Ludwika Dyjak z d. Cmokowicz (ur. 1941, Solina) – jej rodzina 2 października 1945 roku przeżyła atak sotni „Brodycza” na wieś, w trakcie którego został spalony dom i zabudowania zamożnego i dobrze funkcjonującego gospodarstwa. Nie pozwolono im odbudować domu w związku z zaplanowaną już budową zapory na Sanie. Przez kolejnych pięć lat rodzina pomieszkiwała w tymczasowych lokalach, m.in. w budynku pocztowym w Solinie. W 1950 roku przeprowadzili się do gospodarstwa po wysiedlonej rodzinie ukraińskiej. W 1962 roku pani Ludwika rozpoczęła pracę w stołówce dla budowniczych zapory w Solinie. W marcu 1963 jej rodzice i młodsze rodzeństwo zostali wysiedleni z Soliny i przeprowadzili się do wsi Równia koło Ustrzyk Dolnych. Pani Ludwika wyszła za mąż i zamieszkała wraz z mężem – zatrudnionym przy budowie zapory – w Lesku, skąd po dwóch latach sprowadzili się do Równi. W latach 1970-1974 zbudowali nowy dom, w którym mieszkają do chwili obecnej.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1941 r. w Solinie.
[00:00:27] W 1945 r. dom w Solinie został spalony przez bandę UPA – tułaczka wielodzietnej rodziny, przez dwa lata mieszkano u Wojciecha Orłowskiego. W 1947 r. rodzina została przewieziona do Wołkowyi, gdzie mieszkano w namiotach – przyznanie przez gminę mieszkania w budynku dawnej poczty. Przeprowadzka w 1950 r. do domu po wysiedlonych Ukraińcach, w 1962 r. boh. wyszła za mąż.
[00:03:55] Ojciec ukrywał się przed banderowcami przez osiem lat. Po zabiciu gen. Świerczewskiego mieszkańców Soliny zgromadzono w Wołkowyi. W 1945 r. Ukraińcy napadli na Solinę, podpalili dom boh. i zamordowali kilkanaście osób. [+]
[00:05:55] Po ślubie boh. podjęła pracę w stołówce przedsiębiorstwa budującego zaporę na Sanie. Wysiedlenia przed budową zapory – w 1963 r. ojciec przeprowadził się do Równi i tam też zamieszkała boh. z rodziną. Narodziny dzieci i ich wykształcenie. Odkrycie, że teść urodził się w Ameryce – wyjazdy członków rodziny do USA. W 1974 r. zakończono budowę domu w Równi.
[00:13:43] Sytuacja w Solinie w połowie lat 40. – sąsiedzi, weterani spod Tobruku, wrócili do domu i zostali zamordowani przez UPA, napad na wieś – palenie domów. Wojsko rozpoczęło wysiedlanie wsi zwożąc mieszkańców do Wołkowyi, gdzie nastąpił podział na Polaków i Ukraińców – większość z nich przesiedlono za Odessę, mniejsza grupa trafiła na Warmię Mazury. Efekty Akcji „Wisła”. Wspomnienie księdza Franciszka Stopy – powody aresztowania go przez ormowców. Szkołę zrobiono w dawnym Domu Ludowym za Sanem – przeprawy do szkoły. [+]
[00:18:58] Dziadek wybudował murowany dom w Solinie. By zarobić na pokrycie go blachą, wyjechał do Ameryki. Ucieczka w nocy podczas napadu UPA – stan gospodarstwa po pożarze, zniszczenie zapasów zboża. Konie uciekły za San, ale je oddano. Ratowanie dobytku przez ojca. Rodzina miała największy sad we wsi – odszkodowanie za ziemię i sad. Zamieszkanie w domu Sałapaty. Dziadek chciał odbudować dom, ale w urzędzie w Lesku powiedziano o planach budowy zapory. [+]
[00:23:30] Podczas napadu w 1945 r. podpalono wszystkie domy, dwa były murowane i nadawały się potem do odbudowy, ale władze nikomu na to nie pozwoliły. Dziadek i ojciec potrafili wypalać cegłę – prace dorywcze. Trzy ciotki z rodzinami wyjechały na Ziemie Odzyskane. Mieszkania dla ludzi z Soliny po napadzie.
[00:26:17] Na Solinę napadła banda UPA, potem wsie, z których przyszli zostały wysiedlone i spalone. Banda grasowała jeszcze w 1946 r. Ojciec, najbogatszy gospodarz w Solinie, ukrywał się od 1945 do 1947 r. – ostrzeżenia ze strony sąsiadów. Ojciec nie nocował w domu, wypytywanie dziadka o niego i poszukiwania w gospodarstwie. Zmiana sytuacji po rozlokowaniu się wojska w okolicy. [+]
[00:31:20] Po spaleniu domu rodzina przezimowała u wuja. Ojciec kilka razy wyjeżdżał na Ziemie Odzyskane, ale dziadek nie chciał, by porzucił ojcowiznę. Dziadek, murarz, był na Ziemiach Odzyskanych do 1956 r. Sytuacja w okolicy po wysiedleniu Ukraińców, wyjazd żołnierzy z jednostki w Rajskiem.
[00:37:26] Powód zgromadzenia okolicznej ludności w Wołkowyi – oddzielanie Ukraińców – wielu wywieziono za Odessę. Dwie ukraińskie rodziny z Soliny trafiły w okolice Olsztyna. Pradziadek osiadł w Solinie po I wojnie światowej – losy członków rodziny. Po zniszczeniu gospodarstwa rodzina dostała dom po wysiedlonej rodzinie Sałapatów.
[00:42:43] Przygotowania do budowy zapory, którą planowano już przed wojną. Boh. pracowała w stołówce, po roku przeniesiono ją do Myczkowiec, gdzie mieszkali pracownicy. Reakcje mieszkańców Soliny na budowę zapory – Mikołaj Terlecki nie chciał opuścić swojego domu i został przymusowo ewakuowany.
[00:47:48] Przeprowadzka rodziców do Równi – podczas powodzi dom po Sałapatach, stojący blisko ujścia Solinki do Sanu, był zalewany przez wodę. Gospodarstwo, które zostało spalone podczas napadu, nie było zagrożone podczas powodzi. Dom został rozebrany, a cegły wykorzystała rodzina i sąsiedzi, gospodarstwo znalazło się pod wodą. [+]
[00:52:58] Decyzja ojca o zamieszkaniu w Równi, gdzie przesiedlono ludzi z Sokala – pomoc Jana Falkowskiego. Ojciec rozebrał dom po Sałapatach na opał.
[00:56:25] Po ślubie boh. mieszkała z mężem w Lesku, potem ojciec znalazł jej dom w Równi – wyjazdy do lekarza w mieście. Warunki życia na wsi – ojcu padła źrebna klacz. W Lesku rodzina mieszkała w pożydowskim domu – powód przeprowadzki do Równi. Boh. zajmowała się czwórką dzieci.
[01:01:02] Wyprowadzka rodzin z Soliny do okolicznych wsi. Mieszkańcy nie protestowali przeciwko budowie zapory, ale rodzinę Terleckiego ewakuowano, gdy do domu podchodziła woda z napełnianego zbiornika solińskiego. Ze starych mieszkańców Soliny żyje jeszcze Anna Orłowska.
[01:04:20] W Wołkowyi rodzina mieszkała przez sześć tygodni w szałasie, starsze siostry pasły krowy, a boh. pilnowała gęsi. Dzieci śpiewały piosenki, a żołnierze dawali im gęstą grochówkę i mydło. Oddanie krowy Krasuli wujowi Podkalickiemu. Ojciec brał udział w akcji zwożenia ludzi z okolicznych wsi do Wołkowyi – dzielenie na Polaków i Ukraińców. [+]
[01:10:36] W napadzie na Solinę zginęło dwanaście osób. O grób dbali uczniowie szkoły. Przed zalaniem zbiornika cmentarz soliński przeniesiono do Wołkowyi. Siostra dowiedziała się o dniu przewożenia trumien i widziała szczątki członków rodziny. [+]
[01:14:30] Rodzice opowiadali o Żydach mieszkających w okolicy przed wojną, matka kupowała w żydowskim sklepie materiał za dolary, przysyłane przez krewnych mieszkających w Ameryce. Żydzi przed wojną mieszkali w dworze. Podczas okupacji Ślomka ukrywał się w okolicy, miał schron w lesie, ale czasem sypiał w stajni i ojciec przynosił mu jedzenie. Potem zastrzelono go koło Leska. Przed wojną Ślomka dawał pracę ojcu. [+]
[01:19:20] Stryj został jako nastolatek zabrany na roboty do Niemiec – ciężka praca. Po wojnie ożenił się w Niemczech z dziewczyną z Łodzi, gdy przyjechał do Zagórza dowiedział się od kolejarzy o spaleniu Soliny. Stryj osiedlił się we Wrocławiu.
[01:21:18] Ślomka mieszkał w murowanym domu, rodzina znała go sprzed wojny. Choroba i śmierć babci. Boh. należała do zespołu folklorystycznego – piosenka o Solinie.
[01:23:28] Przesiedlenie zza Buga – w okolicy zamieszkali ludzie z Sokala. Boh. kupiła dom w Równi od sokalskiej Żydówki, Falkowskiej. Tylko ojciec pomagał Ślomce. Gdy doradził mu, by poszedł do Zagórza, ten posłuchał i po drodze został zabity. Powody, dla których Ślomka wyszedł z bunkra. [+]
[01:28:55] Po spaleniu domu stryj mieszkający w Ameryce przysyłał paczki z odzieżą – napad na ojca wracającego z poczty. Podczas napadu ojciec zdołał wyrzucić kufer z odzieżą. Ukraińcy rozlali w stodole ropę, by lepiej się paliło. Dziadek ukrywał się w piwnicy i widział co robią upowcy. Zamieszkanie w domu wuja, potem u Orłowskiego. W 1946 r. rodzina mieszkała w budynku poczty – do domu przyszli Ukraińcy, którzy ukradli chleb i zabrali ogiera, zachowanie psa Reksia. Odnalezienie ogiera przez wuja mieszkającego w Myczkowie – gdy miano dokonać wymiany konia za prosiaka, zabito gen. Świerczewskiego, Ukraińcy uciekając na południe zabrali konia. [+]
[01:38:37] W budynku poczty zakwaterowano kilka rodzin. Wspomnienie dużych ziemniaków zebranych podczas wykopków. Dzięki zaradności rodziców boh. nie zaznała głodu – mielenie zboża w żarnach.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..