Eugeniusz Baran (ur. 1938, Zawada) – pracownik w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu. W latach 1976-1980 zbierał i przekazywał pieniądze na działalność Komitetu Obrony Robotników. We wrześniu 1980 był zastępcą przewodniczącego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu. Współorganizator strajku w nowosądeckim Ratuszu w 1981 r. W stanie wojennym internowany w Załężu k. Rzeszowa. Współorganizator Duszpasterstwa Ludzi Pracy, Mszy za Ojczyznę przy kościele oo. jezuitów w Nowym Sączu. W latach 1982-87 wielokrotnie przesłuchiwany i poddawany rewizjom. Społecznik, mieszka w Nawojowej.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1938 r. w Zawadzie.
[00:00:26] Przedstawienie rodziców: Anny i Michała. Dziadkowie zginęli podczas wojny. Rodzina mieszkała przy szosie z Nowego Sącza do Krynicy – ucieczka Niemców w 1944 r., matka poczęstowała mlekiem niemieckiego żołnierza. Po zajęciu wsi przez Rosjan koło domu stały tabory – matka piekła placki ziemniaczane czerwonoarmistom. Boh. podkradał zboże żołnierzom, a potem pochwalił się ojcu – jego reakcja. Boh. uderzył kamieniem folksdojcza – kara wymierzona przez ojca.
[00:05:43] Podczas egzekucji w Młodowie zginął ojciec kolegi, Walter. Hrabia Stadnicki uratował Jana Kociołka. Wspomnienie hrabiego Stadnickiego – okoliczności wypuszczenia go z aresztu UB. Trzech mieszkańców Zawady wywieziono na Syberię.
[00:08:33] Warunki życia podczas okupacji. Kradzieże dokonane przez czerwonoarmistów – sytuacja na wsi po wyzwoleniu. Upaństwowienie majątku hrabiego Stadnickiego po wojnie.
[00:12:38] Opis rodzinnego domu w Zawadzie. W latach 50. boh. brał udział w budowaniu kościoła we wsi – rola księdza Raczkowskiego. Cegły wyrabiano na miejscu – wypadek przy pracy. Zbiórki funduszy na budowę. Utrudnianie prac przez władze. [+]
[00:16:35] W 1945 r. boh. poszedł do szkoły w Zawadzie, której kierownikiem był pan Osiowski. Zniszczenia dokonane przez Rosjan. Zdjęcie z Pierwszej Komunii. W szkole stosowano kary cielesne – incydent podczas lekcji religii. Nauka języka rosyjskiego. Wspomnienie kuzyna Jana Majochy, który współpracował z księdzem Gurgaczem oraz kuzynek Horowskich, które pomagały tajnej organizacji, za co zostały aresztowane. Rewizja w domu, zastraszanie ojca przez UB. Wyjazdy ze szkoły na pochody pierwszomajowe w Nowym Sączu – opór boh.
[00:23:24] Boh. ukończył szkołę zawodową oraz kurs mistrzowski w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu i tam podjął pracę – problemy w zakładzie, załatwienie sprawy przez Jana Komurkiewicza.
[00:26:00] Próba zapisania boh. do partii – zachowanie towarzysza Smalca. Boh. za karę został przeniesiony do cięższej pracy w wydziale wagonowym – pomoc Kutyby.
[00:28:50] Reakcje po śmierci Stalina, wujowie przychodzili do ojca, by słuchać Wolnej Europy. Wiedza o wydarzeniach poznańskich i zbrodni katyńskiej.
[00:31:52] Uroczystości koronacji obrazu Matki Boskiej. Budowa kościoła w Zawadzie – zaangażowanie mieszkańców i księdza Raczkowskiego.
[00:34:35] Nauka w szkole zawodowej. Boh. dostał propozycję pracy w Nowej Hucie, ale nie skorzystał z niej. Przed wybudowaniem kościoła ksiądz Zając odprawiał msze w kaplicy na cmentarzu. Spotkanie po latach z księdzem Józefem Kościelnym.
[00:38:25] Boh. był u I Komunii w kościele farnym w Nowym Sączu – wyjazd wozem drabiniastym. Oczekiwanie na poczęstunek: bułkę z masłem i kakao. Wyrób cegieł na budowę własnego domu
[00:40:18] Współpraca z Komitetem Obrony Robotników (KOR) – po wydarzeniach w Radomiu zaproponowano boh. włączenie się w pomoc rodzinom poszkodowanych – zbiórka pieniędzy. [+]
[00:43:00] Organizacja strajku w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego (ZNTK) w 1980 r. – zgłoszenie postulatów dyrektorowi zakładów Władysławowi Stenderze. Zakładanie niezależnych związków zawodowych – okoliczności odnalezienia w Muszynie działacza z Gdańska, pomoc Józefa Okarmusa. Boh. został przewodniczącym związku w zakładzie – wyjazd do Wrocławia na rozmowy ze stroną rządową, strajk głodowy, reakcja Józefa Jareckiego. Wsparcie dyrektora Stendery.
[00:58:20] Działalność NSZZ „Solidarność” w ZNTK. Reakcja na wybór papieża Jana Pawła II, msza w zakładzie po dokonanym na niego zamachu. Wyjazd pracowników na pogrzeb prymasa Wyszyńskiego.
[01:02:28] Rozważania o patriotyzmie – wyjazd do Częstochowy na uroczystości 1000-lecia Chrztu Polski – wspomnienie homilii.
[01:05:08] Wyjazdy związane z pracą w Komisji Krajowej NSZZ „S” a życie rodzinne boh.
[01:06:55] Działalność Służby Bezpieczeństwa w ZNTK – „opieka” nad boh. Udział w zjeździe Solidarności – spotkanie z Michnikiem i Kuroniem, opinia na temat Wałęsy. W ośrodku internowania boh. był namawiany do współpracy z SB albo wyjazdu z kraju.
[01:12:18] Okoliczności aresztowania 13 grudnia 1981 r. – pomyłki funkcjonariuszy SB. Zachowanie milicjanta na posterunku. Wyjazd internowanych – spotkanie z Andrzejem Szkaradkiem, Marianem Białoskórskim, Władysławem Piksą. Warunki w ośrodku internowania w Załężu. Wieczorne przesłuchania więźniów – namawianie do współpracy lub wyjazdu z Polski. W święta Bożego Narodzenia biskup Ablewicz odprawił mszę w ośrodku, odwiedził także chorego kolegę Wyskiela. Po wyjeździe z Nowego Sącza aresztanci nie wiedzieli, dokąd jadą. Zachowanie jednego z milicjantów. [+]
[01:24:42] Podczas strajku boh. nocował w zakładzie – zachowanie sekretarza partii Józefa Nowaka. Postawa dyrektora ZNTK Stendery podczas strajku w nowosądeckim Ratuszu oraz w Domu Robotniczym. [+]
[01:29:30] Boh. wrócił z Załęża pod koniec lutego 1982 r. – przesłuchania na milicji. Boh. działał w podziemnej „Solidarności” – pomoc rodzinom internowanych kolegów. Wyjazd żon internowanych do ośrodka internowania w Hrubieszowie. Okoliczności, w jakich na boh. padło podejrzenie o współpracę z SB. Udział w mszach za Ojczyznę.
[01:36:22] Wyjazd w 1981 r. delegacji z Nowego Sącza na uroczystości do Częstochowy. Organizacja strajku w nowosądeckim Ratuszu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.