January Wysocki ps. „Żabka” (ur. 1931, Osówek) jest synem polskich nauczycieli z Kaszub: Alojzego Wysockiego, który został zamordowany w Szpręgawsku w październiku 1939 roku i Czesławy Wysockiej z d. Klin, więzionej w niemieckich obozach koncentracyjnych w Sztutowie i Dachau. Podczas II wojny światowej służył jako małoletni łącznik w Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Przysięgę złożył przed por. Janem Szalewskim ps. „Sokół”. Po wojnie ukończył studia leśnicze w Poznaniu, gdzie był świadkiem wydarzeń czerwcowych 1956 roku. Obecnie w stopniu kapitana rezerwy Wojska Polskiego, jest prezesem oddziału Związku Inwalidów Wojennych w Sławnie.
[00:00:06] Odgłosy zbliżającego się frontu – spotkanie z polskimi żołnierzami, którzy szli w stronę Gdańska [+]. Z powodu zmienionej sytuacji na froncie boh. ukrywał się przed Niemcami – pomoc gospodarzy. Wejście sowietów.
[00:08:07] Podczas pobytu w bunkrze boh. dostał zapalenia zatok, stan zdrowia po wyzwoleniu. Rodzina umówiła się po wojnie w Lubiczu koło Torunia – furmanki szabrowników na drodze do Starogardu. Niebezpieczeństwo związane z jazdą towarowymi pociągami – na stacji w Starogardzie boh. widział mężczyznę, któremu pociąg obciął nogi. Droga pieszo z Torunia do Lubicza, gdzie brat matki przed wojną był księdzem. Wrażenia po spotkaniu z matką i siostrą. [+]
[00:18:30] Idąc z Torunia do Lubicza boh. musiał przeprawić się przez Wisłę tratwą, ponieważ most był tylko dla wojska – przygoda w nurcie rzeki. [+]
[00:21:17] Powrót do Osówka, gdzie w mieszkaniu zostały rzeczy należące do rodziny. Wuj, ksiądz, trafił do Dachau, babcia dowiedziała się o jego śmierci z Czerwonego Krzyża. Przeprowadzka do Starogardu, gdzie matka dostała mieszkanie i pracę w szkole podstawowej. Po jej śmierci boh. został z siostrą.
[00:26:06] Przed wojną boh. ukończył dwie klasy szkoły powszechnej. Po wojnie skierowano go ze względu na wiek do szkoły średniej. Dyrektorem liceum w Starogardzie był znajomy z partyzantki ps. „Grab”. Podczas pobytu w lesie organizowano lekcje i boh. brał w nich udział – przyjęcie do pierwszej klasy gimnazjum, przyspieszony tryb nauki. Po „małej maturze” dyrektor powiedział, że dostał z UB wykaz uczniów, którzy nie mogą zdawać egzaminu maturalnego – rada, by boh. zmienił szkołę. Ciotka z Torunia umieściła go w szkole we Wrockach – matura w liceum w Brodnicy.
[00:35:26] Podjęcie studiów na Wydziale Leśnym w Poznaniu w 1950 r. W średniej szkole boh. dorabiał udzielając korepetycji, na studiach mieszkał w akademiku i miał stypendium. Po skończeniu studiów boh. chciał pracować w lesie – nakaz pracy do Sławna. Dyrektor Jerzy Kowalski skierował go do Karnieszewic jako zastępcę nadleśniczego. Droga zawodowa.
[00:43:00] Boh. został nadleśniczym w Sławnie w 1959 r. – warunki mieszkaniowe w Nowym Krakowie. Okoliczności poznania przyszłej żony – przeprowadzka do Sławna. Wykształcenie synów: Jarosława i Marka. Wykupienie służbowego mieszkania przez boh. – zamiana mieszkania. Życie na emeryturze.
[00:51:42] Boh. jest członkiem Polskiego Związku Łowieckiego i autorem książek. Rozważania na temat życia w starszym wieku i odpowiedniej diety.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:56:48] Przed wojną w Osówku mieszkał jeden Żyd, który zajmował się handlem obwoźnym. Na początku okupacji został zabrany przez Niemców i już nie wrócił. Stosunki polsko-niemieckie przed wojną, potem okazało się, że niektórzy sąsiedzi współpracowali z Niemcami. W 1939 r. ojciec prowadził przysposobienie wojskowe dla młodzieży – szkolenie z obsługi broni.
[01:01:15] Spotkanie z żołnierzami niemieckimi we wrześniu 1939, ich opinia o Polsce ukształtowana przez propagandę – kwestia pokrycia dachów. Dowódca żołnierzy kwaterujących w szkole radził ojcu, by wyjechał z Osówka.
[01:05:45] Higiena i potrzeby naturalne podczas mieszkania w bunkrze. Mycie się w rowie lub jeziorze. Nafta do walki z wszami, oświetlenie zapewniały lampy naftowe i karbidowe – wspomnienie zapachu karbidu. W bunkrze używano lampy naftowej. [+]
[01:12:00] Wyżywienie w bunkrze – zaopatrzenie było jednym z zadań boh. Kontakty z okoliczną ludnością poprzez skrzynki kontaktowe w lesie. Jedzenie gotowano w puszkach nad ogniskiem – potrawy typu „eintopf”, jedzenie pokrzyw. [+]
[01:17:18] Partyzanci mieli ubrania cywilne. W zrzutach z Anglii i Związku Radzieckiego były mundury, ale ich nie noszono, żeby się nie wyróżniać. Dowódcy nosili skórzaną odzież. Zamiast butów noszono drewniaki zwane „klumpami”. Pobyt w bunkrze wymuszony śnieżną zimą. Miejsca ukrycia radiostacji – sygnał z Anglii i terenów ZSRR. Boh. raz odbierał łączniczkę, która przez tydzień odbierała komunikaty siedząc na strychu. Zadania boh. jako łącznika. [+]
[01:26:28] Czyszczenie broni szmatami. Wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie nadała stacja z Londynu – reakcja partyzantów, dezinformacje w sprawie powstania. Oczekiwanie na wybuch powstania w całym kraju. Skutki braku informacji o zakończeniu wojny – pozostanie niektórych partyzantów w lesie. Radiostacje używane w czasach okupacji.
[01:33:22] W jedną z Wigilii boh. razem z kolegą liczyli niemieckie pociągi. Partyzanckie Wigilie – pieczony ziemniak zamiast opłatka. Obchodzenie świąt przez niemieckich żołnierzy.
[01:37:38] Dyrektor liceum w Starogardzie był wcześniej w partyzantce. Boh. widział go w czasie spotkania dowódców trzech partyzanckich oddziałów, w którym uczestniczył Alojzy Bruski ps. „Grab”. Ich rozmowa dotyczyła planowanego ataku na magazyn broni w Czersku. Znajomość różnych rodzajów broni okazała się przydatna w czasie zasadniczej służby wojskowej.
[01:42:06] W czerwcu 1956 r. boh. pojechał do Poznania, by odwiedzić kolegę. Kobiety spotkane w sklepie radziły, by zrobił duże zakupy, ponieważ jest wojna – wycie syren. Boh. poszedł z kolegą w okolice Uniwersytetu – ostrzał ulicy. Manifestanci z hasłami i pokrwawionym sztandarem. Transparent na budynku Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Boh. widział wyciągnięcie żołnierza z czołgu i jego pobicie. W okolicach Opery do boh. i kolegi podszedł wojskowy, który kazał im odejść. Wiadomości podawane przez radio i plakaty rządowe. Wizyta Cyrankiewicza w Poznaniu. Wyłapywanie uczestników demonstracji. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.