Linowska Adrianna

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0319

30 listopada 2018, Wrocław

1:44

Adrianna Linowska z d. Żarczyńska (ur. 1937, Nujno) – córka leśnika Jana Żarczyńskiego, ofiary zbrodni katyńskiej. Deportowana wraz z matką, bratem i babcią do Północnego Kazachstanu 13 kwietnia 1940 roku. Po repatriacji do Polski wiosną 1946 roku rodzina zamieszkała początkowo w Szczecinie, potem w Jeleniej Górze. Po maturze Adrianna Linowska wyjechała do Wrocławia i przez rok studiowała farmację. Potem ukończyła Studium Nauczycielskie i pracując studiowała zaocznie pedagogikę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Przez 30 lat pracowała jako nauczycielka fizyki w szkole podstawowej. Działaczka Stowarzyszenia Dolnośląska Rodzina Katyńska. Mieszka we Wrocławiu.

[00:00:20] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1937 r. w Nujnie na Polesiu.
[00:00:50] Ojciec był leśniczym, matka zajmowała się domem. Brat Waldemar urodził się w 1938 r. 30 sierpnia 1939 ojciec został zmobilizowany – odjeżdżając z domu kilka razy wracał, by pożegnać się z rodziną.
[00:01:18] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:01:28] Po wejściu sowietów matka zdała część broni, a kilka sztuk ukryła, potem postanowiła wywieźć broń do Kowla. Pod nieobecność matki dziećmi opiekowała się babcia. Matka odwiedziła brata mieszkającego w Zdołbunowie i dowiedziała się o deportacjach. 13 kwietnia do domu przyszli enkawudziści, którzy chcieli zabrać same dzieci, ponieważ babci nie było na liście – jej reakcja, wyjazd z rodziną na zesłanie. Matka po powrocie zgłosiła się na posterunek NKWD – decyzja o jej dołączeniu do rodziny – wyjazd pod eskortą na miejsce zesłania. [+]
[00:12:35] Matka utrzymywała kontakt z rodziną ojca, którą deportowano w lutym 1940 r. Pisała też do ojca – listy zostały znalezione podczas ekshumacji w Katyniu. W 1974 r. boh. miała w ręku książkę „Katyń w świetle dokumentów”, wydaną w Londynie, gdzie był spis rzeczy znalezionych przy zwłokach ojca. Matka wyjeżdżając na zesłanie zabrała albumy ze zdjęciami oraz dokumenty.
[00:15:37] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:16:44] Matka dostała kilka listów od ojca z Kozielska, ale nie zabrała ich na zesłanie i nie zachowały się. Z zesłania pisała do Kozielska, ale nie dostała odpowiedzi. Pisała też do rodziny ojca zesłanej do Archangielska – list od ciotki, że ojca nie ma w Kozielsku.
[00:20:25] Nadzieja na powrót ojca, atmosfera w domu, charakter matki. Babcia przeżyła zesłanie i wróciła z rodziną do Polski.
[00:22:50] Sąsiadką była koleżanka z podstawówki, która znała panieńskie nazwisko boh. i w książce o Katyniu znalazła nazwisko jej ojca – przepisanie fragmentu, który go dotyczył.
[00:24:42] Matka mieszkała w Jeleniej Górze i tam boh. zdała maturę. W Jeleniej Górze zamieszkała również rodzina ojca – zawiezienie wypisu z książki i symboliczne pożegnanie z ojcem.
[00:27:24] Podczas pobytu na zesłaniu matkę aresztowano za odmowę przyjęcia paszportu. Boh. chodziła do rosyjskiej szkoły, wspomnienie jedzenia na Syberii. Matka zabrała na zesłanie oficerki ojca i wyprawione skórki lisów. Okaleczenie nóg matki w niewłaściwych butach. Podczas pobytu matki w więzieniu boh. i brat przebywali w domu dziecka, gdzie babcia ich odwiedzała – warunki w placówce, spanie w słomie. Matka nie odbyła całej kary – wyjście z więzienia na mocy amnestii. [+]
[00:38:07] Rodzina była na zesłaniu w Kellerowce w Północnym Kazachstanie – dokwaterowanie do lepianki, w której mieszkała kobieta z synem chorym na gruźlicę. Potem okazało się, że kobieta też jest Polką, wywiezioną w latach 30. W izbie był piec, na którym leżał chory chłopiec. Matka wyjeżdżając na zesłanie zabrała pierzynę i poduszkę – rodzina dostała łóżko w izbie, a babcia spała na podłodze przy piecu. [+]
[00:46:00] Możliwość zakupów w sklepie – handel wymienny z Kazachami, którzy przyjeżdżali ze stepów. Zapłata za pracę – ziarno, ziemniaki.
[00:49:18] Boh. chodziła na zesłaniu do szkoły. W marcu [1946] rozpoczęły się wyjazdy do kraju. Sposoby rozpalania w piecu na zesłaniu – pożyczanie ognia od sąsiadów. Zimy i opady śniegu na Syberii – matka wyszła po żar i nie mogła trafić z powrotem do domu. Żniwa w stepie – matka gotowała żniwiarzom. Rodzina dostała dokumenty repatriacyjne – wyjazd na stację stację saniami zaprzężonymi w woły.
[00:55:41] Zesłańcy nie wiedzieli o ataku Niemiec na Związek Radziecki. W 1943 r., gdy powstał Związek Patriotów Polskich, można było zmienić miejsce zamieszkania, ale matka nie chciała się przenosić. Zmiana stosunku do zesłanych Polaków. Wystawienie „Szewca Dratewki” – rola boh., z przedstawieniem pojechano do sąsiedniej obłasti.
[01:00:55] Wyjazd pociągiem repatriacyjnym – warunki w wagonie podczas podróży do Polski. Sprawdzanie dokumentów na dworcu w Brześciu. Matka miała kontakt z bratem, który pracował na kolei i miał odebrać rodzinę w Warszawie, ale do spotkania nie doszło. Decyzja o wyjeździe do Szczecina.
[01:03:36] Po sprawdzeniu wiedzy zakwalifikowano boh. do trzeciej klasy. Matka postanowiła odszukać brata, który pracował na kolei i poszła do szczecińskiej Dyrekcji Kolei, gdzie spotkała znajomego. Przeprowadzka do Jeleniej Góry, gdzie mieszkał wujek Marian. Po maturze boh. studiowała we Wrocławiu.
[01:09:08] Boh. chciała być nauczycielką – opór matki, która nawiązała kontakt z rodziną ojca w USA i planowała wyjazd. Boh. studiowała farmację, ale po roku rozpoczęła naukę w Studium Nauczycielskim, potem studiowała zaocznie pedagogikę w Krakowie. Boh. przez 30 lat pracowała jako nauczycielka fizyki w szkole podstawowej. Po ukończeniu studiów pracowała przez pięć lat w Poradni Wychowawczo-Zawodowej – powrót do szkoły.
[01:16:38] Podczas pobytu na zesłaniu matka pomogła kobiecie, której syn trafił do kopalni złota. Po powrocie do Polski matka zabroniła mówienia o Katyniu – pisanie życiorysu.
[01:21:10] Boh. nie wstąpiła do PZPR, ale działała w Stronnictwie Demokratycznym.
[01:24:30] Obchodzenie świąt na zesłaniu – miotła brzozowa jako choinka. Święta po powrocie do Polski – zdjęcie ojca. Matka do 1974 r. miała nadzieję, że ojciec wróci.
[01:27:10] Odnalezienie rodziny ojca w Jeleniej Górze – matka poszła do PUR-u, gdzie spotkała mężczyznę, który też nazywał się Żarczyński i okazał się stryjecznym bratem ojca. Spotkanie ze starszą siostrą ojca. Stryj był inwalidą wojennym i prowadził prelekcje w szkołach.
[01:33:18] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[01:33:58] Święta w Jeleniej Górze. Babcia wyjechała do Kielc i matka zatrudniła dziewczynę do opieki nad dziećmi. Realia życia po wojnie. W szkole średniej trzy osoby w klasie były półsierotami – darmowe bilety do teatru.
[01:37:00] Boh. należy do Rodziny Katyńskiej oraz do Związku Sybiraków. Pierwszy wyjazd do Katynia.
[01:41:20] Matka szukała ojca – pisma do Londynu, Polskiego Czerwonego Krzyża oraz do Związku Radzieckiego – odpowiedź, że ojca zabili hitlerowcy.
więcej...
mniej

Łagojda Krzysztof

Szymański Piotr

Instytut Pileckiego

Film