Zofia Zaremba (ur. 1936, Sienkiewiczówka k. Tarnopola – obecnie Ukraina) razem z rodziną została wywieziona w 1940 r. na Syberię. Podczas pobytu na zesłaniu zmarła jej młodsza siostra. Ona sama z matką i babcią opuściła wraz z armią polską („armią Andersa”) tereny ZSRR i przez Iran dotarła do Afryki, gdzie w polskim osiedlu w ówczesnej Tanganice (dziś Tanzania) spędziła kilka lat. Opowiada o szczegółach życia w osiedlu uchodźczym Kidugali, gdzie chodziła do szkoły, a jej matka była policjantką. W tym czasie ojciec walczył, m.in. pod Monte Cassino. Rodzina połączyła się w 1947 r. w Polsce Ludowej. Zamieszkali na „Ziemiach Odzyskanych” w gospodarstwie rolnym we wsi Zaleskie na Pomorzu. Tam pani Zofia skończyła edukację, potem pracowała jako nauczycielka.
[00:00:00] – autoprezentacja boh., przedstawienie rodziców i opis dzieciństwa.
[00:03:00] - wiejska Brygada Strzelecka w Sienkiewiczówce, której komendantem został ojciec boh.
[00:04:00] - narodowości w Sienkiewiczówce i poziom ich zamożności.
[00:05:00] - sobotnie zabawy we wsi, ojciec grał na skrzypcach.
[00:06:00] – wiadomość o rzekomej śmierci ojca.
[00:07:00] - ojciec boh. był kapralem, miał drużynę. Pisał pamiętnik, w którym opisywał wybuch granatu podczas pobytu w niewoli niemieckiej. Ojciec boh. omal wtedy nie zginął.
[00:08:00] - po wybuchu granatu ojciec boh. leżał w niemieckim szpitalu w Tomaszowie Lubelskim, który najpierw został przejęty przez Rosjan (ojciec trafił do niewoli rosyjskiej), a później odbili go Niemcy. Ojciec boh. spędził tam łącznie kilka miesięcy.
[00:00][0:08:30] - przeprawa ojca boh. „przez słynny most, na którym brano ludzi źle wyglądających” [okres po podziale Polski na część niemiecką i radziecką]. W drużynie ojca [najprawdopodobniej chodzi boh. o wiejską Brygadę Strzelecką], połowę stanowili Ukraińcy, był w niej jeden Żyd i Polacy.
[00:09:00] - szpitalem w Tomaszowie Lubelskim kierował dr Tomaszewski. Sale szpitalne stworzono w salach lekcyjnych dawnego gimnazjum. Ojciec boh. otrzymał od doktora zaświadczenie i po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu wrócił do domu.
[00:12:00] - deportacja 10 lutego 1940. Do domu zaczęli dobijać się banderowcy, którzy okazali się ludźmi z NKWD. Rodzina boh., inni Polacy i ludność ukraińska zostali saniami przetransportowani do pociągu, który ruszył spod Tarnopola. Zaryglowanymi wagonami ruszyli w podróż, która trwała 30 dni i 30 nocy. W wagonie boh. nikt nie zmarł, w innych tak.
[00:15:00] – dojechali do Kotłasu. Przesiadka do samochodów ciężarowych, później sań. Dojechali do posiołka Hop-Szor
[00:16:00] – praca ojca przy wyrębie drzewa w lesie w miejscowości Sawicz. Boh. po wojnie nie znalazła na żadnych mapach i rejestrach rosyjskich ani Hop-Szoru, ani Sawicza.
[00:19:00] – pobyt na Syberii. Nauki babci, śmierć i pogrzeb młodszej siostry. [+]
[00:21:00] - miłe wspomnienia z Syberii. Zesłani byli także Rosjanie negujący aktualne władze i zaprowadzone przez nich nowe warunki życia. Życie codzienne.
[00:23:00] - wyjście rodziny boh. z Syberii – podróż ciągniętymi przez ludzi saniami i piesza wędrówka na południe ZSRR.
[00:25:00] - życie codzienne na Syberii (cd). Wspomnienia boh. z Syberii są stworzone na podstawie wspomnień jej ojca i matki.
[00:27:00] - wyjście ojca z Syberii razem z innymi mężczyznami po ogłoszeniu amnestii. Podczas podróży trafili na stację kolejową, dalej pojechali pociągiem jako grupa Polaków.
[00:29:00] - ojciec nie wrócił do rodziny na Syberię (spotkali się ponownie w 1947 roku). Opis wyjazdu z Syberii kobiet i dzieci, w tym boh. oraz jej matki i babki. Odchodząc z Syberii kierowano się drogą, którą jechały auta.
[00:31:00] – dotarcie na południe ZSRR.
[00:32:00] – dotarcie do Persji (obecnie Iran), zachorowanie boh. na świnkę i pobyt w szpitalu w Teheranie. Odjazd do Afryki ostatnim transportem. Miejscowość, w której zamieszkały po przybyciu na miejsce - 100 km od Jomby. Matka została policjantką.
[00:33:45] - szczegółowy opis miejsca, w którym boh. mieszkała z matką i babcią na początku oraz domu, wybudowanego dla nich w późniejszym czasie.
[00:35:00] - radość z pobytu w Afryce, codzienne modlitwy i wyjścia do kościoła, w którym księdzem był Franciszek Maciaszek.
[00:36:00] - obok domu, w którym mieszkała boh., powstał internat dla uczniów z innych osiedli w Afryce, w których nie było szkoły. Pod koniec Kidugala - osiedle, w którym mieszkała boh. - miało około 1000 mieszkańców. Była tam szkoła podstawowa i liceum.
[00:37:00] – opis budynków na osiedlu, na którym boh. mieszkała w Afryce. Angielskie i niemieckie nagrobki na cmentarzu.
[00:39:00] - daty i miejsca, w których była przebywała w Afryce po wyjeździe z Teheranu: przyjazd do Kidugali – 1942, styczeń 1947 - wyjazd do Polski. Ojciec był w armii Andersa.
[00:40:00] - lokalizacja Kidugali – obecna Tanzania, dawniej pisano adres: Kidugala Jombe Tanganika. Komendantem policji był podoficer polski, który na wojnie stracił nogę, nazywał się Klewczon lub Krywczon. Na osiedlu mieszkało też dużo Ukraińców.
[00:42:00] - polską szkoła boh. w Afryce, jej wychowawczynią była pani Prasołowska. Opis wnętrza szkoły i budynków oraz stadionu do sportowych rozgrywek polsko-angielskich.
[00:43:00] - powstanie w Kidugali Związku Harcerstwa Polskiego. Boh. należała do zuchów i opisuje jedną z przygód podczas zdobywania sprawności harcerskich.
[00:45:00] - gliniane domy, wspólna kuchnia, obawy przed dzikimi zwierzętami, które przychodziły nocą pod domy w Kidugali.
[00:46:00] – chronologicznie przedstawienie przez boh. kolejnych etapów swojego życia: opuszczenie Syberii pod koniec 1941 r., przewiezienie do Teheranu, podróż samochodami do portu i statkiem do Dar es Salaam, następnie droga samochodami w stronę Jomby do Kidugali.
[00:47:30] – wizyta w Teheranie na cmentarzu polskim, groby zmarłych w Teheranie Polaków (groby usypane z muszli).
[00:49:00] – polskie osiedle Kidugala Jomba, jakość życia w tym miejscu.
[00:50:50] - Murzyni w Kidugali, którzy wykonywali prace porządkowe. Najważniejsze funkcje zarządcze w osiedlu pełnili Polacy.
[00:52:00] - zwierzęta, które boh. spotkała i przed którymi ją ostrzegano w Kidugali.
[00:56:00] - pierwsza Komunia boh., uroczyste wydarzenie w Kidugali, na które przyjechał biskup wojsk polskich.
[00:58:00] – pyt. o kultywowanie tradycji patriotycznych w czasie 5-letniego pobytu w Kidugali. Wdzięczność ludzi za możliwość opuszczenia Syberii i przyjęcia ich przez inne kraje. Pieśni patriotycznych uczono w szkole. Duże zgromadzenie patriotyczne na osiedlu nastąpiło po dotarciu wieści o polskim zwycięstwie pod Monte Cassino.
[00:59:00] - opis życia w Kidugali. Na osiedlu nie było alkoholu i nikt nie przeklinał.
[01:00:00] – podróż z Kidugali do Polski - przejazd samochodem do portu w Mombasie, gdzie przez półtora miesiąca oczekiwały na statek do Europy. Dalsza podróż przez Ocean Indyjski, Morze Czerwone, Kanał Sueski, Morze Śródziemne do portu w Genui we Włoszech. Dalsza podróż pociągiem przez Czechosłowację do Polski. W Dziedzicach zostali rozlokowani i każdy otrzymał dokument pozwalający na dalszą podróż.
[01:02:00] - ojciec boh. wrócił parę miesięcy przed żoną, córką i teściową, zamieszkał w Brzesku (woj. krakowskie) u swojego brata Franciszka. Tam pojechały kobiety.
[01:03:00] – opowieść o rodzinie brata ojca, także wywiezionej do ZSRR.
[01:03:00] – pobyt w Kidugali i próby nawiązania kontaktu z ojcem przez matkę boh. W Kidugali na tablicy osiedlowej pojawił się adres, na który można było napisać i liczyć na nawiązanie kontaktu z rodziną. Do spotkania w roku 1947 r. rodzice boh. mieli kontakt listowny.
[01:04:00] - losy braci ojca boh. i ich rodzin. Ojciec i młodszy brat dostali się do armii Andersa, starszy brat również próbował, udało mu się dostać do kościuszkowców.
[01:07:00] - pierwsze wrażenia boh. po przyjeździe w lipcu 1947 do Polski.
[01:08:00] - rozczarowanie sytuacją w Polsce i biedą, która dotknęła rodzinę. [+] Paczka z Czerwonego Krzyża.
[01:10:00] – poszukiwanie miejsca zamieszkania dla rodziny na Ziemiach Zachodnich. Karsibór. Ostatecznie znaleźli się we wsi Zaleskie. Opis gospodarstwa rolnego, w którym zamieszkali.
[01:12:00] – edukacja boh. w pobliskich miejscowościach (Słupsk i okolice).
[01:17:00] – miejsca pracy boh. i prowadzona przez nią organizacja harcerska.
[01:22:00] – rozpoczęcie w 1956 r. studiów matematycznych w Studium Nauczycielskim w Słupsku. Studia magisterskie.
[01:23:00] – emerytura boh. po 31 lat pracy, śpiewała mezzosopranem i była związana ze sztuką. Kariera zawodowa nauczyciela.
[01:25:00] - czas pobytu na Syberii był dla boh. przeżyciem najtrudniejszym i najstraszniejszym. [+]
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..