Edward Storch (ur. 1935, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny rolniczej, mieszkającej w nieistniejącej dziś wsi Gołąbkowice (obecnie dzielnica Nowego Sącza). Ukończył liceum w Nowym Sączu oraz filię Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej w Piątkowej oraz w Studium Nauczycielskim w Nowym Sączu. Jest członkiem PTTK od 1978 roku, przewodnikiem terenowym, beskidzkim oraz pilotem wycieczek. Przewodniczy Komisji Opieki Nad Zabytkami Oddziału „Beskid”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Nowym Sączu.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Antoniego i Domiceli z domu Kosiba. Ojciec pochodził z Nowego Sącza – obecna ul. Jaśminowa kończyła się wjazdem na teren rodzinnego gospodarstwa. Sąsiadem był Kożusznik, pracownik banku. Podczas okupacji jego dom spłonął. Inni sąsiedzi – szczegółowy wykaz.
[00:10:46] W kuchni u dziadków było klepisko – rozkład pomieszczeń w domu. Opis gospodarstwa. Dziadkowie mieli kilka hektarów ziemi, część pola należała do żony stryja, Luizy Storch. Stryj zginął w obozie koncentracyjnym. Boh. jako dziecko pasł krowy.
[00:15:22] Pochodzenie nazwiska Storch – domniemanie boh.
[00:17:50] Dziadek Kosiba prowadził młyn w Preszowie na Słowacji, potem przyjechał do Nowego Sącza. Rodzina trudniła się krawiectwem, babcia prowadziła szwalnię przy ul. Krańcowej. Matka miała liczne rodzeństwo, podjęła naukę w Seminarium Nauczycielskim, ale jej nie skończyła – wyjazd do pracy we wsi Druja na Wileńszczyźnie – powody powrotu do Nowego Sącza. Ślub rodziców. Boh. urodził się w Gołąbkowicach, które obecnie są dzielnicą Nowego Sącza.
[00:26:22] Boh. miał sześcioro rodzeństwa. Słyszał o powodzi, która nawiedziła Nowy Sącz w 1934 r. Dom przy ul. Krańcowej został zalany. Podczas okupacji przyczółki pod planowany most na Kamienicy zbudowano z macew żydowskiego cmentarza. Podczas budowy przyczółków boh. chodził do ochronki Sióstr Felicjanek. W okolicy były cztery młyny, w domu używano żaren – powojenna mechanizacja – ojciec przywiózł silnik z Ziem Odzyskanych. Fizyki w liceum uczył Bernacki – powody wymówek czynionych przez nauczyciela.
[00:33:44] Opis ulicy Krańcowej, zabudowania folwarku plebańskiego i sąsiedniego folwarku – części ścian stodół były z kamienia, co było nietypowym rozwiązaniem.
[00:39:25] Boh. bywał w szwalni, która należała do babci. Ojciec prowadził sklep mięsny, podczas okupacji sprzedawał mięso na kartki.
[00:41:15] Ojciec został zmobilizowany. Po wybuchu wojny matka z dziećmi i ciotką Luizą Storch wyjechała na wschód i dotarła do Pawłokomy na Podkarpaciu – nocleg uciekinierów w Domu Ludowym, posiłek zjedzony na pokrywce. Miejscowa nauczycielka ostrzegła, że Ukrainiec, były więzień, interesuje się rodziną – powrót do domu.
[00:45:33] Ojciec nie opowiadał o swoich wojennych przeżyciach – jego charakter. W Sączu mieszkało wielu ewangelików – ich postawy podczas okupacji, rodzina Palmi podpisała volkslistę, po wojnie odebrano im gospodarstwo. Siostry Palmi mieszkały przez rok w domu rodziny boh., potem opiekowały się kościołem ewangelickim. Wspomnienie rodziny Florków, Stuberów i Kochów. Edward Stuber podczas okupacji współpracował z Niemcami, po wojnie wyjechał do Austrii. Jerzy Stuber, syn Edwarda, był szkolnym kolegą boh.
[00:55:35] Boh. bywał w dworze Miczyńskich, który prowadzili gospodarstwo ogrodnicze – wspomnienie drewnianego dworu. Boh. chodząc do szkoły w Gołąbkowicach przechodził koło niego.
[01:02:06] Podczas okupacji w szkole uczyła Zofia Kimmer – kary cielesne. Uczono polskiego, matematyki, przyrody i robót ręcznych, potajemnie geografii Polski.
[01:06:18] Rodzice pomagali partyzantom. Po wojnie w okolicy ukrywał się Stanisław Piszczek ps. „Okrzeja”, jego ojciec przyjaźnił się z ojcem boh.
[01:08:35] Niemcy robili wielokrotnie rewizję w domu. Ojciec prowadził sklep mięsny – nielegalny ubój i fałszywa pieczątka. W domu było radio – ukrycie go pod rzeczami do prania podczas rewizji. Poszukiwanie przez Niemców piwniczki, która była wykopana pod sklepem. [+]
[01:16:00] Ojciec został aresztowany przez Niemców, ale go wypuszczono.
[01:17:22] Kuzynka wracająca z pracy widziała egzekucję koło ławy.
[01:19:35] Stryj Jan Storch pomagał Żydowi, który czasem ukrywał się w stodole. Żyd został zastrzelony przez Niemców, a stryj zginął w obozie koncentracyjnym. Żona stryja, Eliza, podpisała volkslistę i wyjechała, gdy Niemcy się wycofywali.
[01:24:24] Babcia musiała przenieść szwalnię, ponieważ budynek znalazł się na terenie getta. Boh. pamięta Żydów z opaskami z Gwiazdą Dawida na rękawach. Widział kolumnę Żydów prowadzonych z Grybowa – reakcja babci. Podczas okupacji nie mówiono o ukrywaniu Żydów. [+]
[01:29:00] Podczas wkraczania Armii Czerwonej do miasta rodzina schowała się w piwnicy – ojciec wyszedł z kiełbasą i wódką do żołnierzy, ten, który wziął butelkę, zginął na podwórku. Sytuacja podczas walk o miasto – w piwnicy działała radziecka radiostacja, w oknie stanął karabin maszynowy. Pocisk moździerzowy wpadł do domu, ale nie wybuchł – babcia i ciotka wyniosły go z domu. Boh. z kolegą bawili się nim – reakcja sowieckiego oficera.[+]
[01:36:38] Pod koniec okupacji Niemcy budowali schrony na ul. Lwowskiej. Po wyzwoleniu boh. widział tam zwłoki poległych – jego reakcja. Zwłoki zabrano i pochowano na miejscowym cmentarzu – nagrobki z desek i pięcioramienne gwiazdy. Boh. w szkole podstawowej uczył się angielskiego i nie mógł przeczytać napisów na nagrobkach. [+]
[01:40:38] Niemcy mieli duże działo – sposoby maskowania, obawy sąsiadki przed walkami o miasto. Powody zabrania działa przez Niemców. Odgłosy zbliżającego się frontu. Boh. nie słyszał eksplozji podczas wysadzenia Zamku.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.