Kiełbasiński Andrzej

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0191

17 października 2018, Warszawa

1:03

Andrzej Kiełbasiński (ur. 1927, Warszawa) – syn chemika Stanisława Kiełbasińskiego, matematyk, specjalista w zakresie algebry numerycznej. Podczas Powstania Warszawskiego walczył na Powiślu w szeregach Grupy Bojowej „Krybar”. Po upadku powstania dostał się do niewoli i przebywał w Stalagu VI J w Dorsten. Po powrocie do kraju ukończył Wydział Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Był wieloletnim pracownikiem oraz prodziekanem Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, współorganizatorem Instytutu Informatyki UW, członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

[00:00:10]: Autoprezentacja boh. urodzonego w 1927 r. w Warszawie.
[00:00:20] W 1935 r. rodzice stracili pracę i rodzina wyprowadziła się do Jadwisina, gdzie ojciec zajmował się sadownictwem. Boh. chodził w Warszawie do przedszkola dla dzieci wojskowych, a do szkoły powszechnej w Serocku. Na Saskiej Kępie mieszkała rodzina Hirszfeldów (pani Hirszfeldowa była przyrodnią siostrą matki), w ich domu zamieszkał boh. chodzący do szkoły przy ul. Szerokiej i siostra, gimnazjalistka. Po wejściu Niemców do Warszawy boh. wrócił z rodziną do domu w Jadwisinie.
[00:04:45] Wiadomość o wybuchu wojny – rodzice podjęli decyzję o przyjeździe do Warszawy i podczas walk o miasto rodzina przebywała w domu Hirszfeldów przy ul. Obrońców. Rodziny Kiełbasińskich i Hirszfeldów nie były przygotowane do życia w oblężonym mieście – brak zapasów żywności – przeprowadzka do Śródmieścia. Powrót do Jadwisina. [+]
[00:09:30] Jadwisin został wcielony do Rzeszy, Żydów wywieziono do Generalnej Guberni. Ojciec studiował w Niemczech i namawiano go do podpisania volkslisty – gdy odmówił, wywieziono go do Dachau. Po zwolnieniu z obozu przyjechał do Warszawy i zamieszkał u Hirszfeldów.
[00:12:08] Rodzina Radziwiłłów przeprowadziła się podczas okupacji do Nieporętu. Konstanty Radziwiłł działał w konspiracji, ale został złapany przez Niemców i rozstrzelany.
[00:15:10] Po wypuszczeniu ojca z Dachau rodzina zamieszkała w Warszawie u Hirszfeldów – brak zapasów żywności. Okupacyjna rzeczywistość – zakupy za złoto i dolary. Siostra Ludwika Hirszfelda była żoną zamożnego lekarza, który wspierał finansowo rodzinę, dopóki nie został wraz z żoną zamordowany.
[00:20:30] Działalność naukowa prof. Hirszfelda. Na rok przed wybuchem wojny boh. przyjechał z siostrą do Warszawy i tu chodził do szkoły powszechnej, w 1939 r. zdał egzamin do gimnazjum im. Batorego. Podczas okupacji uczył się na tajnych kompletach i ukończył pierwszą klasę liceum, a siostra zdała maturę.
[00:23:54] Hirszfeldowie ukrywali się i przeżyli okupację, rodzinom pomagał doktor Sterling, którego żoną był siostra Hirszfelda. Córka Hirszfeldów chorowała na anoreksję i zmarła podczas okupacji. Po wojnie Hirszfeldowie pracowali w Lublinie, potem przenieśli się do Wrocławia.
[00:27:10] Po kapitulacji Powstania Warszawskiego boh. został wywieziony do Niemiec. Boh. działał w konspiracji na Saskiej Kępie – akcje rozbrajania Niemców, gdy wybuchło powstanie miał parabellum. Dowódcą drużyny był Leszek Grodecki, jego zastępcą poznaniak Zbyszek Woźny – na dwa dni przed wybuchem powstania drużyna przeszła na Wolę. Boh. został wysłany po broń na Powiśle – dotarcie na ulicę Smulikowskiego, gdzie boh. wstąpił do napotkanego oddziału. Po zdobyciu elektrowni powstańcy mieli broń maszynową. Przejście do Śródmieścia. [+]
[00:36:20] Sytuacja akowców po kapitulacji powstania – boh. trafił do Stalagu w Dorsten, potem razem z komando roboczym do Düsseldorfu – porządkowanie miasta po nalotach. W opuszczonych domach znajdowano jedzenie. Przed okrążeniem miasta pozwolono wyjść z niego robotnikom przymusowym. W Hausbergu nad Wezerą doczekano wyzwolenia – powrót do Polski.
[00:41:35] Rodzice mieszkali w Łodzi, ojciec był profesorem chemii na uniwersytecie. Boh. w Łodzi zdał maturę, potem studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim i z tą uczelnią związał życie zawodowe.
[00:42:38] Boh. nie był po wojnie szykanowany przez władze. Po ślubie rodzina zamieszkała w domu opuszczonym przez budowniczych Pałacu Kultury.
[00:45:05] Ludwik Hirszfeld pochodził z rodziny niemieckich Żydów osiadłej w Warszawie po I rozbiorze. Hanna Hirszfeld była przyrodnią siostrą matki boh., Izabeli. Babcia wysłała obydwie córki do polskiej szkoły.
[00:50:00] Sytuacja rodziny Hirszfeldów podczas okupacji – przewiezienie do getta. Okoliczności ucieczki – ukrywanie się Hirszfeldów do końca wojny. [+]
[00:56:12] Stanisław Kiełbasiński został odznaczony medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
[00:57:12] Doktor Sterling i jego żona, siostra Ludwika Hirszfelda, zostali przez Niemców zamordowani. Kiełbasińscy i Hirszfeldowie nie byli przygotowani do wojny – w domu nie było jedzenia.
[00:59:10] Ojciec uczył się w łódzkim gimnazjum, potem studiował chemię w Niemczech. Dziadek, kowal z Tuszyna zadbał o edukację czterech synów, najstarszy Antoni został inżynierem i budował mosty w Rosji. Władysław był księdzem i wyjechał do Ameryki.
[01:02:50] Żona Konstantego Radziwiłła próbowała go wydostać z więzienia w Zegrzu, ale Niemcy go rozstrzelali.
więcej...
mniej

Zbroziński Piotr

Instytut Pileckiego

Film