Edward Storch (ur. 1935, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny rolniczej, mieszkającej w nieistniejącej dziś wsi Gołąbkowice (obecnie dzielnica Nowego Sącza). Ukończył liceum w Nowym Sączu oraz filię Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej w Piątkowej oraz w Studium Nauczycielskim w Nowym Sączu. Jest członkiem PTTK od 1978 roku, przewodnikiem terenowym, beskidzkim oraz pilotem wycieczek. Przewodniczy Komisji Opieki Nad Zabytkami Oddziału „Beskid”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Nowym Sączu.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Antoniego i Domiceli z domu Kosiba. Ojciec pochodził z Nowego Sącza – obecna ul. Jaśminowa kończyła się wjazdem na teren rodzinnego gospodarstwa. Sąsiadem był Kożusznik, pracownik banku. Podczas okupacji jego dom spłonął. Inni sąsiedzi – szczegółowy wykaz.
[00:10:46] W kuchni u dziadków było klepisko – rozkład pomieszczeń w domu. Opis gospodarstwa. Dziadkowie mieli kilka hektarów ziemi, część pola należała do żony stryja, Luizy Storch. Stryj zginął w obozie koncentracyjnym. Boh. jako dziecko pasł krowy.
[00:15:22] Pochodzenie nazwiska Storch – domniemanie boh.
[00:17:50] Dziadek Kosiba prowadził młyn w Preszowie na Słowacji, potem przyjechał do Nowego Sącza. Rodzina trudniła się krawiectwem, babcia prowadziła szwalnię przy ul. Krańcowej. Matka miała liczne rodzeństwo, podjęła naukę w Seminarium Nauczycielskim, ale jej nie skończyła – wyjazd do pracy we wsi Druja na Wileńszczyźnie – powody powrotu do Nowego Sącza. Ślub rodziców. Boh. urodził się w Gołąbkowicach, które obecnie są dzielnicą Nowego Sącza.
[00:26:22] Boh. miał sześcioro rodzeństwa. Słyszał o powodzi, która nawiedziła Nowy Sącz w 1934 r. Dom przy ul. Krańcowej został zalany. Podczas okupacji przyczółki pod planowany most na Kamienicy zbudowano z macew żydowskiego cmentarza. Podczas budowy przyczółków boh. chodził do ochronki Sióstr Felicjanek. W okolicy były cztery młyny, w domu używano żaren – powojenna mechanizacja – ojciec przywiózł silnik z Ziem Odzyskanych. Fizyki w liceum uczył Bernacki – powody wymówek czynionych przez nauczyciela.
[00:33:44] Opis ulicy Krańcowej, zabudowania folwarku plebańskiego i sąsiedniego folwarku – części ścian stodół były z kamienia, co było nietypowym rozwiązaniem.
[00:39:25] Boh. bywał w szwalni, która należała do babci. Ojciec prowadził sklep mięsny, podczas okupacji sprzedawał mięso na kartki.
[00:41:15] Ojciec został zmobilizowany. Po wybuchu wojny matka z dziećmi i ciotką Luizą Storch wyjechała na wschód i dotarła do Pawłokomy na Podkarpaciu – nocleg uciekinierów w Domu Ludowym, posiłek zjedzony na pokrywce. Miejscowa nauczycielka ostrzegła, że Ukrainiec, były więzień, interesuje się rodziną – powrót do domu.
[00:45:33] Ojciec nie opowiadał o swoich wojennych przeżyciach – jego charakter. W Sączu mieszkało wielu ewangelików – ich postawy podczas okupacji, rodzina Palmi podpisała volkslistę, po wojnie odebrano im gospodarstwo. Siostry Palmi mieszkały przez rok w domu rodziny boh., potem opiekowały się kościołem ewangelickim. Wspomnienie rodziny Florków, Stuberów i Kochów. Edward Stuber podczas okupacji współpracował z Niemcami, po wojnie wyjechał do Austrii. Jerzy Stuber, syn Edwarda, był szkolnym kolegą boh.
[00:55:35] Boh. bywał w dworze Miczyńskich, który prowadzili gospodarstwo ogrodnicze – wspomnienie drewnianego dworu. Boh. chodząc do szkoły w Gołąbkowicach przechodził koło niego.
[01:02:06] Podczas okupacji w szkole uczyła Zofia Kimmer – kary cielesne. Uczono polskiego, matematyki, przyrody i robót ręcznych, potajemnie geografii Polski.
[01:06:18] Rodzice pomagali partyzantom. Po wojnie w okolicy ukrywał się Stanisław Piszczek ps. „Okrzeja”, jego ojciec przyjaźnił się z ojcem boh.
[01:08:35] Niemcy robili wielokrotnie rewizję w domu. Ojciec prowadził sklep mięsny – nielegalny ubój i fałszywa pieczątka. W domu było radio – ukrycie go pod rzeczami do prania podczas rewizji. Poszukiwanie przez Niemców piwniczki, która była wykopana pod sklepem. [+]
[01:16:00] Ojciec został aresztowany przez Niemców, ale go wypuszczono.
[01:17:22] Kuzynka wracająca z pracy widziała egzekucję koło ławy.
[01:19:35] Stryj Jan Storch pomagał Żydowi, który czasem ukrywał się w stodole. Żyd został zastrzelony przez Niemców, a stryj zginął w obozie koncentracyjnym. Żona stryja, Eliza, podpisała volkslistę i wyjechała, gdy Niemcy się wycofywali.
[01:24:24] Babcia musiała przenieść szwalnię, ponieważ budynek znalazł się na terenie getta. Boh. pamięta Żydów z opaskami z Gwiazdą Dawida na rękawach. Widział kolumnę Żydów prowadzonych z Grybowa – reakcja babci. Podczas okupacji nie mówiono o ukrywaniu Żydów. [+]
[01:29:00] Podczas wkraczania Armii Czerwonej do miasta rodzina schowała się w piwnicy – ojciec wyszedł z kiełbasą i wódką do żołnierzy, ten, który wziął butelkę, zginął na podwórku. Sytuacja podczas walk o miasto – w piwnicy działała radziecka radiostacja, w oknie stanął karabin maszynowy. Pocisk moździerzowy wpadł do domu, ale nie wybuchł – babcia i ciotka wyniosły go z domu. Boh. z kolegą bawili się nim – reakcja sowieckiego oficera.[+]
[01:36:38] Pod koniec okupacji Niemcy budowali schrony na ul. Lwowskiej. Po wyzwoleniu boh. widział tam zwłoki poległych – jego reakcja. Zwłoki zabrano i pochowano na miejscowym cmentarzu – nagrobki z desek i pięcioramienne gwiazdy. Boh. w szkole podstawowej uczył się angielskiego i nie mógł przeczytać napisów na nagrobkach. [+]
[01:40:38] Niemcy mieli duże działo – sposoby maskowania, obawy sąsiadki przed walkami o miasto. Powody zabrania działa przez Niemców. Odgłosy zbliżającego się frontu. Boh. nie słyszał eksplozji podczas wysadzenia Zamku.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.