Eugeniusz Baran (ur. 1938, Zawada) – pracownik w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu. W latach 1976-1980 zbierał i przekazywał pieniądze na działalność Komitetu Obrony Robotników. We wrześniu 1980 był zastępcą przewodniczącego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu. Współorganizator strajku w nowosądeckim Ratuszu w 1981 r. W stanie wojennym internowany w Załężu k. Rzeszowa. Współorganizator Duszpasterstwa Ludzi Pracy, Mszy za Ojczyznę przy kościele oo. jezuitów w Nowym Sączu. W latach 1982-87 wielokrotnie przesłuchiwany i poddawany rewizjom. Społecznik, mieszka w Nawojowej.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Zawadzie.
[00:00:26] Przedstawienie rodziców: Anny i Michała. Dziadkowie zginęli podczas wojny. Rodzina mieszkała przy szosie z Nowego Sącza do Krynicy – ucieczka Niemców w 1944 r., matka poczęstowała mlekiem niemieckiego żołnierza. Po zajęciu wsi przez Rosjan koło domu stały tabory – matka piekła placki ziemniaczane czerwonoarmistom. Boh. podkradał zboże żołnierzom, a potem pochwalił się ojcu – jego reakcja. Boh. uderzył kamieniem folksdojcza – kara wymierzona przez ojca.
[00:05:43] Podczas egzekucji w Młodowie zginął ojciec kolegi, Walter. Hrabia Stadnicki uratował Jana Kociołka. Wspomnienie hrabiego Stadnickiego – okoliczności wypuszczenia go z aresztu UB. Trzech mieszkańców Zawady wywieziono na Syberię.
[00:08:33] Warunki życia podczas okupacji. Kradzieże dokonane przez czerwonoarmistów – sytuacja na wsi po wyzwoleniu. Upaństwowienie majątku hrabiego Stadnickiego po wojnie.
[00:12:38] Opis rodzinnego domu w Zawadzie. W latach 50. boh. brał udział w budowaniu kościoła we wsi – rola księdza Raczkowskiego. Cegły wyrabiano na miejscu – wypadek przy pracy. Zbiórki funduszy na budowę. Utrudnianie prac przez władze. [+]
[00:16:35] W 1945 r. boh. poszedł do szkoły w Zawadzie, której kierownikiem był pan Osiowski. Zniszczenia dokonane przez Rosjan. Zdjęcie z Pierwszej Komunii. W szkole stosowano kary cielesne – incydent podczas lekcji religii. Nauka języka rosyjskiego. Wspomnienie kuzyna Jana Majochy, który współpracował z księdzem Gurgaczem oraz kuzynek Horowskich, które pomagały tajnej organizacji, za co zostały aresztowane. Rewizja w domu, zastraszanie ojca przez UB. Wyjazdy ze szkoły na pochody pierwszomajowe w Nowym Sączu – opór boh.
[00:23:24] Boh. ukończył szkołę zawodową oraz kurs mistrzowski w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu i tam podjął pracę – problemy w zakładzie, załatwienie sprawy przez Jana Komurkiewicza.
[00:26:00] Próba zapisania boh. do partii – zachowanie towarzysza Smalca. Boh. za karę został przeniesiony do cięższej pracy w wydziale wagonowym – pomoc Kutyby.
[00:28:50] Reakcje po śmierci Stalina, wujowie przychodzili do ojca, by słuchać Wolnej Europy. Wiedza o wydarzeniach poznańskich i zbrodni katyńskiej.
[00:31:52] Uroczystości koronacji obrazu Matki Boskiej. Budowa kościoła w Zawadzie – zaangażowanie mieszkańców i księdza Raczkowskiego.
[00:34:35] Nauka w szkole zawodowej. Boh. dostał propozycję pracy w Nowej Hucie, ale nie skorzystał z niej. Przed wybudowaniem kościoła ksiądz Zając odprawiał msze w kaplicy na cmentarzu. Spotkanie po latach z księdzem Józefem Kościelnym.
[00:38:25] Boh. był u I Komunii w kościele farnym w Nowym Sączu – wyjazd wozem drabiniastym. Oczekiwanie na poczęstunek: bułkę z masłem i kakao. Wyrób cegieł na budowę własnego domu
[00:40:18] Współpraca z Komitetem Obrony Robotników (KOR) – po wydarzeniach w Radomiu zaproponowano boh. włączenie się w pomoc rodzinom poszkodowanych – zbiórka pieniędzy. [+]
[00:43:00] Organizacja strajku w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego (ZNTK) w 1980 r. – zgłoszenie postulatów dyrektorowi zakładów Władysławowi Stenderze. Zakładanie niezależnych związków zawodowych – okoliczności odnalezienia w Muszynie działacza z Gdańska, pomoc Józefa Okarmusa. Boh. został przewodniczącym związku w zakładzie – wyjazd do Wrocławia na rozmowy ze stroną rządową, strajk głodowy, reakcja Józefa Jareckiego. Wsparcie dyrektora Stendery.
[00:58:20] Działalność NSZZ „Solidarność” w ZNTK. Reakcja na wybór papieża Jana Pawła II, msza w zakładzie po dokonanym na niego zamachu. Wyjazd pracowników na pogrzeb prymasa Wyszyńskiego.
[01:02:28] Rozważania o patriotyzmie – wyjazd do Częstochowy na uroczystości 1000-lecia Chrztu Polski – wspomnienie homilii.
[01:05:08] Wyjazdy związane z pracą w Komisji Krajowej NSZZ „S” a życie rodzinne boh.
[01:06:55] Działalność Służby Bezpieczeństwa w ZNTK – „opieka” nad boh. Udział w zjeździe Solidarności – spotkanie z Michnikiem i Kuroniem, opinia na temat Wałęsy. W ośrodku internowania boh. był namawiany do współpracy z SB albo wyjazdu z kraju.
[01:12:18] Okoliczności aresztowania 13 grudnia 1981 r. – pomyłki funkcjonariuszy SB. Zachowanie milicjanta na posterunku. Wyjazd internowanych – spotkanie z Andrzejem Szkaradkiem, Marianem Białoskórskim, Władysławem Piksą. Warunki w ośrodku internowania w Załężu. Wieczorne przesłuchania więźniów – namawianie do współpracy lub wyjazdu z Polski. W święta Bożego Narodzenia biskup Ablewicz odprawił mszę w ośrodku, odwiedził także chorego kolegę Wyskiela. Po wyjeździe z Nowego Sącza aresztanci nie wiedzieli, dokąd jadą. Zachowanie jednego z milicjantów. [+]
[01:24:42] Podczas strajku boh. nocował w zakładzie – zachowanie sekretarza partii Józefa Nowaka. Postawa dyrektora ZNTK Stendery podczas strajku w nowosądeckim Ratuszu oraz w Domu Robotniczym. [+]
[01:29:30] Boh. wrócił z Załęża pod koniec lutego 1982 r. – przesłuchania na milicji. Boh. działał w podziemnej „Solidarności” – pomoc rodzinom internowanych kolegów. Wyjazd żon internowanych do ośrodka internowania w Hrubieszowie. Okoliczności, w jakich na boh. padło podejrzenie o współpracę z SB. Udział w mszach za Ojczyznę.
[01:36:22] Wyjazd w 1981 r. delegacji z Nowego Sącza na uroczystości do Częstochowy. Organizacja strajku w nowosądeckim Ratuszu.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.