Anna Wanda Wencko z d. Ochrymiuk (ur. 1935, Białowieża) – ojciec był leśniczym w Nadleśnictwie Narewka koło Białowieży. 10 lutego 1940 r. rodzina została deportowana do posiołka Czornienkoje w nowosybirskiej obłasti. Po dwóch latach przeniesiono się do osady Trinadcatyj Rozjezd, skąd w 1946 roku, po interwencji w Moskwie, wrócono do Polski. Ojciec podjął pracę w Nadleśnictwie Narewka, potem Podwaśki. Anna Wencko ukończyła szkołę podstawową w Narwi. Po ślubie wyjechała wraz z mężem, wojskowym, do Nowego Targu, gdzie pracowała w PZGS. Tam ukończyła wieczorowo szkołę średnią. W 1979 roku przeniosła się do Białowieży i pracowała w Gminnej Spółdzielni, potem w Urzędzie Gminy. Po śmierci męża zamieszkała w Nowym Sączu i jest aktywnym członkiem Związku Sybiraków.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. koło Białowieży.
[00:00:35] Przedstawienie rodziców: Stanisławy i Grzegorza, ojciec był nadleśniczym w Nadleśnictwie Narewka. Boh. nie poznała dziadków, którzy zmarli zanim się urodziła. Ojciec brał udział w I wojnie, ale niewiele o tym opowiadał. Okoliczności poznania się rodziców. Boh. miała dwójkę rodzeństwa, rodzina mieszkała w leśniczówce Narewka. Przed wojną na polowania przyjeżdżali dygnitarze – 5 złotych na cukierki. Rodzice mieli niewielkie gospodarstwo.
[00:08:25] We wsi był drewniany kościół, większość mieszkańców wyznawała prawosławie – wnętrze cerkwi. Relacje między katolikami i prawosławnymi przed wojną. Wspomnienie kolędników.
[00:11:58] Ojciec był szanowany przez mieszkańców wsi. Przechowywanie żywności latem. Warunki życia na wsi.
[00:14:20] Sklepy należały do Żydów – ich wygląd. Matka szyła ubrania dla dzieci. Wykształcenia ojca. We wsi była trzyklasowa szkoła. Boh. nie ma osobistych wspomnień sprzed wojny.
[00:17:13] Ojciec nie został w 1939 r. zmobilizowany. 10 lutego 1940 r. rodzinę deportowano – o szóstej rano do domu weszli enkawudziści i dali pół godziny na spakowanie się. W Hajnówce stał pociąg, do którego zapakowano rodziny leśników – opis wnętrza wagonu. Podczas podróży na zesłanie zmarła starsza kobieta – enkawudziści wyrzucili zwłoki z wagonu. Pociąg zatrzymywał się co kilka dni i wtedy przynoszono kipiatok – skromne racje żywnościowe. Podróż do Nowosybirska trwała dwa tygodnie. Na zesłaniu była także rodzina gajowego, który pracował u ojca boh.
[00:29:00] W Nowosybirsku rozdzielono zesłańców, rodzina trafiła do posiołka Czornienkoje – podróż saniami w głąb tajgi. Rodzice pracował w lesie przy pozyskiwaniu żywicy. Warunki mieszkaniowe na zesłaniu, dostawy chleba. Zesłańcy zbierali runo leśne – zapasy na zimę. Kilkadziesiąt kilometrów dalej była osada Rosjan, którzy uprawiali ziemię – możliwość wymiany odzieży na jedzenie – futro za wiadro ziemniaków. [+]
[00:35:37] Śnieżne i mroźne zimy na Syberii – dostępność opału. Ubiór podczas zimy. Choroby leczono ziołami. Niedożywienie po latach na zesłaniu.
[00:38:46] Zesłańcy nie wiedzieli, że Niemcy napadli na Związek Radziecki. W 1942 r. rodzina wyszła z tajgi i doszła w okolice Nowosybirska do osady Trinadcatyj Rozjezd, gdzie ojciec i brat zatrudnili się w tartaku. Dzięki kierowniczce stołówki boh. pracowała czasem w ogrodzie i dostawała za to jedzenie. Siostra pracowała w kołchozie. Latem boh. z matką kradły zboże z pola. Pewnego dnia poszła w pole z siostrą – zostały złapane i enkawudzista złamał siostrze nogę.
[00:46:45] Ojciec dostawał pieniądza za pracę w tartaku. W osadzie mieszkała Polka, pani Tambowska, która pomagała rodzinie. Wiadomość o tworzeniu się polskiego wojska – reakcja matki.
[00:50:04] Warunki mieszkaniowe, razem z rodziną mieszkała Kirgizka, z którą rozmawiano po rosyjsku. Boh. nie chciała chodzić do rosyjskiej szkoły. Polskie dzieci uczyły dwie przedwojenne gimnazjalistki. Ojciec i brat pracowali w tartaku – charakter ich pracy, zarobki.
[00:52:32] Rodzina nie miała wiadomości z Polski, tyko raz przyszedł list od krewnych z Polski. Boh. po wojnie słyszała o działalności „Burego” w okolicach Hajnówki. Z rąk partyzantów „Burego” zginął trzynastoletni brat męża boh. [+]
[00:54:40] Zabawa po zakończeniu wojny. Brat wykłuł oczy w portrecie Stalina wiszącym w szkole – pomoc pani Tambowskiej.
[00:56:56] Przygotowania zesłańców do powrotu do Polski – ojciec nie dostał pozwolenia na wyjazd – powody odmowy. Matka pojechała do Moskwy i załatwiła zgodę na wyjazd ojca – interwencja Stalina. Oczekiwanie na pociąg w Nowosybirsku – towarzysze podróży. Długa droga do Polski – kłopoty z żywnością, pomoc uzyskana od pracowników PUR w Moskwie i Brześciu. [+]
[01:04:40] Rodzina wróciła do kraju w sierpniu 1946 r. Powody zatrzymania ojca. Podczas pobytu na zesłaniu w sąsiedniej miejscowości była cerkiew zamieniona na magazyn. Chrzest Rozalki Tambowskiej odbył się w zakrystii.
[01:06:56] Rodzina przyjechała do Hajnówki – pomoc kolegi ojca. Boh. rozpoczęła naukę w drugiej klasie, starszy brat w trzeciej. Ojciec wrócił do pracy w Nadleśnictwie Narewka, potem przeniesiono go do Podwasiek, gdzie pracował do emerytury. Boh. skończyła druga klasę w Hajnówce, potem chodziła do szkoły w Waśkach i Narwi.
[01:11:06] Obchody 1 Maja. Podczas wakacji i ferii boh. wyjeżdżała do pracy w ramach Służby Polsce – odbudowa Warszawy, praca w PGR. Podczas repatriacji rodzina dojechała do Warszawy – przesiadka z bydlęcego wagonu – wrażenia ze zrujnowanego miasta. Wspomnienie Pierwszej Komunii.
[01:14:20] Mąż boh. był wojskowym i boh. zamieszkała w Nowym Targu, gdzie pracowała w PZGS – wiadomość o śmierci Stalina. Brat studiował, boh. ukończyła szkołę średnią i zdała maturę wieczorowo. Boh. poznała przyszłego męża wieczorem, a rano wzięła ślub cywilny, po tygodniu wyjechała do Nowego Targu, małżeństwo trwało 53 lata.
[01:17:57] Boh. pracowała w PZGS, gdzie stopniowo awansowała na stanowisko kierowniczki kadr. Boh. nie mówiła o swoim pobycie na zesłaniu – raz napisała o tym w życiorysie i nie mogła zmienić pracy.
[01:19:50] W 1979 r. boh. przeniosła się do Białowieży i pracowała w GS, potem w Urzędzie Gminy – budowa domu. Wprowadzenie stanu wojennego – odgłosy czołgów od strony granicy z Białoruską SRR.
[01:22:33] Wrażenia po przyjeździe do Polskie w 1946 r. Odwiedziny u siostry, która pracowała w Białymstoku. Po śmierci męża boh. przeprowadziła się do Nowego Sącza.
[01:24:23] Zesłańcza trauma, boh. nie lubi rozmawiać o wydarzeniach II wojny. Po powrocie do kraju ojciec spalił dokumenty repatriacyjne. Wspomnienie pierwszego posiłku do syta, pierwsze pomidory i biały ser z masłem.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..