Stanisław Pazurkiewicz (ur. 1928, Kraków) wychował się w Krakowie, gdzie jego ojciec był murarzem. Od 14 roku życia pracował jako goniec w Firmie Ogrodniczo-Handlowej „Emil Freege” w Sukiennicach. W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej (ps. „Maks”) i ukończył w stopniu kaprala kurs podoficerski. Po wojnie ukończył kursy maturalne dla dorosłych w Gimnazjum i Liceum im. H. Wrońskiego. W 1948 r. rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Krakowskiej. Należał do organizacji młodzieżowej „Suwerenność – Honor – Praca”, w ramach której kolportowano prasę konspiracyjną („Wolność i Prawda”, „Orzeł Biały”, „Głos Walki”( oraz drukowali i rozklejali ulotki. W 1949 r. zawieszono działalność „SHP” i przyjęto nazwę „KADRA” – pod takim kryptonimem grupa została włączona do Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK). 18 października 1949 r. został aresztowany przez UB, a dwa miesiące później skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na 10 lat więzienia. Wyrok odbywał w więzieniu w Tarnowie, a od listopada 1951 r. w Rawiczu. Zwolniony w grudniu 1954 r. Po wyjściu na wolność nie mógł skończyć przerwanych studiów, uczył się w Technikum Budowlanym. Pracował jako asystent, a potem jako projektant w Krakowskim Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego. Od 1977 roku kolportował prasę niezależną. Po wprowadzeniu stanu wojennego zmuszony do przejścia na wcześniejszą emeryturę. W 1989 r. wstąpił do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego (ZWPOS), uczestniczył w zjazdach byłych więźniów w Rawiczu. Autor książki „Życie. Bez wyjątku”.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Krakowie.
[00:00:22] Ojciec był z zawodu murarzem, matka przed wojną nie pracowała. Zakupy robiono u żydowskiego handlarza. Kontakty z Żydami podczas okupacji – podrobienie pieczątki na dokumencie.
[00:05:20] Po wojnie boh. studiował architekturę, został aresztowany, gdy był studentem drugiego roku.
[00:06:22] Rodzina mieszkała niedaleko lotniska w Rakowicach – skutki bombardowania 1 września 1939 r. [+]
[00:09:50] Ojciec wywiózł rodzinę z miasta i ruszył na wschód w poszukiwaniu swojej jednostki, po 17 września zawrócił do Krakowa.
[00:11:40] Niemcy zajęli szkołę i lekcje odbywały się w domach uczniów. Powody wyrzucenia rodziny z domu przez Niemców – konflikt z sąsiadem folksdojczem. Czternastoletni boh. podjął pracę w kwiaciarni jako praktykant bukieciarza i goniec. Okupacyjna rzeczywistość – znajomość topografii miasta.
[00:18:45] Jako szesnastolatek boh. wstąpił do Armii Krajowej. Pewnego dnia został złapany podczas łapanki – ucieczka dzięki Niemcowi, który bywał w kwiaciarni i znał panią Tureczkową. [+]
[00:25:55] Uniknięcie zatrzymania podczas przenoszenia konspiracyjnych gazetek – zachowanie boh.
[00:28:48] Podczas pobytu w więzieniu w Rawiczu boh. trafił do karceru zalanego wodą – sposoby dręczenia więźniów, stan psychiczny boh. [+]
[00:33:10] Zmiana warunków w więzieniu po śmierci Stalina. Boh. dostał pracę w więziennej stolarni – wyrób skrzynek do aparatów radiowych. Warunki w celi. Wspomnienie kolegi Bogumiła Studzińskiego. Po zwolnieniu z więzienia boh. odwiedził w Nowym Sączu matkę kolegi, który działał w niepodległościowej konspiracji razem z księdzem Gurgaczem.
[00:39:02] Wstąpienie do Armii Krajowej zaproponował boh. Henryk Sroka (potem zmienił nazwisko na Osnowski). Zadania w AK, przygotowania do Akcji Burza. Boh. ukończył kurs podoficerski i został dowódcą sekcji.
[00:42:25] W październiku 1945 r. boh. ujawnił się – sytuacja po wyzwoleniu i rozwiązaniu Armii Krajowej – powrót do szkoły. Aresztowanie kolegi Ryszarda Ryszki ps. „Ryś”. Powojenna konspiracja – przynależność do tajnej organizacji „Suwerenność, Honor, Praca”, materiały zabrane z domu podczas rewizji i aresztowania 19 października 1949 r. Podziemne pismo „Głos walki”, działalność „Kadry” w ramach ROAK. Sytuacja w kraju na przełomie lat 40. i 50. – krakowski proces członków Zarządu WiN – zamordowanie Kaczmarczyka, Ostafina i Tumanowicza. Postawa księdza Gurgacza, również zamordowanego przez komunistyczne władze.
[00:53:10] Powody aresztowania, artykuł o sprawie księdza Gurgacza w „Głosie walki”. Po wyjściu z więzienia w 1955 r. boh. chciał wrócić na studia, ale rektor uczelni nie wyraził zgody – praca w biurze projektów jako kreślarz.
[00:55:55] Po aresztowaniu przez UB boh. był przesłuchiwany przez osiem dni, w tym czasie nie był w celi – metody śledcze. Spotkanie z więźniem, zastępcą dowódcy 106 Dywizji Piechoty AK, ps. „Piotr”, któremu zarzucano zwalczanie radzieckiej partyzantki. Boh. dowiedział się, że zamęczono go podczas śledztwa. Podczas ujawniania się w 1945 r. część broni zatrzymano w oczekiwaniu na III wojnę św. Po zatwierdzeniu wyroku boh. został przewieziony do więzienia w Rawiczu. [+]
[01:02:08] Boh. był w 14 kompanii AK Zgrupowania Żelbet, dowódcą kompanii był Władysław Wichman ps. „Atom”, dowódcą plutonu „Harpia” Jacek Wir-Konas „Gustaw”, drużyny: Włodzimierz Ryszka ps. „Wojtuś”. Działalność po wstąpieniu do AK – szkolenie podoficerskie i z obsługi broni, struktura organizacji.
[01:08:05] Boh. pracował w kwiaciarni oraz ogrodzie firmy Freggego. Po serii aresztowań wśród akowców, uczniów szkoły zawodowej, boh. ukrywał się i jego pracodawca zorientował się, że działa do konspiracji – zwolnienie z pracy. W ogrodzie były stanowiska niemieckiej artylerii przeciwlotniczej. [+]
[01:12:45] Do zadań boh. należało m.in. dostarczanie broni na szkolenia, szkice budynków w terenie jako element przygotowań do ewentualnego powstania. Broń przechowywano w szklarniach na terenie ogrodu Freggego, zajmował się nią Mieczysław Szarek „Dym”.
[00:15:30] Atmosfera po wybuchu powstania w Warszawie. Boh. brał udział w akcji rozbrajania Niemców – zastrzelenie żołnierza. [+]
[01:20:17] Po zastrzeleniu dwóch żandarmów na ulicy Lubicz Niemcy rozstrzelali czterdziestu zakładników, w tym krewnego właścicieli kwiaciarni. Boh. wracając z pracy słyszał strzały karabinów maszynowych. Terror czasów okupacji.
[01:27:27] Zdekonspirowani członkowie AK trafiali do partyzantki. Boh. ukrywał się u znajomych mieszkających koło Krakowa. Oddział zajmował się przygotowaniami do ewentualnego powstania. Okoliczności zastrzelenia niemieckiego żołnierza, o akcji zdecydował dowódca Ryszard Ryszka.
[01:37:26] Boh. dwukrotnie zawoził kwiaty na Wawel, gdzie rezydował Hans Frank – wygląd dziedzińca podczas okupacji.
[01:42:00] W drugiej połowie lat 70. boh. był działaczem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela – rola poznanego w Rawiczu Bogumiła Studzińskiego. Kolportaż wydawnictw niezależnych – dostarczanie ich do Nowego Sącza. Działalność do 1989 r. Rozważania na temat Niemców, okupacji niemieckiej oraz represji komunistycznych i rotmistrza Pileckiego.
[01:51:08] Wspomnienie kolegów: Mieczysława Szarka i Juliana Tarnawskiego. Szarek był pracownikiem firmy Fregge, trzecim uczestnikiem akcji rozbrajania niemieckiego żołnierza. Po wojnie wyjechał na Ziemie Odzyskane i tam został aresztowany – jego dalsze losy. Tarnawski po wojnie ukończył Szkołę Morską.
[01:57:12] Wójcikowie, sąsiedzi z ul. Ogrodniczej, przechowywali podczas okupacji Żydów, po wojnie zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..