Kiełbowski Tadeusz cz. 3

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1310

23 maja 2021, Szczecin

1:52

Tadeusz Kiełbowski (ur. 1925, Będzin) po walkach o Wilno w lipcu 1944 w celu uniknięcia represji ze strony sowietów zgłosił się do polskiego wojska. Rekrutów wywieziono na poligon do Siemielowa koło Wiaźmy, gdzie zostali przydzieleni do 73 Zapasowego Białoruskiego Pułku Piechoty Armii Czerwonej. W wyniku buntu Polaków władze sowieckie zdecydowały o przewiezieniu żołnierzy w okolice Siedlec. Pan Tadeusz otrzymał przydział do 37 Pułku Artylerii Lekkiej 8 Dywizji Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego. W pułku pełnił funkcję pisarza i tłumacza, przeszedł przeszkolenie na sanitariusza.

[00:00:09] Krótka zapowiedź tematyki. Komendant harcerskiej drużyny, Stanisław Kiejdo, działał równocześnie w AK w oddziale Krzyżanowskiego „Wilka”, gdzie miał pseudonim „Jurek”. Konspiracja w Wilnie – sposoby porozumiewania się.
[00:04:12] Euforia po wyzwoleniu Wilna 13 czerwca [lipca] 1944 r. – oczekiwanie na Stanisława Kiejdo. Ojciec dowiedział się o poborze do armii – plakaty w mieście. Msza dla poborowych w kościele św. Ducha – boh. dostał medalik z Matką Boską Ostrobramską.
[00:09:20] Matka kolegi przyniosła wiadomość o aresztowaniach i wywózkach akowców. Wieczorek pożegnalny przygotowany przez Janinę Tuchanowską, siostrę kolegi, który też szedł do wojska.
[00:12:07] Podczas poboru boh. dostał kartonik na długim sznurku, na kartoniku był wypisany numer – przypuszczenia co do ewentualnego wykorzystania sznurka. Poborowych przewieziono do pociągu stojącego na bocznicy – warunki w wagonie. Wyjazd za Wilno, gdzie pociąg został zatrzymany w lesie – przyjazd grupy cywili i milicji. Przemówienie Justasa Paleckisa, przewodniczącego Rady Najwyższej Republiki Litewskiej, wygłaszane początkowo po litewsku – wiadomość, że poborowi, mimo obietnic służby w polskim wojsku, trafią do Armii Czerwonej. [+]
[00:22:10] Wybór reprezentantów wagonów, którzy dostali opaski na rękaw. Reakcja poborowych podczas przejazdu przez dawną granicę Polski i Związku Radzieckiego. Nastroje w wagonie – wykład kolegi, nauczyciela historii. Przyjazd w okolice Smoleńska – kąpiel w Dnieprze i odwszenie ubrań, po którym przydał się otrzymany w Wilnie sznurek. Odśpiewanie akowskiej piosenki. [+]
[00:33:21] Przejazd na poligon Siemielowo koło Smoleńska – kwatery w ziemiankach krytych słomą – koce z amerykańskich darów. [+]
[00:37:00] Rytm szkolenia, którym dowodzili oficerowie Armii Czerwonej. Wygląd polowych mundurów. Ćwiczenia rekrutów: czołganie się z karabinem pod drutem kolczastym, pływanie w jeziorze, strzelanie z różnych rodzajów broni – za wyniki strzeleckie boh. został kapralem. Spotkanie z kolegą-harcerzem i jego rada. [+]
[00:46:00] Sprzeczne rozkazy oficerów podczas szkolenia. Przygotowanie na przyjazd lekarzy – golenie i mycie środkiem dezynfekującym. Ćwiczenia walki na bagnety. Przyjazd lekarzy, którzy sprawdzali, czy rekruci nie są chorzy wenerycznie. [+]
[00:58:15] Rozmowa z rosyjskim oficerem – kwestie nowych granic i traktowania Polaków na Litwie i Białorusi. Wiadomość o tym, że Polacy pojadą do swojego wojska.
[01:05:30] Wyżywienie na poligonie – amerykańskie konserwy, chleb z domieszką kory brzozowej. Głód w Związku Radzieckim – do kuchni przychodziła dziewczynka, która prosiła o rybie ości. [+]
[01:09:10] Podczas ćwiczeń nad jeziorem żołnierze spotkali pracownika muzeum, który pilnował skarbu zatopionego w jeziorze.
[01:11:25] Boh. został wysłany na wiec w Smoleńsku – rozmowa z ludźmi na ulicy.
[01:14:25] Wyjazd do jednostki – droga z poligonu na dworzec w Smoleńsku, pożegnanie przez orkiestrę. Na stacji w Griazowcu pociąg stanął i przepuszczał transporty wojskowe – świadomość bliskości Katynia. Gazeta w Wilnie drukowała nekrologi zamordowanych oficerów. Zdziwienie strażników, że Polakom nie pozwolono wyjść z wagonów. [+]
[01:21:00] W Armii Czerwonej służyli żołnierze z różnych stron, niektórzy nie znali rosyjskiego – zdarzenie po wojnie w Świnoujściu.
[01:22:22] Przyjazd do miejscowości na terenie Polski – nocleg w stodołach. Formowanie 2 Armii Wojska Polskiego – tłum oczekujący na komisję poborową. Boh. znalazł kawałek kartki i zaczął rysować – rozmowa z radzieckim oficerem, który pytał o życie w Polsce przed wojną, i jej konsekwencje. Przydział do artylerii, do baterii sztabowej. [+]
[01:33:15] Boh. trafił do wsi Pruszyn koło Siedlec, gdzie stacjonowało dowództwo 37 Pułku Artylerii Lekkiej. Przydział w jednostce – boh. został pomocnikiem lekarza pułkowego, pomagał też w sprawach dotyczących rosyjskich oficerów.
[01:39:50] Kwatera w wiejskiej chałupie – boh. mieszkał z Mikołajem Emiljańczykiem, Stanisławem Szawłowskim i Leonem Dobrowolskim. Szkolenie sanitarne w Siedlcach i szkolenie wojskowe – zajęcia z bronią, obawy związane z noszeniem granatów.
[01:45:10] Wspomnienie zupy z karaluchami zjedzonej w Pruszynie. Święta Bożego Narodzenia – do kościoła zaproszono oficerów, także Rosjan – ich wrażenia. Wspólna Wigilia. Relacje między oficerami w sztabie. Za finanse pułku odpowiadał kapitan, rosyjski Żyd. Próbny alarm w Sylwestra – zwijanie obozu. [+]
mehr...
weniger

Suchanowski Łukasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film