Grzegorz Sowa (ur. 1958, Częstochowa) – jego dziadkowie Józef i Franciszka Sowowie zostali zamordowani przez Niemców 1 września 1943 r. w Wierzchowisku k. Częstochowy za ukrywanie Żydów. Jego ojciec Eugeniusz, naoczny świadek tej tragedii, został zesłany na roboty przymusowe do Niemiec, po powrocie osiedlił się i pracował w Częstochowie. Grzegorz Sowa, podtrzymując pamięć o tej tragicznej historii, zgłosił kandydaturę swoich dziadków do projektu „Zawołani po imieniu”.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1958 r. w Częstochowie, przedstawienie rodziców: Eugeniusza i Danieli z domu Cywińskiej.
[00:00:22] Boh. w dzieciństwie poznał historię swoich dziadków, którzy zostali rozstrzelani za ukrywanie Żydów podczas okupacji. Stopniowe odkrywanie rodzinnej historii – rozmowy z ojcem. Wpływ traumatycznych zdarzeń na ojca, jego charakter i relacje w rodzinie.
[00:07:25] Ocena czynu dziadków, ich patriotyzm, sposób walki z okupantem.
[00:10:17] Polacy pomagający Żydom – wpływ religii katolickiej. Boh. nie słyszał o innych przypadkach pomocy Żydom w okolicach Częstochowy, przed Zjazdem w Broku nie znał potomków innych rodzin ukrywających Żydów – efekty spotkania – rozmowy o postawach władz samorządowych, miejscowych szkół. Brak pomocy instytucjonalnej rodzinom ofiar, szkalowanie ich w pewnych okresach historycznych. [+]
[00:18:55] O historii dziadków niewiele rozmawiano w rodzinie – grób jako temat zastępczy.
[00:20:20] Boh. za późno zainteresował się historią dziadków i już nie dotarł do świadków. W PRL-u nie mówiono o bohaterstwie ludności cywilnej. Wspomnienie wuja Stanisława Sowy, który po wojnie pomagał osieroconym dzieciom. Efekty poszukiwania wiadomości o tragedii dziadków – publikacje Jana Pietrzykowskiego, nieliczne wzmianki w prasie. Badanie sprawy przez IPN.
[00:27:10] Duma z postawy dziadków i ich dzieci, które wiedziały o ukrywaniu Żydów i pomagały w tym. Okupacja we wspomnieniach ciotki Ireny. Ojciec pomagał dziadkowi zbudować kryjówkę, inne dzieci chodziły kupować żywność – szmugiel przez granicę.
[00:32:10] Starania o nagłośnienie historii dziadków – duma z przodków, przygotowania do napisania książki. Porównanie ze sprawą rodziny Ulmów.
[00:39:03] Rodzina nie ubiegała się o odszkodowanie – zainteresowanie tematem reparacji wojennych, kontakty z posłami.
[00:41:50] Opinia na temat zainteresowania sprawą przez Instytut Pileckiego oraz IPN. Miejsce śmierci dziadków w Wierzchowisku oraz ich grób zostały wpisane na listę Miejsc Pamięci Narodowej – pieniądze od gminy Mykanów na renowację nagrobka.
[00:46:07] Brak zainteresowania sprawą ze strony społeczności żydowskiej.
[00:47:07] Nikt z rodziny nie został uhonorowany za pomoc Żydom – odznaczenie ojca. Szukanie w internecie i archiwach wiadomości na temat dziadków.
[00:50:15] Zdanie na temat projektu „Zawołani po imieniu”.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.