Teresa Grzechynka z d. Pawlik (ur. 1938, Nowy Sącz) – w czasie okupacji niemieckiej jej matka Władysława Popiela została zabrana do obozu, po wojnie nie wróciła do Polski i dziewczynka wychowywała się w rodzinie ciotki Salomei Pawlik. Teresa Grzechynka ukończyła Technikum Łączności w Nowym Sączu. Pracowała w służbie zdrowia jako pomoc dentystyczna, potem w Urzędzie Pocztowym w Nowym Sączu.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1938 r.
[00:00:20] Przedstawienie przybranych rodziców: Salomei i Józefa oraz biologicznych: Władysławy i Jana. Salomea był siostrą Władysławy. Rodzina mieszkała w Nowym Sączu, dziadek był kierownikiem pociągu, ale także rzeźbił i naprawiał zegarki – wspomnienie domu dziadków.
[00:04:48] Ojciec Jan Popiela pochodził z Biegonic, jednym z jego braci był prof. Tadeusz Popiela, krakowski chirurg. W rodzinie był znachor, który nastawiał złamania.
[00:07:30] Rodzina Pawlików pochodziła z Lwowa, w Nowym Sączu mieszkali w barakach kolejowych – warunki mieszkaniowe, bieda mieszkańców – zachowanie radzieckich żołnierzy.
[00:10:55] Matka pracowała w urzędzie, o ojcu boh. nic nie wie. [Boh. czyta historię matki – matka została złapana podczas łapanki i zabrana do obozu pracy, w którym przebywali oficerowie różnych narodowości. Matka przyjechała na pogrzeb w towarzystwie niemieckiego strażnika].
[00:14:00] Przed wojną w Nowym Sączu mieszkali Żydzi – po wojnie boh. widziała pod wiaduktem kolejowym napisy: „Nie kupuj u Żyda”. Po wojnie w szkole miała tabliczkę do pisania i rysik. Wspomnienie żydowskiego sklepu. Boh. pracowała na poczcie i widywała klienta Żyda. Jedna z kuzynek po pobycie w obozie koncentracyjnym wyjechała do Stanów Zjednoczonych i wysyłała rodzinie paczki żywnościowe – ciotka sprzedawała część jedzenia Żydówce, która mieszkała przy ul. Jagiellońskiej.
[00:20:30] W 1942 r. boh. bawiła się z dziećmi koło torów i widziała pociąg towarowy wypełniony ludźmi – ucieczka do domu, gdy strażnik zdjął karabin z ramienia. [+]
[00:25:00] Boh. była jedynaczką, po wyjeździe matki zaopiekowała się nią ciotka – oficjalna zgoda matki załatwiona przez ambasadę francuską. Matka zmarła w wieku 80 lat, nigdy nie przyjechała do Polski, nie widziała się z córką. Po skończeniu Technikum Łączności boh. dostała nakaz pracy – wyjazd na Dolny Śląsk, by spotkać się z matką.
[00:28:50] Wuj Pawlik pracował w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego, ciotka Salomea była gospodynią domową.
[00:29:35] Heinrich Hamann zezwolił matce na przyjazd do Nowego Sącza na pogrzeb, także dał zezwolenie, by boh. nie chodziła z ciotką do kopania okopów oraz na wysyłanie listów i paczek do obozu.
[00:31:28] Pod koniec wojny do domu przeszli niemieccy żołnierze, dowódca poprosił o jedzenie i dostał od dziadka kawałek chleba. Następnego dnia Niemcy zostali zastrzeleni [fragment odczytany z kartki]. Jedzenie podczas okupacji – pieczone buraki pastewne. Radzieccy żołnierze pożyczyli garnek i ugotowali kapustę z mięsem – dzielenie paczek z UNRR-y, tabletki do uzdatniania wody.
[00:37:25] Boh. nie widziała zwłok niemieckich żołnierzy nad potokiem Łącznik. Podczas okupacji chodziła z ciotką kopać okopy, ale tego nie pamięta. Dziadkowie i ciotka szli po żywność – zranienie dziadka podczas bombardowania.
[00:41:10] Boh. nie pamięta wybuchu zamku w Nowym Sączu ani wkroczenia Armii Czerwonej. Lata szkolne – wspomnienie nauczycielek, pani Michniewicz i Wójtowicz, kary cielesne w szkole. Po latach boh. pracowała jako pomoc stomatologiczna w szkolnym gabinecie dentystycznym. Wspomnienie szkolnych koleżanek.
[00:48:25] Boh. chodziła do Technikum Łączności – nauczycielka polskiego Kubiszowa była więźniarką Ravensbruck. Niektóre lekcje odbywały się u niej w domu. Młodzież wyjeżdżała do teatru do Krakowa. Wychowawcą był prof. Niemczyk, spotkanie po latach z prof. Romanowem, lekcje historii z prof. Plechtą. Dyrektorem szkoły był Władysław Ziemba. Przedmioty zawodowe. Matematyki uczył prof. Grela, który spotkany po strajkach Solidarności pokazywał ślady pobicia.
[00:55:30] Zmiany w Nowym Sączu – pola rodziny Marschalków. Ubranie do Pierwszej Komunii, po uroczystości było przyjęcie na plebanii. Wspomnienie księdza, który przyjeżdżał dorożką. Spotkanie z księdzem Mikułą podczas dawania na zapowiedzi. Wuj był sekretarzem partii i nie zgodził się na zdjęcie krzyży.
[01:02:25] Boh. nie pamięta śmierci Stalina, ale brała udział w pochodach pierwszomajowych – ich trasa w mieście. Wuj Józef Pawlik pracował jako kontroler techniczny w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego.
[01:05:40] Boh. należała do szkolnego zespołu tanecznego, który prowadziła prof. Michalikowa. Przyszłego męża poznała podczas szkolnej zabawy w technikum.
[01:09:00] Wspomnienie egzaminu maturalnego – boh. zdawała język francuski, którego uczyła prof. Kosman. Podczas lekcji polskiego prof. Kubiszowa dowiedziała się, że do szkoły przyjedzie delegacja z Niemiec – jej reakcja.
[01:12:15] Po skończeniu szkoły boh. pracowała w szpitalu, potem w przychodni stomatologicznej – specyfika pracy. Dr Studzińska pomogła jej przenieść się do gabinetu w szkole – egzamin zawodowy w Krakowie. Wspomnienie dr Rossmanith i protetyka Ligęzy.
[01:18:15] Po urodzeniu syna boh. nie wróciła do pracy w służbie zdrowia – praca w Urzędzie Pocztowym przy dworcu kolejowym. Mąż studiował zaocznie na Politechnice Krakowskiej, pracował na kolei w Dziale Zabezpieczenia Ruchu i Łączności.
[01:23:17] Boh. była z mężem i córką na koronacji obrazu Matki Boskiej w Zawadzie. Na poczcie pracowała do emerytury.
[01:24:30] Stan wojenny – żywność na kartki. Boh. i mąż mieli hodowlę lisów – karmienie odpadami z rzeźni – podczas jazdy z kawałkiem krowy samochód został zatrzymany przez patrol i skierowany na posterunek milicji – reakcja męża. Obawy syna, że wybuchnie wojna. [+]
[01:28:17] Reakcja po wyborze Karola Wojtyły na papieża. Podczas nauki w szkole boh. miała zajęcia ze strzelania. Poczta w czasie stanu wojennego – milicjanci otwierali listy. Mąż prowadził zeszyt hodowli zarodowej i stosował skrótowe zapisy. Podczas rewizji przeprowadzonej przez ZOMO zeszyt z notatkami wpadł w ręce zomowców – aresztowanie męża. [+]
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.