Alina Chodorowska-Krzyżowska (ur. 1926, Pruszków) w czasie okupacji należała do konspiracyjnej organizacji Konfederacja Narodu, brała udział w kolportażu pisma „Sztuka i Naród” i uczestniczyła w zajęciach prowadzonych przez Andrzeja Trzebińskiego. Uczęszczała na tajne komplety liceum im. Królowej Jadwigi, studiowała na tajnym Wydziale Medycyny w Szkole Sanitarnej. W mieszkaniu zajmowanym przez jej rodzinę ukrywali się Żydzi. W czasie Powstania Warszawskiego przez trzy dni wraz z rodziną była przetrzymywana do rozstrzelania, potem jako uczennica szkoły felczerskiej została wcielona wraz z bratem do personelu medycznego szpitala Dzieciątka Jezus. Po ewakuacji szpitala uciekła wraz z matką i uniknęła wywózki do obozu. W styczniu 1945 wróciła do Warszawy. Skończyła studia medyczne w dwóch specjalizacjach (pediatria i psychiatria). Obecnie na emeryturze, mieszka w Warszawie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1926 r. w Pruszkowie.
[00:00:26] Matka pochodziła z Warszawy, okoliczności poznania się i ślubu rodziców w 1923 r. w Łanowcach. Podczas podróży poślubnej gosposia okradła dom – sytuacja ojca po zamknięciu granicy ze Związkiem Radzieckim. Powrót matki do rodziny w Warszawie. Po odbyciu przez ojca służby wojskowej rodzina zamieszkała w Pruszkowie – choroba matki, długie pobyty w szpitalu. Boh. urodziła się jako wcześniak – opieka doktora Wolframa. Pod nieobecność matki boh. i bratem zajmowały się służące – jedna z nich przywiązywała dzieci do łóżka i wychodziła z domu.
[00:09:38] Po przeprowadzce do Warszawy boh. poszła do szkoły im. Elizy Orzeszkowej. Szkolny chór brał udział w audycjach radiowych prowadzonych przez Bronisława Rutkowskiego, występował także w Teatrze Wielkim. Boh. wręczała kwiaty prezydentowi Mościckiemu i ministrowi Beckowi. Boh. rozpoczęła naukę w gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Jednym z szkolnych kolegów brata był Andrzej Trzebiński, boh. bywała na balach w gimnazjum im. Czackiego.
[00:12:58] Rodzina mieszkała przy ul. Nowy Świat 43, po wybuchu wojny w mieszkaniu schronili się krewni. Boh. widziała sygnały świetlne z mieszkania, w którym mieszkała Niemka. W budynku było kino, w którym zrobiono magazyn żywności dla wojska. Arpad Chowańczak, właściciel sklepu z futrami, pozwolił brać futra ze składu, który mieścił się w piwnicy – zwłoki elegancko ubranej służącej. Ukrywanie się w piwnicy podczas bombardowań. Ojciec należał do służby cywilnej, jego zadaniem było przewożenie meldunków na praski brzeg Wisły i miał służbowy samochód. Próba uratowania fotografii z płonącego mieszkania. Ranni po wybuchu granatu w piwnicy – ciotkę zawieziono do szpitala wózkiem, którym wywożono śmieci. [+]
[00:22:50] Rodzina zatrzymała się w Alejach Jerozolimskich u żony znajomego, Żydówki, której mąż został internowany na Węgrzech – ojciec pomógł jej wyjechać na Węgry, gdzie przeżyła wojnę. Okupacyjna codzienność – trudności z opałem.
[00:27:17] Brat uczył się na tajnych kompletach – nauczyciele podczas okupacji. Jedna ze szkolnych koleżanek zaproponowała boh. wstąpienie do konspiracji i prace przy kolportażu podziemnych wydawnictw. W lokalu konspiracyjnym boh. spotkała Andrzeja Trzebińskiego. Boh. nosiła jedzenie do zakonspirowanych lokali, w których ukrywali się ludzie poszukiwani przez Niemców. System obstawy przewożenia materiałów z podziemnej drukarni. Zwierzchniczką boh. była Barbara Sadowska – spotkania na cmentarzu.
[00:34:00] Boh. przewoziła paczkę podczas deszczu, który rozmoczył sznurek. Niemiec pomógł zawiązać paczkę. „Sztukę i Naród” wysyłano do Miechowa na adres folksdojcza, ale paczkę przechwytywano na poczcie. Boh. poznała Bolesława Piaseckiego, któremu przekazywała materiały. Wspomnienie Andrzeja Trzebińskiego i jego działalności konspiracyjnej – okoliczności aresztowania w 1943 r., rozstrzelanie podczas ulicznej egzekucji.
[00:40:30] Wpadka w grupie zajmującej się kolportażem. Boh. nie dotarła na obstawioną przez Niemców ul. Wspólną i dzięki temu uratowała życie – wyjazd do Miechowa. Boh. z powodów zdrowotnych wróciła do Warszawy i w szpitalu spotkała pobitego kolegę.
[00:45:55] Rodzice boh. pomagali Żydom. Ciotka wyszła za lekarza Zygmunta Jaffe i miała wielu znajomych wśród Żydów. W mieszkaniu ukrywał się m.in. prof. Plocker, który po wojnie leczył boh. Junia, kilkuletnia córka przyjaciół ciotki, uciekła z getta i dotarła do mieszkania boh., potem wysłano ją pod Warszawę – spotkanie po latach. Mieczysław Mędrzycki ukrywał się u Chodorowskich prawie dwa lata, jego żona z córką były w Brwinowie – ktoś je wydał, córka Bronia zdołała uciec i przyjechać do Warszawy. Ukrywano także Leokadię i Józefa Cwajerów. [+]
[00:54:45] Po wybuchu powstania w mieszkaniu była Bronka Mędrzecka, jej ojciec Mieczysław Mędrzycki, gosposia Franka Goldberg i kolega Ryszard Gozdek, który mieszkał na Woli. Część kamienicy w Alejach Jerozolimskich była zajęta przez hotel dla niemieckich żołnierzy. W piątek wczesnym rankiem Niemcy kazali mieszkańcom opuścić budynek. Wśród wysiedlonych był m.in. Krzysztof Zanussi z matką. W dzień ludzie stali na podwórku, noce spędzali w piwnicy. Osoby niezameldowane zabrano do pociągu – znajomym udało się uciec i przeżyć. Boh. została wysłana do sprzątania dworca – zapach ciastek pieczonych dla niemieckich oficerów. [+]
[01:00:38] Spotkanie z rannym powstańcem na ul. Nowogrodzkiej – boh., studentka medycyny, zgłosiła się do szpitala Dzieciątka Jezus, gdzie pracowała z Walentym Hartwigiem – własowcy w szpitalu – zabranie pielęgniarek. Spotkanie z niemieckim oficerem, który wybrał boh. i jej koleżankę i odprowadził je z powrotem do szpitala. Ewakuacja placówki – pozostawienie leżących pacjentów. Okoliczności ocalenia brata, którego prowadzono na rozstrzelanie. Boh. dołączyła do grupy idącej do Tworek, w której znajdowała się jej matka. [+]
[01:10:58] Chorych umieszczono w szpitalu psychiatrycznym – ucieczka razem z matką po ostrzeżeniu o selekcji. Droga do Brwinowa – widok kobiety sprzedającej pomidory. Boh. zatrudniła się w pobliskim majątku – żywność za pracę. Powód wyjazdu do Franciszkowa – losy brata.
[01:17:55] Boh. wróciła z matką do Warszawy 18 stycznia 1945 r. Dom nie został spalony – stan mieszkania – znalezienie woreczka tapioki. Boh. zatrudniła się w ekipie sprzątającej mieszkania dla prominentów – warunki pracy zimą, noszenie wody z dworca Zachodniego.
[01:23:05] Boh. poszła na ulicę Boremlowską, gdzie otworzył się Wydział Lekarski, i zapisała się na studia. Incydent z szefem ekipy sprzątającej. Boh. awansowała na sekretarkę, potem zatrudniła się w ratuszu, w dziale finansowym, jednocześnie robiąc zastrzyki i udzielając porad medycznych. Studia i praca, by utrzymać rodzinę. Powrót ojca z obozu.
[01:29:45] Opinia na temat szczepień dzieci. Warunki pracy w szpitalu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.