Płk Bolesław Zbigniew Pawłowski ps. „Lanca” (ur. 1924, Komorowo), syn zawodowego podoficera Wojska Polskiego, II wojnę światową spędził wraz z rodziną w Tomaszowie Lubelskim. Po zaprzysiężeniu w 1942 roku do Armii Krajowej został przyjęty do kompanii leśnej plutonowego Józefa Bomby „Gaja” oraz do kancelarii Wojskowej Służby Ochrony Powstania w Tomaszowie Lubelskim. Uczestniczył w akcji „Burza”. Po wojnie został dyplomowanym lekarzem-neurologiem. Obecnie jest honorowym Prezesem Szczecińskiego Oddziału Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
[00:00:10] Autoprezentacja boh., działalność w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego podczas okupacji.
[00:00:55] Przedstawienie rodziców: Zofii i Mieczysława. Pochodzenie rodziny matki.
[00:02:57] Boh. nie należał przed wojną do harcerstwa, ale miał kolegów harcerzy – poglądy polityczne ojca. Boh. prowadził Szkolną Kasę Oszczędności.
[00:04:58] Wiadomość o śmierci Józefa Piłsudskiego przekazał ojciec – reakcja boh. W 1938 r. boh. recytował wiersz podczas rocznicy śmierci Marszałka – reakcja ludzi na sali. Rozważania na temat współczesnej polityki i żal, że obecnie nie ma Berezy Kartuskiej.
[00:11:00] Wspomnienie przedwojennej szkoły – jeden z nauczycieli został aresztowany, po odbyciu kary otworzył sklep w Zambrowie. Porównanie siły sprawczej zarządzeń władzy przed wojną i w czasach PRL.
[00:12:58] Stosunki polsko-żydowskie przed wojną. Narodowcy przed wojną – karanie za zakupy w żydowskich sklepach. Matka w dzieciństwie bawiła się z żydowskimi dziećmi i nauczyła się jidisz – rozmowa w sklepie. Boh. został potrącony przez furmankę – zachowanie Żydówki, która widziała wypadek.
[00:18:00] Boh. podczas okupacji mieszkał w Tomaszowie Lubelskim, gdzie wuj, ks. Bolesław Żach był wikarym. Matka znała niemiecki, ale przestała go używać, gdy powiedziano jej, że mówi z żydowskim akcentem. Sytuacja Żydów przed powstaniem getta – boh. był świadkiem katowania starego Żyda przez Niemca. Boh. pracował w aptece Emila Franke, który ukrywał się podczas okupacji, do apteki przychodzili Żydzi, by się ogrzać – boh. wyprowadził z apteki żydowskiego chłopca – incydent z udziałem niemieckiego żołnierza. Żydów z Tomaszowa wywieziono do obozu w Bełżcu. [+]
[00:27:50] Po wybuchu wojny matka z dziećmi przeniosła się do dziadka, który mieszkał w Zarębach Kościelnych. Boh. wrócił do Małkini, by przywieźć ojcu papierosy i był świadkiem bombardowania miasta. Wejście Niemców. Po 17 września Zaręby Kościelne trafiły pod okupację sowiecką, ale rodzinie pozwolono wrócić do Małkini. Wspomnienie sowieckich żołnierzy – umundurowanie i uzbrojenie.
[00:35:23] Fałszowanie metryk podczas okupacji.
[00:36:13] Ojciec był szefem tajnej kancelarii Polskiego Państwa Podziemnego – do godz. 12 działała kancelaria kościelna, potem kancelaria podziemna. Ojciec miał kontakty z partyzantką NSZ. Szefem Wojskowej Służby Ochrony Powstania był przedwojenny aspirant policji Władysław Błoński ps. „Leszek”. Pseudonimy boh. Kolega Jerzy Jurkowski należał do Batalionów Chłopskich. Boh. nie zetknął się z ludową partyzantką.
[00:41:38] Młodzież w Armii Krajowej. Tajne nauczanie – matematyki uczył inżynier, który podczas okupacji pracował jako stolarz, wykład z balistyki. Brak wyszkolenia wojskowego u młodych akowców.
[00:44:40] Sporządzanie leków w aptece – maść Mikulicza z azotanem srebra na rany. Maść na świerzb robiono w dużym moździerzu. Jeden z kolegów dostał wezwanie na wyjazd na roboty przymusowe – magister Jeżowski kazał mu się wysmarować maścią na wszy, która zawierała rtęć, zdjęcie rentgenowskie wykazało zmiany gruźlicze i kolega ocalał. [+]
[00:48:20] Okoliczności zaprzysiężenie w Armii Krajowej. Leśniczy, który odebrał przysięgę, miał kontakty z majorem „Drugakiem”, dowódcą okręgu. Boh. zajmował się w kancelarii szyfrowaniem i rozszyfrowywaniem meldunków.
[00:52:02] Boh. uczestniczył w sądzie nad partyzantem, którego skazano na śmierć – karę śmierci wykonano. Wyrok wydał mjr Wilhelm Szczepankiewicz „Drugak”. Spotkanie z majorem „Drugakiem”, który chciał, by ojciec pisał kronikę Obwodu.
[00:56:20] Wiadomości o powstaniu w Warszawie – wymarsz na pomoc walczącej stolicy. Koło Zamościa oddział został otoczony przez Rosjan, żołnierzy puszczono do domów, oficerów wywieziono w głąb ZSRR.
[00:58:25] Żydów z tomaszowskiego getta wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu – współczesne muzeum. Podczas likwidacji getta boh. leżał w szpitalu – ojciec opowiadał mu o wywożeniu i mordowaniu Żydów. Leżący obok Dymitr Łabas okazał się lwowskim adwokatem, Żydem, który ukrywał się w Tomaszowie, po wojnie pracował w wojskowej prokuraturze. Po skazaniu szwagra na osiem lat więzienia, boh. pojechał do Warszawy i odszukał płk Rawicza, dawniej Łabasa – jego reakcja na widok boh. [+]
[01:10:12] Boh. nie brał udziału w bitwie pod Osuchami. Boh. prowadził sowiecki oddział do leśniczówki – napad Ukraińców na Telatyn, śmierć kolegi Zygmunta Momota, który razem z boh. był w oddziale Józefa Bomby ps. „Gaj”. Na Lubelszczyznę dochodziły wieści o rzeziach na Wołyniu.
[01:14:32] Zdarzały się przypadki wzięcia Niemców do niewoli, choć częściej wypuszczano ich po rozbrojeniu. W pododdziale służył Niemiec ps. „Żandarm”, po wojnie wstąpił do milicji.
[01:16:28] Partyzanci nie mieli mundurów, boh. miał wojskową pelerynę. Wsparcie przez ludność wiejską – przynoszenie żywności do lasu.
[01:19:46] Po wkroczeniu Rosjan do Tomaszowa boh. spotkał czerwonoarmistów, którzy poczęstowali go chlebem, słoniną i cebulą – rozmowa o stopniach wojskowych. [+]
[01:24:20] Wyzwolenie – wejście Armii Czerwonej. Boh. nie był po wojnie represjonowany. Po studiach został wcielony do wojska i jako lekarz pułkowy służył w pułku artylerii. Przez cztery lata był porucznikiem – okoliczności awansu na kapitana. Namowy, by wstąpił do partii. Boh. podczas manewrów zamaskował punkt medyczny – ocena pułku.
[01:33:10] Boh. należał do Solidarności, ale nie angażował się.
[01:34:07] Rozważania na temat Armii Krajowej, słabego wyszkolenia partyzantów i dowódców – koło Telatyna zatrzymała się ciężarówka z żandarmami, dowódca wysłał Zbyszka Olędzkiego, chłopaka, który nie znał niemieckiego, by rozmawiał z Niemcami. Żandarmi złapali Olędzkiego i odjechali. Ofiary wśród partyzantów spowodowane brakiem szkolenia wojskowego – śmierć kolegi Józka Guścia. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..