Grzegorz Sowa (ur. 1958, Częstochowa) – jego dziadkowie Józef i Franciszka Sowowie zostali zamordowani przez Niemców 1 września 1943 r. w Wierzchowisku k. Częstochowy za ukrywanie Żydów. Jego ojciec Eugeniusz, naoczny świadek tej tragedii, został zesłany na roboty przymusowe do Niemiec, po powrocie osiedlił się i pracował w Częstochowie. Grzegorz Sowa, podtrzymując pamięć o tej tragicznej historii, zgłosił kandydaturę swoich dziadków do projektu „Zawołani po imieniu”.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1958 r. w Częstochowie, przedstawienie rodziców: Eugeniusza i Danieli z domu Cywińskiej.
[00:00:22] Boh. w dzieciństwie poznał historię swoich dziadków, którzy zostali rozstrzelani za ukrywanie Żydów podczas okupacji. Stopniowe odkrywanie rodzinnej historii – rozmowy z ojcem. Wpływ traumatycznych zdarzeń na ojca, jego charakter i relacje w rodzinie.
[00:07:25] Ocena czynu dziadków, ich patriotyzm, sposób walki z okupantem.
[00:10:17] Polacy pomagający Żydom – wpływ religii katolickiej. Boh. nie słyszał o innych przypadkach pomocy Żydom w okolicach Częstochowy, przed Zjazdem w Broku nie znał potomków innych rodzin ukrywających Żydów – efekty spotkania – rozmowy o postawach władz samorządowych, miejscowych szkół. Brak pomocy instytucjonalnej rodzinom ofiar, szkalowanie ich w pewnych okresach historycznych. [+]
[00:18:55] O historii dziadków niewiele rozmawiano w rodzinie – grób jako temat zastępczy.
[00:20:20] Boh. za późno zainteresował się historią dziadków i już nie dotarł do świadków. W PRL-u nie mówiono o bohaterstwie ludności cywilnej. Wspomnienie wuja Stanisława Sowy, który po wojnie pomagał osieroconym dzieciom. Efekty poszukiwania wiadomości o tragedii dziadków – publikacje Jana Pietrzykowskiego, nieliczne wzmianki w prasie. Badanie sprawy przez IPN.
[00:27:10] Duma z postawy dziadków i ich dzieci, które wiedziały o ukrywaniu Żydów i pomagały w tym. Okupacja we wspomnieniach ciotki Ireny. Ojciec pomagał dziadkowi zbudować kryjówkę, inne dzieci chodziły kupować żywność – szmugiel przez granicę.
[00:32:10] Starania o nagłośnienie historii dziadków – duma z przodków, przygotowania do napisania książki. Porównanie ze sprawą rodziny Ulmów.
[00:39:03] Rodzina nie ubiegała się o odszkodowanie – zainteresowanie tematem reparacji wojennych, kontakty z posłami.
[00:41:50] Opinia na temat zainteresowania sprawą przez Instytut Pileckiego oraz IPN. Miejsce śmierci dziadków w Wierzchowisku oraz ich grób zostały wpisane na listę Miejsc Pamięci Narodowej – pieniądze od gminy Mykanów na renowację nagrobka.
[00:46:07] Brak zainteresowania sprawą ze strony społeczności żydowskiej.
[00:47:07] Nikt z rodziny nie został uhonorowany za pomoc Żydom – odznaczenie ojca. Szukanie w internecie i archiwach wiadomości na temat dziadków.
[00:50:15] Zdanie na temat projektu „Zawołani po imieniu”.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.