Waldemar Gałuszko ps. „Szatan” (ur. 1928, Piotrków Trybunalski) jako 15-letni chłopak uciekł z domu i dołączył do oddziału partyzanckiego Gwardii Ludowej, którym dowodził Tadeusz Grochal ps. „Tadek Biały”. Po kilku miesiącach zdezerterował z komunistycznej partyzantki, za co został zaocznie skazany na karę śmierci, i dostał się do oddziału partyzanckiego 74 pułku piechoty Armii Krajowej, dowodzonego przez Mieczysława Tarchalskiego ps. „Marcin”. Uczestniczył w bitwach pod Zagórzem, Łanami, Gródkiem, Lutynią, Włoszczową, Olesznem i Krzepinem. Za zasługi w walkach partyzanckich został odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Po 1945 roku służył w oddziałach Ruchu Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Zagrożony aresztowaniem uciekł przez Czechosłowację na Zachód i trafił do Polskich Kompanii Wartowniczych przy Brygadzie Świętokrzyskiej NSZ. Do 1948 roku przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Po powrocie do kraju został aresztowany na kilka miesięcy. Po zwolnieniu podjął studia na wydziale filologii angielskiej w Lublinie, by na drugim roku przenieść się na prawo. W 1956 r. przyjechał do Szczecina i podjął pracę w prokuraturze, potem pracował jako radca prawny. W latach 80. był zaangażowany w działania opozycyjne. Jest członkiem Związku Literatów Polskich, autorem książek historycznych.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Piotrkowie Trybunalskim.
[00:00:28] Ojciec brał udział w wojnie 1920 r., potem był podoficerem w 25 Pułku Piechoty. W 1934 r. matka popełniła samobójstwo. Boh. chodził do prywatnej szkoły. Dziadek Franciszek Rozpędowski miał piekarnię w Piotrkowie, mieszkał w domu koło synagogi – wyjazdy z dziadkiem do lasu, uczestnictwo w manewrach pułku.
[00:02:50] Przedwojenny antysemityzm – zmiana nastawienia do Żydów podczas okupacji. Podawanie żywności do getta, także herbaty z paczek, które przychodziły od wuja z Teheranu do napaści Niemiec na Związek Radziecki. [+]
[00:04:15] Ojciec kolegi Waldemara Mrówczyńskiego zginął w Katyniu, Niemcy zawieźli tam jego matkę. Boh. chodził z Mrówczyńskim w okolice Bełchatowa, by kupować tam żywność. W 1945 r. obydwaj należeli do WiN. W 1943 r. boh. dowiedział się o napadzie „bandy” na Sędziszów – chęć dołączenia do partyzantów.
[00:07:14] Po wybuchu wojny boh. uciekał z macochą i przyrodnim bratem oraz rodzinami wojskowych – dotarcie na Lubelszczyznę, powrót do domu w październiku.
[00:08:02] Wiadomości o oddziale „Tadka Białego” – spotkanie w lesie w wiosną 1943 r. Podczas potyczki w czerwcu 1943 r. w wąwozach koło Kozubowa boh. był łącznikiem – jednym z zabitych w walce był folksdojcz, który uciekł do partyzantki. Spotkanie z żandarmem – przejście przez niemiecką tyralierę. [+]
[00:15:15] Boh. miał niemieckiego psa Luxa. Podczas odpoczynku w Lasach Łańskich oddział został otoczony, a Lux „zdradził” i uciekł do Niemców. Po rozbiciu oddziału boh. dołączył do jednej z grup i poszedł w lasy koło Pińczowa. Kolejne potyczki z Niemcami.
[00:19:54] Spalenie niemieckich warsztatów naprawy samochodów koło Miechowa. Niszczenie stogów zboża. Reakcja boh. po zabójstwie komisarza politycznego Stanisława Lęgasa.
[00:22:54] Jesienią 1943 r. kolega Mitura namówił boh. na przejście do Armii Krajowej. Boh. poszedł z Tadkiem Ruskim do Szczekocin, gdzie dołączył do AK dezerterując z GL – spotkanie na weselu z Tadkiem Ruskim, który chciał zastrzelić boh. Tadek Ruski był Rosjaninem z Leningradu, miał syna w wieku boh., do partyzantki trafił po ucieczce z niewoli.
[00:27:54] Akcje w szeregach AK – podczas patrolu boh. zauważył Niemców, w powrocie do oddziału pomógł mu drugi niemiecki pies, także Lux. Dowódcą kompanii był kpt. „Orkan” – podczas starcia pod Gródkiem zginął kolega Kocemba ps. „Szary”. Niemcy z leśniczówki poprosili o rozejm, bo nie mieli amunicji i „Orkan” wyraził zgodę.
[00:35:50] Walka pod Krzepinem 27 października 1944 r. – boh. służył w 74 Pułku Piechoty Armii Krajowej, jego dowódcą w 3 kompanii był „Alm” [Józef Kasza], którego ojciec miał piekarnię w Katowicach. Przebieg akcji.
[00:39:17] Boh. ukończył kurs minersko-saperski. Akcje na pociągi. Przejście linii frontu.
[00:41:02] Latem 1944 stoczono walkę po Olesznem – oddział NSZ „Żbika” oraz oddział AK starły się z Waffen SS. Boh. i „Zrąb” chodzili kilka razy do Włoszczowej, by zabić „Krwawego Julka” – nieudana zasadzka koło krzyża, ucieczka z miasta.
[00:45:07] Po wojnie „Zrąb” został aresztowany przez UB. Metody śledcze ubeków – boh. podczas śledztwa był bity i torturowany.
[00:46:25] Boh. był w oddziale Henryka [Piaseckiego] ps. „Zapora” – walki z Niemcami budującymi okopy. Sowieci zastrzelili „Zaporę” w zasadzce.
[00:48:36] W styczniu 1945 gen. Okulicki rozwiązał Armię Krajową i boh. wrócił do domu w Piotrkowie i rozpoczął naukę w trzeciej klasie gimnazjum. Jednocześnie należał do ROAK i chodził na akcje – przenikanie w struktury nowej władzy oraz do armii, boh. miał kolegów w UB. Powstanie WiN, zadania boh. – aresztowanie przez UB. Spotkanie z kolegą Waldemarem Mrówczyńskim. Podczas wojny boh. został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Wizyta w Pękowcu gen. Okulickiego.
[00:54:44] Wspomnienie Tadeusza Różewicza, kolegi z oddziału i „Pierwszej Brygady” odegranej na życzenie boh. na krakowskim Rynku.
[00:56:48] W marcu 1946 r. dowódca plutonu WiN został aresztowany – boh. i kolega Janek Mikołajczyk wyjechali do Międzylesia na Dolnym Śląsku. Przejście przez „zieloną granicę” do Czechosłowacji. Po zamianie dolarów na korony boh. zatrzymał się w hotelu w Pradze, gdzie został aresztowany i osadzony w obozie, w którym przebywali Polacy i Niemcy – ucieczka z obozu. Droga do Monachium.
[01:06:58] Dotarcie do Monachium 1 kwietnia 1946 – spotkanie z żołnierzami Brygady Świętokrzyskiej, wstąpienie w jej szeregi. Służba w Kompaniach Wartowniczych – wysadzanie starych fortów. Głód w powojennych Niemczech – boh. zabijał barany dla ludności cywilnej.
[01:11:22] Boh. chciał wstąpić do 2 Korpusu – wyjazd do Włoch, pobyt w Predappio. Boh. wyjechał do Anglii i czekał na wybuch III wojny światowej. Jesienią 1947 r. wrócił do Polski. Śmierć rotmistrza Pileckiego – w oddziale partyzanckim był kapo z obozu w Oświęcimiu, który uciekł z niego w 1942 r.
[01:15:46] Boh. po przyjeździe do Piotrkowa nadal działał w WiN. W 1950 r. zdał maturę i został aresztowany przez UB – bicie podczas śledztwa. Boh. wymyślał historie, które opowiadał śledczym.
[01:17:42] Boh. zamieszkał w Szczecinie – kontakty z dawnym dowódcą Tadeuszem Grochalem „Tadkiem Białym” w latach 80.
[01:20:07] 2 Korpus nie chciał przyjąć partyzantów z Brygady Świętokrzyskiej – folksdojcze w 2 Korpusie. Opinia na temat gen. Andersa.
[01:21:10] Boh. ukończył prawo na UMCS w Lublinie – temat pracy magisterskiej. Pisząc życiorysy nie wspominał o partyzanckiej przeszłości – w 1956 r. podjął pracę w prokuraturze w Szczecinie. Potem pracował jako radca prawny. Udzielał pomocy prawnej członkom KPN i Samoobrony, współpracował z różnymi pismami, także z prasą podziemną.
[01:27:26] Wspomnienie byłego dowódcy z Gwardii Ludowej Tadka Białego, który odszukał boh. po wojnie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..