Tomasz Krzyżanowski (ur. 1957 w Krakowie, zm. 2019), syn ostatniego dowódcy Cytadeli Lwowskiej podczas obrony miasta w 1939 roku. W 1982 roku ukończył Wydziały Leśny Akademii Rolniczej w Krakowie. Współzałożyciel Niezależnego Zrzeszenia Studentów w roku 1980, współorganizator studenckich protestów i strajków. Pracownik Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie. Zafascynowany kulturą górali tatrzańskich, aktywnie działał w życiu regionu. Był współzałożycielem zespołów „Harenda” i „Czarne karakuły” oraz autorem kilku projektów muzycznych, m.in. „Namysłowski z Góralami”. Na podstawie odnalezionych austriackich rycin napisał dramat zbójnicki „Gombica Staska Kubina”, wystawiany w Teatrze im. Witkiewicza w Zakopanem.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1957 r. w Krakowie.
[00:00:27] Dziadkowie ze strony matki mieli przed wojną dwa sklepy przy ul. Grzegorzewskiej. Ojciec był oficerem Wojska Polskiego, służył w 19 Pułku Piechoty we Lwowie, brał udział w obronie miasta w 1939 r. Po kapitulacji nie ujawnił się Rosjanom i przeżył wojnę.
[00:03:33] Edukacja boh. – szkoła muzyczna, sukcesy sportowe. Postawy rodziców – ojciec podczas okupacji należał do Armii Krajowej. Atmosfera w domu. Wpływ starszych kolegów: Bronisława Wildsteina, Bogusława Sonika, Józefa Ruszara, Jarosława Zadenckiego i Liliany Batko – szykanowanie jej przez SB. Boh. brał udział w zebraniach w „Beczce”, w kościele Dominikanów.
[00:07:06] Boh. był w 3 klasie liceum, gdy zamordowano Stanisława Pyjasa – udział w „Czarnym marszu”, który odbył się dwa dni po jego śmierci. Marsz był nielegalny, monitorowany przez Służbę Bezpieczeństwa – odcięcie czoła pochodu od reszty uczestników. Zachowanie manifestantów.
[00:08:47] Nastroje w sierpniu 1980 po podpisaniu porozumień – nurty w działalności opozycji.
[00:11:05] Okoliczności powstania NZS – wystąpienie Zadenckiego, Ruszara i Sonika. W 1976 r. powstał Studencki Komitet Solidarności współdziałający z Komitetem Obrony Robotników – zróżnicowanie środowiska opozycjonistów. Boh. jako licealista wziął udział w nielegalnym marszu – reakcja dyrektorki szkoły. Powstanie NSZ, spotkanie studentów w domu Bogdana Klicha – boh. reprezentował Akademię Rolniczą. Z trzynastu osób, które wzięły udział w spotkaniu, cztery współpracowały z SB.
[00:16:05] W NZS działali m.in. Maciej Gabryś, syn ilustratorki Marii Orłowskiej-Gabryś, oraz Huber Korombel, syn pisarki Natalii Rolleczek.
[00:17:40] Boh. zaangażował się w działalność NZS – struktury organizacji, udział w posiedzeniach Międzyuczelnianego Komitetu Koordynacyjnego. Powody problemów z legalizacją NZS – efekty ogólnopolskiego strajku. Boh. był szefem strajku na uczelni – zorganizowanie przez kolegę wyżywienia dla 2000 osób – mobilizacja społeczna, wsparcie ze strony mieszkańców Krakowa. Sprawa przepustek na wyjście ze strajku. Zorganizowanie koncertu „Skaldów” (po latach boh. był menadżerem zespołu).
[00:21:15] Wprowadzenie stanu wojennego – 12 grudnia boh. został obudzony przez ojca, który kazał mu chować dokumenty NZS. Boh. nie był w stanie wojennym poszukiwany ani szykanowany.
[00:22:26] W 1982 r. boh. wyjechał z rodziną na Podhale i podjął pracę zaopatrzeniowca działu drewna w Zakopiańskich Warsztatach Wzorcowych, czyli w Cepelii. W zakładzie działała Solidarność – wyłączenie prądu w ramach akcji strajkowej. Aparat państwowy w drugiej połowie lat 80.
0024:55 Boh. dostał pracę w Tatrzańskim Parku Narodowym, pracował w Bukowinie Tatrzańskiej i Poroninie. Potem przeprowadził się do Krościenka i pracował jako leśniczy – oskarżenie o nielegalny odstrzał jelenia – okoliczności zajścia z udziałem dzieci wracających ze szkoły. Działania milicji – próby wykorzystania sytuacji przez SB – propozycja współpracy. Po konsultacji z prawnikiem Jerzym Parzyńskim boh. odmówił, funkcjonariusz Ryszard Kowalczyk groził mu pistoletem mówiąc: „Pamiętasz skurwysynu tych wszystkich skurwysynów, którzy leżeli z pękniętymi wątrobami w rynsztokach? To ty też tak będziesz leżał!”. Odpowiedź boh. [+]
[00:29:45] Publikacja na temat przeszłości boh. i namawiania go do współpracy przez peerelowskie służby.
[00:30:58] Konsekwencje odstrzału rannego jelenia – kwestia udziału małoletnich. Boh. musiał zwolnić się z pracy. Kolegia z powodu uchylania się od pracy. Starania o pracę w nadleśnictwie Nowy Targ. Działalność tajnych współpracowników na różnych poziomach funkcjonowania zakładów pracy. [+] [00:34:46] Boh. nie miał pracy przez półtora roku. W tym czasie szykanowano jego żonę, nauczycielkę. Boh. utrzymywał rodzinę z grania na weselach – zainteresowanie muzyką góralską. Projekt „Namysłowski z Góralami” i jego efekty. Boh. był założycielem zespołu „Czarne karakuły” – laury na festiwalu we Włoszech. Boh. był menedżerem zespołów „Brathanki” i „Skaldowie”.
[00:38:20] W 2004 r. boh. odnalazł ryciny austriackiego leśniczego Ignatza Goertlera de Blumenfeld, dotyczące góralskiego zbójnictwa – historia odkrycia w domu prof. Wańka. Jedna z rycin przedstawiała zbójników i herszta Stanisława Kubina. Boh. w oparciu o ryciny napisał dramat pt. „Gombica Staska Kubina”, który wystawił Teatr im. Witkiewicza w Zakopanem. [+]
[00:43:58] Charakterystyka Górali – podejście do prawa budowlanego jako przejaw umiłowania wolności. Rola m.in. Tytusa Chałubińskiego w kształtowaniu świadomości góralskiej.
[00:48:08] Po odmowie współpracy z SB boh. stracił pracę i utrzymywał się z grania na weselach. Boh. nie został ratownikiem TOPR, ale potem, jako pracownik Parku Narodowego, często brał udział w akcjach ratunkowych. Zdanie na temat ratowników TOPR.
[00:50:25] Rozkład państwa w latach 1986-89. Strajk w Stoczni Gdańskiej w 1988 r. Opinia na temat przemian po Okrągłym Stole i wpływu na współczesne życie polityczne.
[00:53:40] W 1989 r. boh. zaangażował się w pomoc przy organizowaniu wyborów – ich ocena. Boh. należy do NSZZ Solidarność Tatrzańskiego Parku Narodowego.
[00:56:14] Zróżnicowanie nurtu opozycyjnego w latach 80. – wykluczenie części środowisk po przemianach ustrojowych. Rozważania na temat demokracji. Wspomnienie przyjaciół: Bogusława Sonika, Bronisława Wildsteina, Rafała Sonika, reprezentujących obecnie różne opcje polityczne.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..