczące sandomierskiej służby zdrowia – doktorat z historii medycyny.
[00:25:30] Działalność w Towarzystwie Lekarskim i na rzecz lokalnej społeczności. Boh. była współzałożycielką Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, wykładała na Uniwersytecie Trzeciego Wieku.
[00:28:42] Wspomnienie pobytu w areszcie – lęk przed utratą wolności. Boh. miała troje dzieci i starała się skupić na rodzinie, nie wracać do przeszłości. Aresztowani członkowie organizacji nie zostali zrehabilitowani. Konsekwencje w dalszym życiu boh., która nie chciała zajrzeć do swojej teczki w IPN. Po aresztowaniu Ćmielewskiego kolega zakopał sztandar organizacji w lesie w Górach Wysokich i potem nie mógł go odszukać. Wygląd sztandaru, przysięgę odbierał „Staszek”. Opinia na temat Urzędu Bezpieczeństwa i jego funkcjonariuszy.
[00:37:00] Stosunek rodziców do boh. – pomoc w życiu codziennym. Mąż był dyrektorem szpitala i zajmował się organizacją budowy nowej placówki. Specyfika pracy lekarki mieszkającej na wsi – wyjazdy do chorych różnymi środkami lokomocji. Opieka medyczna nad dziećmi, zatajanie przypadków bicia. Rozwój psychiatrii dziecięcej. [+]
[00:42:22] Boh. była radną miejską przez kilka kadencji. Działała w pierwszej Solidarności – razem z Jackiem Malinowskim i księdzem Wójcikiem złożyła żądanie zwrotu Seminarium Duchownemu: ogrodu koło kościoła św. Jakuba, budynku kina i siedziby UB. Stan zdrowia boh.
[00:45:50] Podczas rewizji na stancji u państwa Kwiatkowskich, gdzie mieszkała boh., znaleziono książkę o Piłsudskim, co miało potem znaczenie w śledztwie i oskarżeniu. Zadania organizacji – kształcenie w zakresie historii, dążenie do obalenia ustroju. Zbezczeszczenie portretu Stalina. Szybkie rozpracowanie organizacji przez UB. Broń została wyrzucona przez kolegę do Wisły. Ojciec po jakimś czasie się ujawnił i pracował w melioracji. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Foksal 17, 00-372 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Foksal 17 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.