Janina Skoneczna z d. Anczarska (ur. 1931, Parysów) urodziła się jako najstarsza z trójki rodzeństwa (siostra Alina, brat Jan) w małej polsko-żydowskiej wiosce pod Garwolinem. Mama była krawcową, a ojciec szewcem. Gdy ich dom znalazł się w obrębie getta w Parysowie, dostali nakaz przesiedlenia. Wkrótce rodzice zmarli: ojciec na astmę, matka na tyfus. 10-letnią wówczas Janinę wzięła na wychowanie starsza przyrodnia siostra, zamieszkała w Jagodnem koło Miętnego (powiat garwoliński). Młodsze rodzeństwo (7 i 4 lata) zostało w Parysowie pod opieką wójta i mieszkańców wsi, skąd wraz z dziećmi z Zamojszczyzny trafiły do klasztoru w Warszawie, a stamtąd do dwóch bezdzietnych warszawskich rodzin. Janina resztę wojny spędziła w Miętnem, nie znając losów rodzeństwa. Po wojnie jej losem zainteresował się Piotr Jaroszewicz, miejscowy nauczyciel i późniejszy premier, który wrócił do Miętnego po wywózce na Syberię. Wziął Jankę pod opiekę i finansował jej edukację. Janina skończyła podstawówkę i liceum oraz zrobiła kurs maszynopisania. Jaroszewicz pomógł jej odnaleźć rodzeństwo oraz otrzymać pracę w Komisji Planowania (później: Ministerstwie Gospodarki), gdzie pracowała do emerytury.
mehr...
weniger
00:00:09 Boh. ur. 30 października 1931 r. w Parysowie k. Garwolina. Młodsza o 3 lata siostra Alina i o 6 lat brat Jan. Mama była krawcową, ojciec szewcem, mieszkali we własnym domu, mieli sąsiadów Żydów. Zgodne sąsiedztwo, krawiec żydowski mieszkał z nimi w mieszkaniu. Wysiedlenie rodzin z powodu utworzenia getta, przeniesienie do biednej rodziny – mama zaraziła się od nich tyfusem. Ojciec leczył astmę u żydowskiego lekarza w Warszawie, który trafił do getta. Ojciec zmarł bez lekarstw we wrześniu [1941], matka na tyfus w grudniu. W dalszej rodzinie zachorowania na gruźlicę. Córki ojca z pierwszego małżeństwa – jedna z nich zabrała boh. do Warszawy, młodsze rodzeństwo zostało na wsi, pod opieką wójta i sąsiadów.
00:03:33 Dzieci z Zamojszczyzny – w Garwolinie cały wagon pełen dzieci odczepiono, czekał na mrozie. Zabranie dzieci do remizy w Parysowie, przewiezienie ich do zakonnic w Warszawie, razem z nimi rodzeństwo boh.
00:05:11 Pani Dąbrowska, właścicielka sklepu przy ul. Zgoda w Warszawie, zabrała siostrę boh., a jej brat – braciszka. I komunia w sierpniu 1944 r. w kościele na Krakowskim Przedmieściu, Siostra miała przez cały czas kontakt z bratem, skończyła szkołę, założyła rodzinę. Opiekunowie brata boh. uciekli z powstania do majątku za Błoniem, wrócili po wyzwoleniu Warszawy. Siostra skończyła technikum włókiennicze w Łodzi, wyszła za mąż za włókniarza ze Zduńskiej Woli, zamieszkała tam u teściów. Brat mieszkał w bursie w Aninie, skończył technikum elektrotechniczne przy ul. Kasprzaka, założył rodzinę, ma syna i córkę.
00:08:33 Boh. mieszkała u przyrodniej siostry, nie chodziła do szkoły, wyśmiewana przez dzieci jako „sierota”. W 1943 r. zbliżał się front. Szkołę, w której pracował przed wojną [Piotr] Jaroszewicz, wybudowano ze składek społecznych. Piotr Jaroszewicz umożliwił boh. dalszą naukę. Skończyła 2-letnie liceum dla wychowawców przedszkolnych, kurs maszynopisania.
00:11:11 Jaroszewicz organizował planowanie wojskowe w Komisji Planowania, boh. pracowała tam jako sekretarka, była ceniona, otrzymała mieszkanie. Jaroszewicz opiekował się nią, jego mamę nazywała „babcią”. Przed wojną Jaroszewicz był nauczycielem m.in. w Pilawie, organizował szkoły. Mieszkał w majątku rodzinnym na Białorusi – wywieziony z żoną i 3-miesięcznym dzieckim na Syberię, wrócił razem z polską armią, zaczął organizować szkołę i osiedle nauczycielskie w Michałówce. Pomógł boh. w odnalezieniu brata i siostry.
00:13:44 Małżeństwo boh., dzieci, nowe mieszkanie. Parysów przed wojną był niewielkim biednym miasteczkiem – szkoła, kościół. Bezrobocie i nędza. Ojciec robił piękne buty, żyli dostatnio. Wybuch wojny („nie damy ani guzika”) [+], samoloty nadlatujące od strony Lublina zrzucały cukierki. Defilada niemiecka na rynku.
00:16:52 W partyzantce było wielu Żydów. Niemcy spalili całe miasteczko [1944]. Boh. mieszkała wówczas na wsi u siostry, która handlowała żywnością. Niemcy szukali jej męża [+]. Mama zmarła na tyfus w szpitalu w Garwolinie. Po jej śmierci odkażanie dzieci parą w łaźni parowej. Po likwidacji getta wszystkich Żydów wywieziono do Treblinki. Rzucanie żywności dla wychodzących z getta żydowskich dzieci. [+]
00:19:55 Współpraca ojca z Żydami (Mosiek). Boh. podpalała im ogień w szabas. Cukier – towar bardzo drogi. Siostra ojca (Oskroba) piekła chleb m.in. dla partyzantów. Działka rekreacyjna od teściowej.
00:22:46 Ciocia Maria Trojanowska, żona urzędnika bankowego.
00:24:54 Mordowanie Żydów przez Niemców. Wójt Frelek, jego syn walczył w partyzantce. Niemcy siali postrach wśród dzieci. [+]
00:26:55 Utworzenie getta - teren ogrodzony drutem kolczastym. Niektórzy Żydzi zdołali się uratować. Dom boh. został spalony przez partyzantów. Zaciekłe walki Niemców z partyzantami.
00:29:33 Zamieszkanie u siostry w Jagodnem koło Miętna. W szkole rolniczej w Miętnem pracował ojciec [Oksany] Stefurak, był weterynarzem. Po wojnie dzięki staraniom Jaroszewicza szkołę rozbudowano, powstało osiedle domków nauczycielskich. Zaniedbane dzieci w Jagodnem. Niemcy konfiskowali dobytek, ukrywanie mięsa w beczce kapusty.
00:32:18 Poszukiwanie młodszego rodzeństwa. Samodzielne życie bez rodziców, głód. [+]
00:32:25 Przyjście Armii Czerwonej w lipcu 1944 r. Kuchnia polowa, dokarmianie dzieci przez żołnierzy radzieckich. Łuna znad płonącej Warszawy, powstańcy – uciekinierzy z powstania. „Połowa ludzi chorowała na gruźlicę”.
00:36:18 Dzieci z Warszawy opowiadały o powstaniu. „Szpinak” z lebiody. Koniec wojny – wojsko szło na Warszawę w styczniu [1945].
00:38:33 Piotr Jaroszewicz dbał o rozwój okolicy – założył zakłady Cora w Garwolinie, fabrykę lakierów w Pilawie, był generałem, potem członkiem Rady Ministrów. Budowa cmentarza poległych w czasie II wojny. Gosposia Jaroszewiczów Zula miała męża folksdojcza. Jaroszewicz opiekował się 10 członkami rodziny, wszyscy mieszkali razem (w tym boh.). Paczki z UNRRA. Boh. mieszkała u Jaroszewiczów przez 5 lat. Pierwsza żona Jaroszewicza była długo chora.
00:41:38 Druga żona, Solska, była niezadowolona z obecności boh. Andrzej Jaroszewicz. Oksana – pierwsza żona – zmarła 22 lipca 1952 r., była „drugą mamą”. [+]
00:44:31 Andrzej Jaroszewicz – zaniedbany przez macochę. Zrobił maturę w Gdańsku, poszedł na prawo, jeździł w rajdach samochodowych. Wywiezienie Jaroszewiczów na Syberię – śmierć synka pod Leningradem. [+]
00:48:54 Elżbieta, siostrzenica Jaroszewicza, był śpiewaczką operową we Włoszech. Gosposia Jaroszewiczów była Niemką z Łodzi, wróciła do Niemiec w 1948 r. Zasadzki na Jaroszewicza. Morderstwo – z powodu dokumentów kompromitujących zachodnich polityków. Wypadek samolotowy z udziałem Jaroszewicza.
00:53:05 Boh. pracowała w „Mincówce” – budynku Rady Ministrów przy pl. Trzech Krzyży, w Komisji Planowania. Po wojnie w PRL było wesoło: pochody, zabawy. Dzięki PRL dzieci mogły się edukować, pomoc państwa w organizowaniu wakacji dla dzieci.
00:56:54 Poznanie Piotra Jaroszewicza po wojnie w Miętnem, zbierał fundusze na organizację szkoły (zabawy publiczne, występy Aliny Janowskiej), propozycja wyjazdu z nim do Warszawy. Siostry przyrodnie: Kazimiera Duchna i Stanisława Borowik – repatriantka, po powrocie z ZSRR w 1956 r. dostała poniemieckie gospodarstwo pod Zieloną Górą. Mąż był masarzem.
00:59:30 Siostra rodzona chorowała na raka i zmarła, brat żyje. Oboje zostali w Warszawie w czasie powstania – zakonnice pędziły bimber dla szpitali, dzieci roznosiły go w plecakach.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..