Józef Czop (ur. 1932, Nowy Sącz) pochodzi z rodziny kolejarskiej. W czasie II wojny światowej mieszkał w Nowym Sączu, gdzie był świadkiem m.in. wysadzenia zamku czy likwidacji getta. Jako nastolatek pracował przy budowie okopów dla Niemców. Po wojnie ukończył kolejarską szkołę zawodową i przez ponad 41 lat pracował na kolei. Związany z rodzinnym miastem, piłkarz „Sandecji Nowy Sącz”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1932 r. w Nowym Sączu.
[00:00:38] Przedstawienie rodziców: Antoniny i Władysława. Ojciec pochodził z Marcinkowic, gdzie jego rodzice mieli gospodarstwo rolne, pracował na kolei jako kierownik pociągu. Rodzice mieszkali w Nowym Sączu razem w dziadkami ze strony matki. Dziadek był dróżnikiem na kolei – jego zadania. Przed wybuchem wojny rodzina miała zamiar budować dom.
[00:04:10] We wrześniu 1939 ojciec, kierownik pociągu ewakuacyjnego, wyjechał na wschód i zginął podczas bombardowania dworca we Lwowie. Matka, widząc tłumy na dworcu, nie zdecydowała się na wyjazd z Sącza.
[00:04:55] Dom dziadków w Marcinkowicach. Informacja o śmierci ojca, którego pochowano we Lwowie na dworcu towarowym. Rodzina po wojnie nie odnalazła grobu.
[00:06:45] Dziadek walczył podczas I wojny. Boh. miał czworo rodzeństwa. Zabawy chłopaków – gra w piłkę szmaciankę. Przed wojną boh. chodził do szkoły im. Konarskiego. Ojciec kupował mąkę u Żydów, zakupy robiono na targu. Sąsiedzi z ul. Wrześniowskiej, zabudowa ulicy Tatrzańskiej.
[00:15:00] Boh. chodził z ojcem na zakupy, wiele sklepów należało do Żydów. Do Polaka Tarasza należał sklep spożywczy.
[00:17:00] Po wojnie w Sączu bywali Cyganie, którzy obozowali nad Dunajcem. Cyganie tłukli kamienie do budowy dróg. Boh. jako dziecko był z sąsiadem Leszczykiem na nabożeństwie w cerkwi. W szkole nie uczyły się żydowskie dzieci – droga z domu do szkoły. Jednym z nauczycieli był pan Wójtowicz – umiarkowane stosowanie kar cielesnych.
[00:21:50] Kolega Staszek, który mieszkał przy ul. Tatrzańskiej, podczas okupacji chodził w koszuli ze swastyką – wspólne zabawy, Staszek przynosił kolegom cukier. Po wojnie boh. chodził do szkoły na Dąbrówce Niemieckiej. Boh. był na cmentarzu ewangelickim na pogrzebie zastrzelonych Niemców – stan cmentarza podczas okupacji.
[00:26:00] Przed wojną mówiono, że Żydzi zabijają na macę, ale były to powiedzonka i nikt w to nie wierzył. Boh. grywał w parku w piłkę – kąpiele w Dunajcu po meczach.
[00:27:55] Powódź w 1934 r., jej skutki na Wólkach. Dzielnica Piekło i baraki kolejowe. Boh. chodził do przedszkola na Nowej Kolonii – wycieczka do lasu. Wuj kolegi Augustynowicza był bramkarzem Sandecji Nowy Sącz. W mieście stacjonowało wojsko – msze z udziałem żołnierzy. Wuj Aleksander służył w Nowym Sączu, potem mieszkał w Krakowie.
[00:35:00] Boh. czasem korzystał z łaźni kolejowej, wiele osób kąpało się w Dunajcu. Boh. będąc w przedszkolu tańczył poloneza w teatrze, który mieścił się w budynku łaźni. Przed wojną boh. był z ojcem w Zaleszczykach – ojciec był kierownikiem pociągu, odpowiadał za przesyłki.
[00:41:15] Ojciec wyjechał z Nowego Sącza służbowym pociągiem we wrześniu 1939 – pożegnanie na stacji – ucieczka mieszkańców miasta. Ostrzał dworca przez nieprzyjacielski samolot. [+]
[00:43:20] Koło torów kolejowych leżały papierosy z rozgrabionego magazynu. Wkroczenie Niemców do Nowego Sącza – boh. widział oddział motocyklistów z karabinami maszynowymi.
[00:44:50] Gdy boh. grał z kolegami w piłkę, gestapowiec Hamann, który chodził z obstawą, chciał ich złapać – ucieczka brzegiem Dunajca. Wuj z Bolechowa walczył w Dywizji Pancernej, która została rozbrojona na Węgrzech, przyszedł stamtąd na piechotę do Nowego Sącza i przez całą okupację się ukrywał. Jego kolega folksdojcz załatwił mu ausweis, ale zabronił wychodzić z domu. Wuj hodował króliki. Niemcy zrobili rewizję w domu i zabrali do Oświęcimia syna sąsiada Knapczyka.
[00:49:12] Konfidentka Jeleniówna, kochanka Hamanna, została ostrzyżona. Mówiono, że pomagała ludziom. Boh. nie miał wielu kontaktów z folksdojczami, ale miał kolegę foksdojcza Stasia – gry w piłkę szmaciankę. Warunki życia podczas okupacji – boh. i siostra kopali okopy, dostając od Niemców wódkę i papierosy – matka wymieniała alkohol na żywność. Babcia miała młynek do mielenia zboża, z którego także korzystali sąsiedzi. W Żeglarce łowiono szczupaki – studnia-źródło na ul. Wrześniowskiej.
[00:54:40] Boh. został zabrany ze szkoły do kopania okopów i budowy zapór przeciwczołgowych – wycinanie wikliny na faszynę. Robotnicy byli pilnowani przez Niemców, którzy nie byli zdolni do służby wojskowej. Wypadek ciężarówki. [+]
[01:02:52] Boh. miał 11 lat, gdy zabrano go do kopania okopów. Siostra kopała rowy w Krynicy. Starszy brat pracował w Służbie Budowlanej na kolei.
[01:04:40] Boh. wiedział o istnieniu getta, ale nie chodził tam. Widział Żydów idących na dworzec kolejowy – „żydowski” tor.
[01:06:50] Dwaj wujowie byli w partyzantce. Boh. widział, jak jeden z nich chował broń w pokrzywach. W domu nie było radia.
[01:08:05] Zbliżanie się frontu – podczas bombardowania miasta siostra została ranna. Po wojnie dzieci bawiły się pociskami, jeden z kolegów stracił dwa palce – głuszenie ryb. Boh. nie był świadkiem egzekucji.
[01:11:45] Ojciec zginął na dworcu we Lwowie podczas bombardowania. Po wojnie boh. bezskutecznie szukał grobu na lwowskim cmentarzu. Jego syn odnalazł go na Cmentarzu Łyczakowskim.
[01:16:00] Po zajęciu budynku szkoły przez wojsko boh. zaczął chodzić do szkoły im. Chrobrego, ale jeden z nauczycieli go wygonił – dalsza edukacja. Program szkolny podczas okupacji.
[01:17:57] Opis okolic zamku, zniszczenia podczas wybuchu – widok rumowiska, zwłoki niemieckich żołnierzy leżały w łaźni.
[01:21:40] Podczas walk o miasto rodzina i sąsiedzi ukrywali się w piwnicy. Wuj przyniósł wiadomość, że Rosjanie są na ulicy – czerwonoarmista i butelka wódki. Radzieckie straty podczas przeprawy przez Dunajec – zwłoki leżące w parku. Sytuacja na froncie w okolicach miasta.
[01:24:35] Dwie młode Rosjanki mieszkały u babci – incydent z udziałem babci i czerwonoarmisty, który chciał zabrać jedną z dziewczyn. Żołnierz zabrał lusterko należące do ojca i zegarek – uzbrojenie czerwonoarmistów, kradzież drzewa wiśni.
[01:28:45] Podczas okupacji hodowano kozy. Po wojnie boh. poszedł do szkoły kolejowej, przez ponad 41 lat pracował jako blacharz na kolei. Dwaj synowie zdobyli wyższe wykształcenie. Boh. grał w piłkę nożną w Sandecji, żonę poznał w klubie. Od Nusyna Lustiga dostał zegarek Atlantic – zdobywanie lekarstw.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..