Jan Pawlikowski (ur. 1945, Małe Ciche) pochodzi z rodziny rolniczej. Po ukończeniu Technikum Budowlanego w Zakopanem podjął pracę w Przedsiębiorstwie Budownictwa Ogólnego „Podhale”. W latach 1980-81 był działaczem Solidarności Rolników Indywidualnych. 13 grudnia 1981 roku zastał go w Austrii, gdzie podróżował z grupą polskich rolników na zaproszenie tamtejszego rządu. Wrócił do kraju i wspierał podziemną Solidarność. W latach 1992-95 nadzorował remont Pałacu Prezydenckiego w Warszawie. Po powrocie na Podhale w roku 1998 pracował w nadzorze budowlanym.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1945 r. w Małym Cichym.
[00:00:26] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:01:27] Rodzice pochodzili z Małego Cichego, rodzina Pawlikowskich wywodzi się z Białego Dunajca. Rozwój Małego Cichego po wojnie, przekształcenie wsi z rolniczej w turystyczną.
[00:05:12] Rodzice zajmowali się rolnictwem – przyjazdy państwa Szlachtów, letników z Krakowa.
[00:06:57] Edukacja boh. – wpływ Zofii Szlachtowej. Wyjście z bacą Franciszkiem Królem na wypas owiec w góry. Boh. ukończył Technikum Budowlane w Zakopanem – nauka palenia papierosów – powody wyrzucenia z internatu.
[00:12:55] Boh. pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Ogólnego „Podhale” – praca na wielu budowach. W 1992 r. podjął się nadzorowania remontu Pałacu Prezydenckiego w Warszawie – awanse w pracy. Rozmach przedsięwzięcia, osuszanie budynku, współpraca z politykami.
[00:21:00] Oprowadzanie prezydenta Lecha Wałęsy – opinia na jego temat. W 1995 r. po przegranych wyborach Wałęsa musiał się wyprowadzić – przygotowanie pałacu Sobańskich w Alejach Ujazdowskich.
[00:25:00] Znaleziska podczas prac budowlanych na terenie Pałacu Prezydenckiego. Zmiany po objęciu funkcji przez prezydenta Kwaśniewskiego. Specyfika pracy w obiekcie zabytkowym, wykonanie kaplicy. Podczas pracy w pałacu boh. wspierał podhalańskie inicjatywy. Znajomość z posłem Andrzejem Makowskim.
[00:30:52] Refleksje na temat życia w PRL – boh. pracował w budownictwie i równocześnie prowadził gospodarstwo rolne – sytuacja w rolnictwie pod koniec lat 70. Wełna zamiast lokaty w banku. Znajomość z nauczycielem Janem Antołem.
[00:38:56] Sytuacja na Podhalu w roku 1980, dostęp do prasy niezależnej. Potraktowanie miejscowego donosiciela przez taksówkarza. Refleksje na temat zmian w Polsce po 1989 r. i ich wpływu na współczesność.
[00:43:55] Rok 1981 – powstanie NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych, działalność boh. Strajki rolników – wyjazd na strajk okupacyjny do Siedlec. Po powrocie boh. wyjechał z grupą rolników do Austrii – wymiana doświadczeń na temat rolnictwa w górach.
[00:48:30] 13 grudnia 1981 r. grupa nocowała w Grazu – wiadomość o „wojnie” w Polsce, zachowanie Austriaków. Brak kontaktu z krajem – trudne decyzje.
[00:52:32] Boh. pracował w budownictwie i równocześnie prowadził wraz z rodziną gospodarstwo rolne. Działalność Związku Podhalan – rozważania na temat sytuacji gospodarczej pod koniec lat 70, reakcja na podwyżkę paliw. Sprawa hodowli owiec na Podhalu. Boh. działał w Solidarności Rolników Indywidualnych – wyjazdy na strajki rolnicze w strojach regionalnych.
[01:00:28] W grudniu 1981 boh. brał udział w strajku okupacyjnym w Siedlcach. Po powrocie wyjechał z grupą rolników do Austrii – objazd kraju, wymiana doświadczeń. Refleksje na temat wolności.
[01:04:10] 13 grudnia 1981 Polacy dowiedzieli się o „wojnie” – brak informacji o sytuacji w kraju, reakcja Austriaków. Decyzja o kontynuowaniu objazdu, który miał trwać do 17 grudnia, z opcją natychmiastowego powrotu do Polski, gdy sytuacja się wyjaśni. Informacje uzyskane 14 grudnia – powrót do Polski. W Austrii została nauczycielka Katarzyna Marek. Zachowanie strażników na przejściu granicznym w Hyżnem – rozwiezienie uczestników wycieczki. Powrót boh. do domu – reakcja żony. [+]
[01:17:21] Wezwanie na SB do Zakopanego – przesłuchanie, nakłanianie do podpisania lojalki. [+]
[01:22:45] Działalność w podziemiu – ukrywanie działaczy Solidarności. Kontakty z Jackiem Lipińskim, działaczem Solidarności w Hucie Warszawa – spotkania 3 maja koło kapliczki św. Bartłomieja w Tarasówce, zainteresowanie milicji.
[01:27:28] Reakcja po zabójstwie księdza Jerzego Popiełuszki – wyjazd grupy z Podhala na pogrzeb do Warszawy – odkrycie esbeka wśród podróżnych. Przejście na Żoliborz. Wrażenie z uroczystości – boh. niósł przez chwilę trumnę z ciałem księdza Jerzego. Kontakty z księdzem Boguckim, proboszczem parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie – udział w mszy podczas Świąt Bożego Narodzenia. Pomoc od Górali – ubrania woził taksówkarz z Zakopanego Jan Strama.
[01:34:09] Pielgrzymujący krzyż księdza Jerzego – udział Jana Marczaka i Jana Stramy. Boh. pracując w Warszawie nie organizował wyjazdów, ale brał w nich udział.
[01:36:22] W 1998 r. boh. wrócił z Warszawy i pracował w nadzorze budowlanym. Refleksje na temat osiągnięć Solidarności, gospodarce po transformacji ustrojowej, podziałów w życiu politycznym.
[01:40:35] Szykanowanie przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 80. – wezwania na komendę. Kontakty z Józefem Śliszem. Przesłuchanie prowadzone przez szefa zakopiańskiej SB, Andrzeja Szczepańskiego, który przyszedł pijany. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.