Józef Dzikowski (ur. 1928, Starogard Gdański), syn pracownika administracji skarbowej. W marcu 1940 ojca aresztowało NKWD, miesiąc później reszta rodziny została wywieziona do Łobanowa w Północnym Kazachstanie. Józef Dzikowski pracował na zesłaniu w spółdzielni produkującej sanie i wozy oraz w brygadzie rybackiej. Po amnestii w 1941 r. do rodziny dołączył ojciec, którego zwolniono z łagru. Rodzina wróciła do Polski w 1946 roku i osiedliła się w Lipianach k. Szczecina. Józef Dzikowski po ślubie zamieszkał w Kielcach, gdzie pracował w muzeum. W 1989 r. był jednym z organizatorów, a potem prezesem kieleckiego oddziału Związku Sybiraków.
00:00:01 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Starogardzie Gdańskim.
00:00:10 Ojciec zakładał urzędy skarbowe w różnych miastach i rodzina często się przeprowadzała. W chwili wybuchu wojny boh. miał 11 lat. Aresztowania na początku okupacji, deportacje z Kresów Wschodnich.
00:02:57 Ojciec został aresztowany 23 marca, a 13 kwietnia 1940 rodzina została deportowana z Pińska. Wejście enkawudzistów do domu, krótki czas na spakowanie rzeczy. Rodzina jechała w wagonie m.in. z panią Tylkowską z córkami i panią Krynicką z dwójką dzieci: Basią i Wojtkiem. Rodzina przyjechała do Łobanowa w Północnym Kazachstanie. Zarządzenia Berii odnośnie organizacji życia zesłańców. Zapłata za pracę – ceny żywności.
00:07:35 Rodzina mieszkała w Łobanowie przez sześć lat. Maria Krynicka zabiła swoje dzieci i popełniła samobójstwo. [+]
00:09:55 Głód na zesłaniu – zbieranie runa leśnego, ziemniaków po wykopkach na kołchozowych polach i kłosów na ścierniskach. Boh. pracował w brygadzie rybackiej, która łowiła w jeziorze Imantau – jedzenie ryb. [+]
00:11:43 Boh. przyszedł do domu i dowiedział się, że matka jest chora na tyfus i przebywa w izolatce, chorymi zajmował się felczer, Gruzin. Brat pracował u miejscowych Rosjan, by mieć mleko dla chorej matki. Boh. i brat upolowali jeża, którego przyrządzili i zanieśli matce i siostrze. [+]
00:14:03 Kobiety pracowały w polu. Zesłańcy mieszkali w domach u Rosjan. Przegotowywanie kiziaku na opał.
00:16:16 Boh. pracował w brygadzie rybackiej, starsza siostra pracowała w kołchozie, w brygadzie, która przygotowywała ziarno na siew. Młodszy brat prowadził zaprzęg wołów podczas orki. Początkowo boh. pracował w spółdzielni produkującej wozy, sanie i uprząż. Szewcy robili buty i pimy. Rano jeździł do lasu, gdzie ścinano drzewa na potrzeby spółdzielni.
00:20:13 Wspomnienie Wojtusia Krynickiego, który bawił się w polskiego żołnierza. [+]
00:21:09 Rodzina na zesłaniu nawiązała kontakt z ojcem, pisząc do wspólnych znajomych. Po amnestii ojciec, zwolniony z łagru, przyjechał do Łobanowa – warunki w chacie. Spotkanie z ojcem. [+]
00:25:19 Przygotowania do repatriacji. Bitwa pod Monte Cassino. Boh. został wcielony do wojska, ale w tym czasie zaczęła się repatriacja i boh. został zwolniony z wojska. Polacy przez dwa tygodnie czekali w Kokczetawie na transport do kraju. Podróż do Polski – przesiadka w Brześciu do polskiego pociągu, który dojechał do Wałcza. Po dwóch tygodniach rodzina pojechała do Lipian koło Szczecina. Obecnie mieszka tam brat boh.
00:31:36 Po wojnie nie mówiło się o pobycie na zesłaniu. Gdy powstał Związek Sybiraków, boh. organizował go w Kielcach – spotkanie z nauczycielką z Pińska Marią Maliszewską. Po założeniu oddziału Związku Sybiraków boh. został jego prezesem. Działalność wydawnicza związku, pomnik na kieleckim cmentarzu i tablica pamiątkowa na katedrze.
00:37:53 Boh. czyta wiersz Sybiraczki Zofii Metelickiej. Refleksja na temat powrotu do Polski.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.