Tomasz Jaklewicz (ur. 1957 w Kielcach), historyk, regionalista, dziennikarz i pisarz z Pińczowa. Opowiada o młynie swojego dziadka Józefa Jaklewicza w Grodzisku na przedmieściach Pińczowa. Podczas okupacji miejsce to chętnie odwiedzał Gustaw Hasis, niemiecki komendant więzienia pińczowskiego. Nocami ukrywali się tam natomiast miejscowi Żydzi, była to także kryjówka wykorzystywana przez partyzantów Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich, a także Armii Ludowej.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1957 r. w Kielcach.
[00:00:19] W latach 70-tych władza ludowa zlikwidowała dzielnicę Nowy Świat w Pińczowie i rodzina przeprowadziła się do Kazimierzy Wielkiej. W latach 90-tych boh. wrócił do rodzinnego miasta.
00:00:45 Dziadek Józef był młynarzem w Grodzisku (obecnie dzielnica Pińczowa), młyn działał także podczas II wojny św. Ojciec został zmobilizowany i wraz z kilkoma kolegami (m.in. Aleksandrem Issą) poszedł na punkt zborny w Sandomierzu – wędrówka pod ostrzałem samolotów do opuszczonych koszar, rada napotkanego oficera. Spotkanie z niemieckim oddziałem. Powody podpalenia Pińczowa przez Niemców. Powrót ojca do młyna w Grodzisku.
00:05:34 Młyn był położony w wąwozie za miastem, najbliższym sąsiadem był leśniczy Issa. Wizyty w młynie Gustawa Hasisa, komendanta więzienia w Pińczowie, który dziwił się, skąd mieszkańcy młyna mają kawę. Wojenne losy Kazimierza Jaklewicza. W nocy do młyna przychodzili ukrywający się Żydzi, a także partyzanci wszystkich opcji: Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. Pomoc ukrywającym się Żydom, m.in. przewodniczącemu gminy żydowskiej Fuelowi Bramie. [+]
00:12:18 Mieszkanka Pińczowa napisała donos na rodzinę z powodu kur, które wchodziły na jej pole – wizyta ojca na gestapo w Busku, droga do domu przez Wełecz, miejsce masowych egzekucji i Bogucice-Zakamień, gdzie rozstrzelano rodzinę Adamczyków za ukrywanie żydowskiej rodziny Rojstów. Po powrocie do domu ojciec powiedział, kto napisał donos – reakcja partyzantów z NSZ. [+]
00:18:48 Ojciec miał cztery siostry, które podczas okupacji mieszkały w młynie. Pomoc partyzantom z NSZ i BCh. Gustaw Hasis natknął się na harcerzy z Szarych Szeregów, którzy mieli zbiórkę koło młyna – reakcja harcmistrza Wacława Janikowskiego. Złapanie grupy harcerzy w 1943 r. – egzekucja w więzieniu.
00:22:40 Ojciec został aresztowany w 1945 r. na skutek donosu do UB. Podczas rewizji we młynie znaleziono gazetki podziemne i broń. Śledztwo w Łodzi, Kielcach i Pińczowie. Ciotki udały się do działacza ruchu ludowego Zdzisława Tomali – wypuszczenie ojca z więzienia. [+]
00:25:19 Spotkania rodzeństwa w domu w Grodzisku – wspominanie wyglądu ojca po wyjściu z więzienia. Ojciec do lat 60. był pod nadzorem konfidentów, jednemu pożyczał motor.
00:27:07 Brat ojca Kazimierz Jaklewicz służył w 65 dywizjonie bombowym [eskadrze bombowej], brał udział w kampanii wrześniowej – atak „Karasi” na niemiecką kolumnę pancerną 2 września 1939. Trafił do Anglii i latał jako nawigator w 305 Dywizjonie Bombowym, w czerwcu 1941 został zestrzelony nad Holandią. Wspomnienie kolegi wuja, pilota Stanisława Skarżyńskiego oraz plutonowego Rogowskiego. Wuj ukrywał się w Amsterdamie – na skutek donosu trafił do obozu jenieckiego, gdzie przebywał do końca wojny. W 1947 r. wrócił do Polski i zamieszkał w Grodzisku – po przesłuchaniu przez UB wyjechał do Sopotu – droga zawodowa. [+]
00:38:26 Dzięki staraniom wuja w Olesnie wzniesiono Pomnik Lotników Polskich dla upamiętnienia walki stoczonej przez Karasie 2 września 1939 r. Powody, dla których rodzina nie utrzymywała bliższych kontaktów.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.