Zofia Król z d. Kuzak (ur. 1933, Nowy Sącz) urodziła się w rodzinie majętnych gospodarzy. Podczas okupacji niemieckiej jej rodzice prowadzili gospodarstwo warzywne, w którym zatrudniali ludzi z okolicy, ratując ich tym samym od kopania okopów. Zofia Kuzak ukończyła Gimnazjum Krawieckie i Liceum Handlowe w Nowym Sączu. Była żoną Artura Króla, nowosądeckiego radnego, w 1989 roku odznaczonego medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. i rodziców: Anieli i Franciszka Kuzaków.
[00:00:42] Matka pochodziła z Klimkówki, dziadkowie mieli gospodarstwo. Rok urodzenia boh. Wspomnienie dziadka Kuzaka, który był cieślą i stolarzem. Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne. Cztery konie wynajmował Urząd Miasta, wozy służyły do czyszczenia miasta – skutki zakupu samochodu przez urząd. Prace przy kropieniu ulic – wygląd zaprzęgu. Matka zajmowała się warzywnictwem, a ojciec sprzedażą warzyw.
[00:08:50] Podczas okupacji ojciec dostarczał warzywa do spółdzielni. Wspomnienie ciężko pracującej matki. W gospodarstwie były dwie dziewczyny do pomocy, jeden z sąsiadów nosił mleko do odbiorców w mieście. W kuchni był warsztat, w którym ojciec robił meble.
[00:13:16] Boh. miała sześcioro rodzeństwa, jedna z sióstr zmarła podczas okupacji na czerwonkę. W tym samym czasie dziadek Kuzak zmarł po operacji w szpitalu.
[00:16:48] Rodzice dzierżawili sporo ziemi, hodowali krowy i świnie – tajny ubój podczas okupacji. Wygląd okolicy przed wojną – gospodarstwo należące do Urzędu Miasta. Sąsiadem był Langer, przed nim siostry Kłosowskie.
[00:21:36] Podczas powodzi w 1934 r. rodzina przeprowadziła się do znajomych, którzy mieszkali w innej części miasta. Po powodzi wybierano kamienie naniesione przez wodę na pole. Dziewczyny pomagające w gospodarstwie pochodziły z okolicznych wiosek, rodzice jednej z nich podpisali podczas okupacji volkslistę. Ojciec załatwił u Niemców skierowanie niektórych sąsiadów do pracy w gospodarstwie, pracowała tam też dziewczyna zwolniona z więzienia.
[00:29:10] Mąż boh. pracował w warsztatach kolejowych i nie tolerował pijaństwa w zakładzie. W gospodarstwie hodowano krowy i świnie, rodzice byli bardzo pracowici.
[00:32:43] Podczas epidemii czerwonki chorzy członkowie rodziny, w tym boh., mieszkali w altanie – dieta dla chorych. Brat Stanisław zajmował się utylizacją nieczystości i odkażaniem. Do chorych przychodził doktor Habela. [+]
[00:36:48] Żywność przechowywano w piwnicach. Podczas nielegalnego uboju brat puszczał w ruch młockarnię, by nikt niepowołany nie usłyszał co się dzieje [+]. Różnica między efektem użycia młockarni i cepa. W piwnicy była wędzarnia.
[00:39:48] Cyganie zatrzymywali się w okolicy, czasem ich zatrudniano. Do domu przychodził Żyd ze swoim towarem. Kuzyn ojca był krawcem, który szył dla rodziny. Boh. była z rodzicami w mieście, by kupić wyprawkę do szkoły i zgubiła się – incydent z Żydem. Matka przygotowywała towar, którym jedna z zatrudnionych dziewczyn handlowała na targu. Boh. chodziła do szkoły podczas okupacji
[00:46:56] Wybuch wojny – w sadzie suszyło się pranie, brat i jeden z pracowników deptali kapustę w beczkach. Boh. pomagała matce zbierać pranie podczas nalotu. Podczas radzieckiej ofensywy niedaleko domu stały dwie katiusze obsługiwane przez żołnierki. W domu było wielu uciekinierów – ukrywanie się w piwnicy. Wjazd Niemców na motocyklach.
[00:51:26] Po wybuchu wojny rodzice spakowali dobytek i wyprawili dzieci do ciotki Baranowej mieszkającej w Jelnej – próba zatrzymania wozu przez Niemców. Ucieczka mężczyzn ze wsi. Ojciec i najstarszy brat uciekali razem z miejscowym dorożkarzem. Ojciec kupił worek orzechów włoskich i oddał je Ukraińcom, którzy chcieli zabrać syna.
[01:00:10] Do gospodarstwa przychodzili Niemcy – żandarm przyprowadzający więźniarkę do pracy przynosił cukierki pozostałym kobietom. Podczas wycofywania się Niemców w domu spali żołnierze – ich zachowanie.
[01:03:35] Szkołę, do której miała chodzić boh., zajęło Hitlerjugend, chodziła więc do szkoły w Białym Klasztorze. Pewnego dnia na Kocich Plantach dostała chleb ze smalcem od niemieckiego żołnierza. Skromne przyjęcie po Pierwszej Komunii.
[01:06:55] Reakcja boh. na widok broni. Ojciec zamówił dla niej buty „cholewiaki” u szewca Cyconia – boh. spała w nich w obawie, że ktoś ją okradnie.
[01:10:12] Do domu przyszli zamaskowani bandyci i zażądali pieniędzy grożąc, że zabiorą ojca – brat ściągnął maskę jednemu z nich i bandyci uciekli.
[01:12:05] Wspomnienie wybuchu zamku. Przed wojną boh. nie wychodziła sama do miasta. W majowe poranki strażak w parku grał na trąbce. Dzięki mężowi wyremontowano kapliczkę, przy której odbywały się nabożeństwa majowe.
[01:16:25] Szpitalna odzież żołnierzy radzieckich – brat Stanisław był agronomem, miał rower i psa wilczura, którego Niemcy zostawili. Rosjanie napadli na brata i zniszczyli rower, a boh. w tym czasie ukrywała się w ogrodzie z psem. [+]
[01:22:08] Boh. po ukończeniu podstawówki poszła do Gimnazjum Krawieckiego – nauka w szkole, pokazy uszytych rzeczy – kontynuacja nauki w Liceum Handlowym. Przez jakiś czas boh. należała do harcerstwa.
[01:25:36] W domu był kołchoźnik – nadawanie piosenek propagandowych. Boh. brała udział w pochodach pierwszomajowych. Przyszły mąż mieszkał we wsi Krasne Potockie, potem pracował razem z ojcem boh. i w stolarni warsztatów kolejowych. Wspomnienie szkolnych koleżanek i potańcówek przy adapterze. Znajomość z przyszłym mężem – pogrzeb jego ojca.
[01:39:09] O tym, że rodzina Królów ukrywała podczas wojny Żydów boh. dowiedziała się wiele lat po ślubie.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..