Józef Panasiuk (ur. 1934, Dolsk) wychował się na Polesiu w wielodzietnej rodzinie osadnika wojskowego, byłego żołnierza Legionów. W lutym 1940 wraz z całą dziewięcioosobową rodziną został wywieziony do Noszulu w Autonomicznej Republice Komi, gdzie wkrótce w wyniku tyfusu stracił matkę i troje rodzeństwa. W 1941 roku został umieszczony (z bratem i siostrą) w sierocińcu, jego ojciec zaś z dwojgiem najstarszych dzieci opuścił ZSRR z Armią Andersa (wkrótce zginął we Włoszech). Pan Józef wraz z domem dziecka przewędrował do Syktywkaru, a następnie do Puziewa w okolicach Woroneża. W czerwcu 1946 transportem repatriacyjnym wrócił do Polski. Przebywał w domach dziecka w Gostyninie, u sióstr zakonnych na Żuławach, a w końcu w Elblągu, gdzie skończył technikum i pracował w zakładach Zamech. W 1954 roku opuścił Dom Dziecka i zamieszkał w Białymstoku, gdzie uczył się i pracował, i gdzie mieszka do dzisiaj. Ukończył studia na dwóch fakultetach. W 1995 podczas pracy doznał poważnego urazu, w wyniku czego musiał przejść na emeryturę. Działa społecznie w Związku Sybiraków, zaprojektował i nadzorował budowę kilku pomników sybirackich w całym kraju.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1934 r. w rodzinie osadnika wojskowego.
00:00:27 Deportacja rodziny 10 lutego 1940 r. – przyjście do domu enkawudzistów i przedstawiciela gminy, odczytanie wyroku, w którym ojciec został nazwany kułakiem.
00:01:48 Ojciec pochodził z Lubelszczyzny, w 1916 wstąpił do Legionów, brał udział w walkach na Wołyniu, walczył pod Kostiuchnówką – obserwowanie przez Rosjan pozycji nieprzyjacielskich z balonu.
00:04:48 Podczas Bitwy Warszawskiej ojciec był w zwiadzie. Po zakończeniu wojny dostał ziemię w Dolsku na Polesiu.
00:06:27 Zagospodarowywanie Polesia przez osadników – pomoc Instytutu Uprawy Roślin Rolnych w Puławach, wprowadzenie uprawy buraków cukrowych.
00:07:54 Enkawudziści mieli listę członków rodziny – pytanie o ojca, którego nie było w domu. Odczucie boh., że ojciec jest kluczową postacią dla enkawudzistów. Próba ostrzeżenia wracającego ojca przez brata, Napoleona – pobicie go przez żołnierza ukrytego w sieni. [+]
00:10:38 Nadawanie imion dzieciom z klucza patriotycznego.
00:11:10 Przyjazd ojca do domu, próba zatrzymania go przez żołnierza. Ojciec był w zwiadzie podczas Bitwy Warszawskiej – porwanie rannego dowódcy sowieckiego z leśniczówki i zdobycie kodów. Brat ojca, Marcin, ranny podczas potyczki, został odznaczony krzyżem Virtuti Militari. [+]
00:14:26 Rozbrojenie ojca przez żołnierzy i przyprowadzenie go do domu. Podczas wyjazdu na stację kolejową do domu wrócił brat ojca Paweł Panasiuk. Postawa Żyda, który był obecny podczas pakowania rodziny. [+]
00:16:52 Stacja kolejowa w Tarnopolu – wyczytywanie rodzin przez enkawudzistę, zapakowanie dziewięcioosobowej rodziny do wagonu. Gdy pociąg ruszył, zesłańcy zaczęli śpiewać „Boże coś Polskę” i inne pieśni religijne. Skromne racje żywnościowe podczas podróży, możliwość przyniesienia wody. Postoje pociągu, który zatrzymywał się w pewnej odległości od stacji. [+]
00:19:37 Na jednej ze stacji stryj Paweł poszedł po wodę. Korzystając z okazji, ukrył się w parowozowni na stacji. Rodzina w pociągu nie wiedziała, co się z nim stało. [+]
00:21:33 Przyjazd do tajgi w Republice Komi, rodzina wysiadła na stacji Muraszy. Wynoszenie zwłok z wagonów do ciężarówek. Stan zesłańców po trzech tygodniach podróży. Warunki sanitarne w wagonie, lód na ścianach, w wagonie był piecyk, ale konwojenci nie dawali opału. W pociągu jechał lekarz, który nie miał żadnych lekarstw. [+]
00:25:32 W Muraszy wysiadła tylko część zesłańców, reszta pojechała dalej. Wyjazd do dalej położonych miejscowości ciężarówkami na gaz drzewny, ludzie zesłani bliżej stacji musieli iść na piechotę. Koczowanie ludzi na stacji kolejowej. [+]
00:27:10 Enkawudziści brali sanie od okolicznych Komiaków. Boh. nauczył się trochę języka komiackiego od kolegi, syna dyrektora szkoły.
00:28:01 Przyjazd wieczorem do miejsca zesłania: stare i nowe baraki. W starych barakach w latach 1932-35 mieszkali „kułacy” wywożeni z Ukrainy. Po przyjeździe Polaków w 1940 r. nie było już prawie nikogo z tamtej grupy zesłańców. Stan baraków, przydział klitek dla rodzin bez względu na ilość osób. [+]
00:29:45 Przemówienie przewodniczącego lesopunktu. Pierwszy posiłek. Ojciec został szefem ośmioosobowej grupy. Niskie wypłaty za pracę, głodowanie rodziny. Mężczyźni pracowali przy wyrębie, a kobiety obcinały gałęzie. Specyfika pracy w lesie. Spławianie drewna do tartaku w Syktywkarze. Charakterystyka drewna sosny syberyjskiej. [+]
00:33:53 Kilkadziesiąt obozów nad rzekami w tajdze, spotkania z poszukiwaczami bogactw naturalnych. Bardzo wysoka śmiertelność wśród zesłańców, głód. Śmierć mamy i nowo narodzonej siostry Zofii, śmierć szesnastoletniego brata Napoleona i młodszego brata Edwarda. [+]
00:36:21 Wiadomość o amnestii i swobodzie poruszania się. Rodzina boh. z powodu ojca legionisty została zesłana na 20 lat. Egzekucje przeprowadzane przez NKWD – skazanie na karę śmierci braci Witosów.
00:37:48 Przyczyny amnestii. Zachowanie zesłańców po jej ogłoszeniu. Ojciec po amnestii zatrudnił się jako flisak i spławiał drewno rzekami: Łuzą i Wyczegdą do Syktywkaru. Zakaz wyjazdu z Syberii, ucieczki zesłańców.
00:40:37 Wyjazdy Polaków do Muraszy i Kirowa. Ojciec wynajął domek w Noszulu – przyjazd werbowników do Armii Andersa. Ojciec, wyjeżdżając do wojska, zabrał brata Tadeusza i siostrę Renię, a boh. i rodzeństwo oddał do domu dziecka. Po śmierci matki komendant kazał ojcu oddać dzieci do domu dziecka, ale ojciec tego nie zrobił. W Komi nie było polskich domów dziecka. [+]
00:45:03 Dobór funkcjonariuszy NKWD pełniących służbę na Syberii. W specposiołku był komendant, dwóch żołnierzy z psem tropiącym i buchalter. W kuchni lesopunktu pracowała siostra, która pilnowała dzieci.
00:46:41 Wyjazd do domu dziecka w Noszulu. Pożegnanie z ojcem, który nie chciał zabrać młodszych dzieci. Uważał, że w domu dziecka mają szansę przeżyć. W domu dziecka rodzeństwo rozdzielono – boh. i brat poszli do starszej grupy w Łojmie, a młodsza siostra została w Noszulu i boh. nie widział jej dwa lata. [+]
00:48:02 Poszukiwanie polskich dzieci w 1944 r. przez Związek Patriotów Polskich – informacja, że w Noszulu nie ma Polaków. Boh. i brat Antek pobiegli do Noszulu po siostrę Sewerynkę, która ich nie poznała. Rozmowa Antoniego z siostrą, której zmieniono imię i która niemal zapomniała swoją rodzinę. Komsomolskie wychowanie w domu dziecka w Łojmie, zapominanie ojczystego języka, praca dzieci, kiszenie grzybów na zimę. Wyżywienie w domu dziecka, jedzenie pieczonych zgniłych kartofli. Polowania, łowienie ryb i jedzenie ich na surowo. Zakaz rozmawiania po polsku – pobicie brata za złamanie zakazu.
00:56:38 Repatriacja w 1945 r. – wyjazd z Łojmy, podróż parostatkiem do Sykywkaru, wycięta tajga nad brzegami Wyczegdy, opuszczone baraki i krzyże. Do Syktywkaru przyjechały polskie wychowawczynie, wspomnienie Marcjanny Grzegorzewskiej. [+]
00:59:20 W domu dziecka było wiele dzieci żydowskich. Przyjazd do rozdzielczego domu dziecka w Gostyninie, poprawa wyżywienia.
00:59:57 W Syktywkarze podzielono dzieci na grupy – wyjazd do Woroneża, dalsze droga ciężarówkami przez step – wraki niemieckich czołgów. Zarówno na Syberii, jak i na Ukrainie dom dziecka był w leśniczówce. Przyjazd do Puziewa – źródłosłów nazwy, uprawy konopi nad brzegiem rzeki.
01:04:15 Początek polskiej edukacji – improwizowane klasy. W domu dziecka było pięć wychowawczyń. Przewodniczący sowchozu dał placówce cztery krowy i ziemię pod uprawę. Specyfika miejscowych upraw.
01:06:40 Wybudowanie kuchni na potrzeby domu dziecka – życzliwy stosunek przewodniczącego sowchozu, który był z pochodzenia Polakiem. Hodowla trzody w sowchozie – podkradanie wytłoków słonecznikowych świniom. [+]
01:08:55 Wyjazd do Polski w 1946 r. Wizyta żołnierza Armii Berlinga, Kołodzieja, który dowiedział się, że jego dzieci są w domu dziecka i przyszedł z Woroneża. Reakcja dzieci na widok tabletek witaminowych. [+]
01:12:22 W sadzie przewodniczącego sowchozu były smaczne jabłka – zaproszenie chłopców do domu, przechowywany sztandar. [+]
01:14:19 Radość dzieci po ogłoszeniu, że jadą do Polski. Przyjazd ciężarówek, pożegnanie przez mieszkańców wsi, droga do Woroneża – wiatraki w stepie. Obiad dla dzieci na dworcu w Woroneżu. Kolega boh., Tatar, nie wrócił na czas z miasta i pociąg odjechał bez niego. [+]
01:19:02 Przyjazd na Dworzec Wschodni w Warszawie – oferty kupna rubli. Przed przekroczeniem granicy dzieci zaprowadzono do łaźni na dworcu – odwszenie ubrań. Przesiadka z wagonów towarowych do osobowych. Urzędnicy Urzędu Repatriacyjnego zbierali na dworcu w Warszawie listy z nazwiskami dzieci – informacja, że jeden z chłopców został w Woroneżu. [+]
01:21:44 Przyjazd do domu rozdzielczego w Gostyninie. Pierwsze spotkanie boh. z elektrycznością. Przyjazd żydowskiej komisji, która zabierała dzieci żydowskie do Izraela – reakcja dzieci. [+]
01:25:03 Wyjazd na Ziemie Odzyskane, przejazd przez Żuławy zalane wodą – wrażenia boh. Przyjazd do klasztoru, gdzie pięć zakonnic-autochtonek prowadziło dom dziecka. Przyjazd komisji lekarskiej – osiemdziesiąt ze stu dzieci zakwalifikowano do Rabki. Boh. miał 13 lat, ważył 32 kg., ale nie został zakwalifikowany do sanatorium. Opadanie wody, przyjazdy osadników, łowienie ryb w rowach. Wyprawy łodzią do gospodarstw po meble i liczniki elektryczne. [+]
01:30:27 Pływanie łódką po zalanych Żuławach. Wspomnienie wypasania krów w stepie koło Puziewa – jedzenie od mieszkańców wsi, pastuch-filozof. [+]
01:32:18 Przeprowadzka domu dziecka ze wsi do Elbląga – przyjazd strażaków po dzieci. Przygotowywanie budynku do zamieszkania, wyjazdy na szaber, by uzupełnić wyposażenie domu dziecka. Na podwórku stały zniszczone katiusze, a dzieci bawiły się na niemieckim cmentarzu. Rozebranie katiusz na części i ich zakopanie, grządki warzywne. [+]
01:35:48 Edukacja boh. – dwuletnia szkoła zawodowa. Historia elbląskich zakładów Schichaua, gdzie Niemcy produkowali kadłuby okrętów podwodnych. Zniszczenie miasta przez Armię Czerwoną. Po skończeniu szkoły boh. podjął pracę w Zakładach Mechanicznych Zamech.
01:37:52 Po ukończeniu 18 lat boh. musiał opuścić dom dziecka – uszycie ubrania przez krawca. Boh. wyprowadził się i zapisał do wieczorowego technikum. Po zlikwidowaniu domu dziecka boh. zamieszkał w opuszczonym budynku.
01:39:54 Maszyny i urządzenia Zamech otrzymał ze Stanów Zjednoczonych – skomplikowane technologie. W elbląskim technikum uczyli profesorowie z dawnych Kresów – wysoki poziom nauczania, zainteresowanie boh. techniką. Lekcje u prof. Bettermana i Wendekera. [+]
01:43:03 W 1954 r. boh. wyjechał na studia do Szkoły Inżynierskiej w Białymstoku. Przez pierwsze dni spał na dworze. Praca w zakładach włókienniczych na stanowisku głównego inspektora maszyn włókienniczych – specyfika pracy. W Elblągu boh. był kierownikiem biura projektowego, w Białymstoku opracował części zamienne do wszystkich maszyn w zakładzie. Współpraca z ośrodkiem w Baworowie. Pokonanie trudności technicznych przez białostockiego gisera, Gajewskiego i zadziwienie prof. Czerwińskiego. [+]
01:51:13 Praca maszyn włókienniczych – rozwiązanie przez kowala zagadki pękania wałów korbowych wytwarzanych przez fabrykę w Łodzi. Boh. zrobił specjalizację ze spawalnictwa na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Przyczyny upadku białostockich zakładów włókienniczych – boh. przeszedł do budownictwa przemysłowego.
01:56:15 Praca w Przedsiębiorstwie Maszyn Budowlanych. W latach 80. boh. studiował w Warszawie Organizację i Zarządzanie.
01:57:51 Praca w Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych – budowa oczyszczalni ścieków na terenie woj. białostockiego. Budowa oczyszczalni ścieków w jednostce w Orzyszu – załatwianie potrzeb naturalnych na poligonie. Spuszczanie do rzeki barwników z zakładów włókienniczych w Białymstoku. [+]
02:00:34 W 1995 r. boh. uległ wypadkowi podczas pracy i odszedł na emeryturę. Refleksje na temat poprawy stanu wód, ochrony przyrody i drogi zawodowej.
02:04:00 Boh. nie ujawniał sybirackiej przeszłości – w fabryce pluszu kadrowym był były ubek, w przedsiębiorstwie inżynieryjnym kadrowa była żoną ubeka. Stosunek boh. do nauki. Produkcja lamp diodowych. Boh. wykładał spawalnictwo na kursach dla wojskowych i kursach doskonalenia zawodowego.
02:08:54 Dom dziecka szkołą życia: boh. gotuje obiady, szyje i robi skarpetki – nauczył się tego w dzieciństwie. [+]
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania] 02:10:48 Przedstawienie rodziców: Malwiny (z domu Żołędziewskiej) i Jana Panasiuków. Gdy trzeba było przyjąć obywatelstwo białoruskie rodzice wyjechali do rodziny mamy, która mieszkała w woj. tarnopolskim.
02:13:54 Boh. pierwszy raz spotkał Rosjan podczas deportacji.
02:14:46 Stryj Paweł Panasiuk [po ucieczce z transportu na zesłanie] wstąpił do partyzantki w Puszczy Nalibockiej – różne oddziały w puszczy. Stryj został ranny i w szpitalu go rozpoznano – pobyt w areszcie NKWD w Mińsku, skąd został wywieziony i ślad po nim zaginął. Boh. budując w Mińsku odwiedził cmentarz w Kuropatach przypuszczając, że stryj może być tam pochowany.
02:18:23 Ucieczka stryja z transportu na Syberię – stryj wykorzystał wyjście po wodę i schował się w parowozowni. Potem pociągami z węglem wrócił na Polesie – zniszczenie gospodarstw osadników. Przed deportacją do ojca przyszła komisja i wypytano go o stan gospodarstwa. Grabież gospodarstwa przez miejscową ludność. [+]
02:20:00 Pobyt na zesłaniu w bazie Noszul w Republice Komi. Rodziny na zesłaniu: Knap (ojca zastrzelono) i Polacy z tarnopolskiego.
02:21:38 Mama i dwaj bracia zmarli podczas epidemii tyfusu. Pozwolenie komendanta na pochowanie mamy na polanie w lesie – rozpalenie ogniska, by rozkuć ziemię przed wykopaniem grobu. Włożenie do grobu butelki z nazwiskiem zmarłej. Pochowanie braci w tym samym miejscu. [+]
02:27:20 Komendant obozu był Tatarem. Mężczyźni pracujący w lesie zapuszczali brody, by chronić się przed meszkami.
02:28:46 Osadnik niemiecki Knap został zastrzelony, a jego żonę i syna deportowano. W obozie była rodzina Witosów. Andrzej Witos dopominał się o walonki i narzędzia do pracy – został skazany na karę śmierci, ale amnestia uratowała mu życie. Brak żywności – tłumaczenia komendanta. Skazywanie za odmowę wyjścia do pracy.
02:33:08 Ukaranie Witosów za odmowę wyjścia do pracy. NKWD wiedziało o tym, że ojciec służył w zwiadzie – wyrok 20 lat zesłania.
02:35:32 Po śmierci mamy komendant kazał ojcu oddać dzieci do domu dziecka. Siostra Renia zaczęła pracować w kuchni, by móc pilnować dzieci. Po amnestii rodzina wyprowadziła się z obozu. Ojciec wyjeżdżając do Armii Andersa zabrał dwójkę starszych dzieci, a trójkę młodszych oddał do domu dziecka. Pożegnanie z ojcem i rodzeństwem. [+]
02:39:16 Renia i Tadeusz trafili do obozu dla uchodźców w Rodezji, po wojnie wyjechali do Anglii, a potem z mężem Reni do Australii.
02:41:41 Apel w domu dziecka w Elblągu – informacja, że Regina i Tadeusz poszukują rodzeństwa, które było na Syberii. Nawiązanie korespondencji z rodzeństwem. Formułka rozpoczęcia listu zalecana przez siostry zakonne. [+]
02:44:30 Ucieczka brata Antoniego za granicę – udało mu się dotrzeć do Niemiec, tam został złapany i odesłany do Polski, wyrok za przekroczenie granicy. Praca w brygadzie karnej w kopalni. Rozproszenie rodzeństwa po świecie.
02:45:47 Bracia dowiedzieli się, że w domu dziecka w Noszulu nie ma polskich dzieci i pobiegli przez tajgę po siostrę Sewerynę. Siostrę chciała zabrać higienistka, która przychodziła do domu dziecka i dlatego zmieniono jej imię. Po przyjeździe do Polski siostrę wysłano do sanatorium w Rabce, potem ukończyła szkołę przedszkolanek w Ząbkowicach Śląskich. Utrata kontaktu po wyjeździe siostry. Poszukiwania w Ząbkowicach Śląskich i spotkanie rodzeństwa. [+]
02:49:33 Syn był w jednostce saperskiej w Warszawie, a w tym samym czasie boh. studiował w stolicy – przypadkowe spotkanie z żołnierzem, który znał syna i powiedział, gdzie go znaleźć – spotkanie z synem.
02:51:11 Koniec wojny – oczekiwanie na powrót do Polski. Wiadomości od pana Kołodzieja, żołnierza Dywizji Kościuszkowskiej. Radość miejscowej ludności, powrót żołnierzy z wojny.
02:52:48 Na Syberii boh. kolegował się z synem nauczyciela. Brat kolegi był bohaterem Związku Radzieckiego – nawiązał łączność z odciętymi oddziałami Armii Czerwonej, którym dostarczył radiostację.
02:54:18 Przewodniczącym sowchozu w Puziewie był Polak, Chrzanowski, który ukończył leśnictwo i dbał o okoliczne lasy.
02:55:24 Żona boh. pochodzi ze Słobódki – wycięcie lasów wokół miasteczka i zniszczenie ekosystemu jeziora.
02:57:00 Domy dziecka na terenie ZSRR nie miały nazw ani numerów. Po przyjeździe do domu rozdzielczego w Gostyninie zabrano żydowskie dzieci.
02:58:10 W Woroneżu został Nabiułła – kolega boh., Tatar z pochodzenia, który pobiegł do miasta i nie wrócił przed odjazdem pociągu.
02:59:19 Przekroczenie granicy. Otwarcie towarowego wagonu przez kolejarza – jego reakcja. Przyniesienie bułek przez bufetową. Przesiadka do pociągu pasażerskiego. Na tej stacji zawiadowcą był stryj ojca, który wyrzucał sobie potem, że nie pytał o rodzinę. [+]
03:04:14 Wrażenia po przyjeździe do Warszawy, widok Dworca Wschodniego.
03:05:20 Pobyt w domu dziecka w Gostyninie. Zachowanie pensjonariuszy pobliskiego szpitala dla psychicznie chorych.
03:06:35 Zakup bułek dla dzieci na Dworcu Wschodnim. W Syktywkarze powiedziano, że Polski Czerwony Krzyż wykupił obiady na stacjach – posiłek dla dzieci w Woroneżu.
03:09:04 Podczas pobytu w Puziewie jedna z dziewcząt, Maria Stuła, zachorowała. Zabranie jej do szpitala w Woroneżu – po drodze Maria Stuła zmarła i została pochowana w jakiejś wiosce.
03:11:26 Pobyt w Koralewie w domu dziecka prowadzonym przez siostry zakonne. Wyjazd sióstr do Niemiec, a dzieci do Elbląga. Droga przez pola do szkoły odległej o kilka kilometrów. [+]
03:13:33 Rozdzielenie rodzeństwa na Syberii – siostra została w domu dziecka dla młodszych dzieci, a boh. z bratem trafił do domu dla dzieci starszych, które musiały pracować, by utrzymać placówkę.
03:14:15 Po ukończeniu zawodówki boh. pracował jako pomocnik tokarza – toczenie wałów dla przemysłu okrętowego. Pożegnanie z domem dziecka – krawiec uszył boh. ubranie wg angielskiego wzoru wojskowego, z powodu ubrania boh. dostał ksywkę „Partyzant”. Boh. dostał z domu dziecka koc, powłoczkę i prześcieradło. [+]
03:15:53 Po przyjeździe na egzaminy do Białegostoku boh. pierwszą noc spędził na dworcu. Za płotem wydziału inżynierii stała stodoła, więc boh., lotnik z Poznania i marynarz spali na sianie. Incydent z kobietą, która przyszła po siano. [+]
03:18:13 Boh. opuścił dom dziecka w 1954 r.
03:19:13 W Białymstoku boh. zamieszkał na stancji. Rytm zajęć podczas studiów wieczorowych – nocne powroty do domu przez Rynek Sienny, spotkania z pijakami. Wrażenia z Białegostoku, zmiany w mieście na przestrzeni lat.
03:22:49 Wpływ wychowania w domu dziecka na postawę w dorosłym życiu. Zabranie młodości przez zsyłkę – refleksje na temat ukształtowania charakteru. [+]
03:26:04 Podsumowanie pobytu na zesłaniu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.