Anna Bronowicka z d. Andrzejewska (ur. 1940, Niwa) – jej ojciec jako nastolatek wyjechał do pracy we Francji, do Polski wrócił w 1933 roku. Podczas okupacji uciekł z aresztu gestapo, poszukiwany przez Niemców listem gończym ukrywał się na terenie Niemiec, do Polski wrócił w 1945 r. Anna Bronowicka rozpoczęła edukację w 1946 r. Po ukończeniu szkoły podstawowej przez trzy lata pracowała na poletkach doświadczalnych Stacji Hodowli Roślin w Kalinowej. W 1959 roku wyjechała do Jordanowa Śląskiego, gdzie w sezonie letnim pracowała na polu oraz w rozlewni napojów. Przez kolejny rok była salową w izbie porodowej ośrodka zdrowia w Jordanowie Śląskim, a potem dróżniczką, pracowała też w zakładzie obróbki kamienia „Nefryt”. W latach 1962-65 była bufetową w miejscowej gospodzie. W kwietniu 1965 wyszła za mąż za Ryszarda Bronowickiego i przez kolejne trzy lata mieszkała z mężem u teściów w Łagiewnikach. Prowadziła sklep w Sieniawce oraz kiosk spożywczy w cukrowni w Łagiewnikach, a w latach 70. i 80. sklepy w Bielawie. W maju 2006 roku przeszła na emeryturę. W 2017 roku zmarł jej mąż. Ma syna Jarosława (ur. 1965), córkę Jagodę (ur. 1967) i pasierba Bogdana (ur. 1959). Mieszka w Bielawie w poniemieckim domu, do którego wprowadziła się wraz z mężem w 1969 roku.
mehr...
weniger
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1940 w Niwie, w powiecie sieradzkim.
[00:00:30] Ojciec jako nastolatek wyjechał do Francji i tam pracował, po powrocie do kraju ożenił się w 1934 r. i poszedł do wojska, gdzie służył w łączności. Starsza siostra Janina urodziła się w 1936 r.
[00:02:08] Ojciec brał udział w kampanii wrześniowej, w okolicach Przemyśla znalazł się między oddziałami niemieckimi i sowieckimi, udało mu się jednak zdobyć cywilne ubranie i wrócić do domu.
[00:03:45] Przedstawienie rodziców: Marianny i Teodora. Rodzina nie chciała podpisać volkslisty – ucieczki z domu w okolice Kalisza. Wuja zabrano do obozu pracy przymusowej w Lesznie.
[00:07:37] Ojciec dostarczał żywność Żydom przebywającym w obozie przejściowym w Sieradzu. Żydzi w niedługim czasie zostali wywiezieni do Łodzi.
[00:09:13] Ojciec we Francji pracował w zakładach spirytusowych. Po powrocie wybudował nowy dom, była w nim wędzarnia – w 1942 r. rodzina, zagrożona wywózką, wyjechała, ale ojciec pozwolił sąsiadowi uwędzić szynkę. W tym czasie przyjechali Niemcy, którzy zobaczyli dwóch uciekających mężczyzn i zastrzelili ich, aresztowano ojca, który wrócił do domu i przewieziono go do Gruszczyc. Ojciec, naprawiając budę dla psa, znalazł strażacki toporek, z którym wrócił do celi. Po ucieczce z aresztu ukrywał się, pomagała mu matka, ponieważ żona była pilnowana przez Niemców. Rodzinie odebrano dom, matkę z dziećmi przesiedlono do glinianej lepianki i tu urodził się młodszy brat. [+]
[00:18:35] Matka musiała chodzić do kopania okopów, dziećmi opiekował się dziadek i starsza siostra – żywność na kartki. Jedną z kartek matka wysyłała bratu do obozu w Lesznie. Ojciec poszedł pieszo i bez dokumentów do Friedlandu w Niemczech, gdzie mieszkała jego siostra, która wyszła za Niemca – okoliczności przejścia przez granicę. Ciotka miała dwóch synów: Paula i Gerarda, Gerard zginął pod Dunkierką, a Paul walczył na froncie wschodnim. Ciotka przysyłała paczki matce. [+]
[00:25:00] Ojciec, poszukiwany listem gończym, ukrywał się w Niemczech, często zmieniając miejsce pobytu. Po zakończeniu wojny wrócił do domu. Wspomnienie sukienki z dzieciństwa. Moment wyrzucania ciężarnej matki z dziećmi z domu – wspomnienie Niemca, który kopnął matkę. W czasach gierkowskich boh. pracowała z mężem w sklepie w Bielawie – reakcja, gdy weszła niemiecka wycieczka. Boh. była bardzo przywiązana do ojca – pogorszenie stanu zdrowia po jego ucieczce. W okolicy Niemcy przeprowadzali próby z rakietami V-1 i V-2 – wyrywanie drzew z korzeniami. [+]
[00:33:10] Ucieczka Niemców przed Armią Czerwoną – zapach pasztetu, który jedli niemieccy żołnierze. Wspomnienie chleba z czasów okupacji. Folksdojcze mieli podwójne kartki, dostawali lepszą żywność i nie wywożono ich na roboty. [+]
[00:36:40] Trzech braci babci zginęło na wojnie, trzej byli nauczycielami – ojciec podczas wyburzania starego domu znalazł schowek na książki.
[00:38:45] Rewizje w domu – siostra ukryła kartkę od ojca w torebce z cukrem. Sołtys folksdojcz donosił na sąsiadów. Na liście gończym było zdjęcie ojca – pomoc brata mieszkającego w Niemczech.
[00:41:03] Powrót ojca do domu – przywiezione podarunki. Ojciec nie chciał wracać do Polski, ale matka nie chciała wyjeżdżać z kraju. Wspomnienie drogi do lekarza – jazda furmanką z sąsiadem, którego potem aresztowało gestapo, zmarł w obozie. Trudne warunki życia po wojnie – budowa stodoły. Po aresztowaniu ojca sąsiedzi rozkradli dobytek rodziny. [+]
[00:49:30] Wuj wrócił z obozu w 1945 r. – pobicie za próbę ucieczki. Ojciec wybudował stodołę, w której rodzina zamieszkała razem ze zwierzętami gospodarskimi. Dom, wybudowany przed wojną, dostał folksdojcz, który przetransportował go do Łubnej. Po wojnie ojciec nie zdołał odzyskać domu ani zabudowań gospodarczych. Sołtys z czasów okupacji i inni folksdojcze zapisali się do partii i nie ponieśli kary za swoją działalność. Losy rodziny sołtysa. [+]
[00:56:20] Trudne warunki życia rodziny. W 1946 r. boh. poszła do szkoły. Nauczycielka, pani Piórkowska, była Rosjanką.
[00:59:23] Wycofywanie się Niemców przed frontem. Ojciec wracał do Polski konnym wozem – przejazd przez most pontonowy na Odrze, gwałty popełniane przez czerwonoarmistów na Niemkach, grabieże.
[01:01:32] Wojenna trauma – odbicie w snach. Uraz po napadzie na sklep, w którym boh. pracowała. Powód wyjazdów do pracy w Niemczech, opinia na temat Niemców.
[01:04:20] Kuzyn Paul walczył na froncie wschodnim i udało mu się przeżyć wojnę. Boh. przyjechała na Ziemie Odzyskane w 1959 r., wcześniej chciała zostać zakonnicą – warunki przyjęcia do zakonu. Po ukończeniu szkoły podstawowej pracowała na poletkach doświadczalnych Stacji Hodowli Roślin w Kalinowej. Zarobki siostry pracującej w fabryce w Łodzi. Powody wyjazdu na Ziemie Zachodnie – boh. pracowała w rozlewni w Jordanowie, potem jako salowa na porodówce i w jordanowskiej gospodzie. Mąż pochodził z Wołynia, wielu członków jego rodziny zginęło podczas rzezi w 1943 r.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..