Ewa Ćwiklińska z d. Matyjewicz (ur. 1930, Muszyna) dzieciństwo spędziła w Rytrze i Muszynie, gdzie jej ojciec pracował w Straży Granicznej. Podczas okupacji niemieckiej rodzina mieszkała w Łabowcu, a ojciec był gajowym w dobrach hrabiego Stadnickiego – aresztowany przez gestapo został rozstrzelany w egzekucji w Młodowie. Po wojnie pani Ewa wyszła za mąż, mieszkała w Łabowcu, zajmowała się wychowywaniem dzieci i prowadzeniem domu.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1930 r.
[00:01:10] Przedstawienie ojca, szczerego patrioty – kontakty z hrabią [Stadnickim]. Podczas okupacji do domu przyszło dwóch Ukraińców, ale niczego nie zabrali.
[00:03:30] Ojciec był z zawodu kaflarzem, służył w Straży Granicznej w Muszynie. Podczas okupacji pomagał mu hrabia. Pochodzenie rodziców – matka zajmowała się szyciem i haftowaniem, uczyła się fachu od Żydówki w Muszynie.
[00:08:32] Boh. miała kilkoro rodzeństwa, siostrę i dwóch braci, czworo dzieci zmarło. Ojciec początkowo pracował na przejściu granicznym w Rytrze.
[00:11:10] Warunki życia przed wojną, matka szyła ubrania dla dzieci. Ciotka Kazimiera, siostra matki, pracowała w drukarni w Tarnowie i kiedyś zabrała tam boh.
[00:13:50] Ojciec walczył podczas I wojny na froncie włoskim, po wojnie dalej służył w wojsku. Na przejściu granicznym w Muszynie pracował przez 11 lat, w Rytrze 2 lata. Podczas wojny rodziną zaopiekował się hrabia Stadnicki.
[00:16:03] Boh. chodziła do szkoły powszechnej w Muszynie, miała rysik i tabliczkę. Dziecięce zabawy. Kary cielesne stosowane przez księdza i nauczycielkę Żytkowską – dzieci bito za złe zachowanie. Boh. miała w szkole w Rytrze koleżanki Żydówki, bawiła się z Ryfką, której rodzice mieli sklep mięsny. Ojciec koleżanki Renaty Cieślak pracował na kolei.
[00:23:13] Kąpiele w Popradzie. Pierwsza komunia – przyjęcie na plebanii i fotografia po uroczystości.
[00:26:11] Boh. widywała Cyganów, którzy mieszkali także w Łabowcu. Bieda na wsi. Boh. ukrywała się w gospodarstwie u Rusinów. Nabożeństwa w cerkwi.
[00:30:08] W Muszynie i Rytrze mieszkało wielu Żydów, po ich wywiezieniu domy zajęli Rusini. Brat męża Gustaw Ćwikliński mieszkał w pożydowskim domu. Strach przed Żydami i utoczeniem krwi na macę. Boh. była w synagodze – wydzielona część dla kobiet, żydowskie pogrzeby.
[00:35:05] Boh. chodziła na targ w Muszynie, jedzenie kupowano w sklepie u Żyda, ale był też polski sklep – Żydzi-rzemieślnicy. Rynek w Muszynie.
[00:38:40] We wrześniu 1939 rodziny z Rytra ewakuowano do Zabełcza, ojciec w tym czasie był na froncie. Wjazd Niemców – wygląd żołnierzy. Ojciec został złapany, przebywał razem z innymi jeńcami w kościele, w okolicy Tarnowa uciekł z transportu do Niemiec. Początek okupacji – powrót do domu.
[00:47:30] Podczas okupacji rodzinie pomógł dyrektor tartaku Kowalczyk. Rodzina zamieszkała w leśniczówce w Łabowcu, należącej do hrabiego Stadnickiego, ojciec został gajowym – jego obowiązki. Pewnej nocy ojciec przejmował zrzut z samolotu. Potem aresztowano gospodarza Hofmana.
[00:54:10] Wizyty hrabiego Adama Stadnickiego, jego wygląd. Boh. pożyczała książki z pałacu w Nawojowej – zniszczenie biblioteki przez Niemców. Boh. przez rok nie chodziła do szkoły, ale przeczytała wiele książek. Wspomnienie rodziny hrabiego. Reakcja ludzi po egzekucji w Młodowie, w której zginął m.in ojciec boh.
[01:00:38] Ojciec został aresztowany przez gestapo, które zatrzymało również innych gajowych i pracowników tartaku. Józef Stadnicki widział egzekucję w Młodowie – pochówek na cmentarzu. Wiadomość o śmierci ojca. Reakcja miejscowych na pojawienie się na pogrzebie Józefa Stadnickiego. Boh. była po wojnie na ekshumacji – ojca rozpoznano po szelkach i chustce. [+]
[01:06:10] Powody zamieszkania w Kryściowie. Boh. widywała Niemców podczas okupacji. Stosunek Ukraińców do Polaków. Po śmierci ojca rodzinie pomagał Broński, którego żona była Rusinką.
[01:10:30] Miejscowi nie interesowali się losem Żydów. Szkoła podczas okupacji – lekcje z panią Zającową. Wspomnienie księdza Borowca. Miejscowi pracowali przy budowie okopów. Okupacyjny handel. Przedstawienie matki: Janiny z domu Kmieć.
[01:14:26] Oczekiwanie na powrót ojca z wojny. Matka miała maszynę do szycia Singer.
[01:15:38] Wejście Armii Czerwonej do Łabowej – wygląd żołnierzy. Czerwonoarmiści nie dotarli do gajówki w Łabowcu.
[01:16:58] Umeblowanie mieszkania przed wojną. Żebracy przychodzili do domu po chleb.
[01:18:50] Po wojnie większość Rusinów wyjechała na Ukrainę – nadzieja na lepsze życie. Do wsi przyjechała komisja zapisująca na wyjazd – jeden z żołnierzy strzelał do krzyża, a potem się pod nim modlił. Przymusowe wysiedlenia – rodzina Florka wyjechała na zachód. [+]
[01:23:03] Okoliczności poznania przyszłego męża, który był pszczelarzem. Po ślubie rodzina mieszkała w Łabowcu, boh. prowadziła dom i zajmowała się dziećmi. Mąż pracował w gospodarstwie.
[01:26:00] Przed wojną w Muszynie nie było samochodów. Do Łabowej jeździł autobus. Domy oświetlano lampami naftowymi.
[01:27:27] Reakcja po zakończeniu wojny. W okolicy nie pojawiali się Niemcy, ale działała partyzantka – spotkanie z radzieckimi partyzantami. W tartaku w Nawojowej pracowało wielu Polaków. Przed wojną właścicielem tartaku w Rytrze był Żyd.
[01:31:18] Bieda na wsi – wiele panien nie mogło wyjść za mąż, bo nie było kawalerów. Zabawy dzieciaków – gra w klasy. Boh. chodziła do pałacu w Nawojowej, ale była tylko w korytarzu. Opinia miejscowych o Adamie Stadnickim.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..