Józefa Maleńka (ur.1939, Domażyr) urodziła się w mieszanej polsko-ukraińskiej rodzinie, zamieszkałej niedaleko Lwowa. Jej matka była Polką, ojciec Ukraińcem. Po wojnie ojciec został oskarżony o zabicie spadochroniarza i skazany na 15 lat łagru – wrócił z Workuty po śmierci Stalina. Brat zginął podczas napadu banderowców. Józefa Maleńka po ukończeniu szkoły podstawowej pracowała w kołchozie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. we wsi Domażyr. Matka była Polką, ojciec Ukraińcem.
[00:40:00] Boh. miała dwójkę rodzeństwa. Gdy miała 6 lat, ojciec został zabrany do łagru. Brat, urodzony w 1931 r., został zabity. Boh. po skończeniu podstawówki poszła do pracy.
[00:02:50] Brat pracował przy koszeniu trawy – okoliczności jego śmierci podczas walki z banderowcami. Po wojnie jedna z sąsiadek pomagała banderowcom, niektórzy z nich wyjechali do Polski, o czym opowiadała sąsiadka Dylukowa. Wnuczka sąsiadki pomagającej banderowcom zginęła w wypadku.
[00:06:38] Boh. przyjmowała mleko dostarczane przez mieszkańców wsi, przewodniczącym kołchozu był komunista – problemy w pracy. Ojciec wrócił z łagru, gdy boh. wyszła za mąż. Przed wojną w domu mieszkali księża, w czasie wojny Niemcy, po wojnie nauczyciele – warunki w jakich żyła dziewięcioosobowa rodzina, ciężka praca matki.
[00:09:54] Ojciec był sądzony jako „polityczny”. W lesie zawisł na drzewie ukraiński spadochroniarz, sąsiad go zastrzelił, a ojciec został za to aresztowany i skazany na 15 lat łagru, do czego przyczyniły się fałszywe zeznania sąsiadów. Wypuszczono go po śmierci Stalina. Przebywał w Workucie, przesyłał pieniądze rodzinie, część z nich zatrzymywał naczelnik poczty. Powrót ojca do domu, praca w fabryce we Lwowie. Po roku okazało się, że więźniowie polityczni nie mogą mieszkać w okolicach Lwowa – wyjazd ojca do Chersonia. [+]
[00:17:36] Po aresztowaniu ojca rodzinie zabrano krowę – babcia prosiła komunistę, by ją zostawił – jego zachowanie. Dzięki przewodniczącemu sielrady krowę odzyskano. [+]
[00:19:10] Przed założeniem kołchozu pracowano u Breitera, potem powstał kołchoz – zapłata w ziarnie, mleku – ciężkie warunki życia.
[00:20:10] Podczas walk na froncie ludzie chowali się w schronach, tylko dziadek został w domu. Boh. uczyła się niemieckiego – zachowanie niemieckich żołnierzy. Cała rodzina matki wyjechała po wojnie do Polski.
[00:23:26] Siostra matki mieszkała we wsi Jamelna, podczas rzezi zabito ją oraz dwójkę dzieci. Opowieść matki o tym, co widziała we wsi po napadzie. [+]
[00:25:11] Kwestia mieszanych małżeństw. Boh. była świadkiem próby zabicia komunisty Petra Michajłowicza Hadko – sąd nad sprawcą. Powody, dla których matka nie wyjechała do Polski. O śmierci brata nie zawiadomiono ojca – jego praca w kopalni.
[00:31:25] We wsi Jamelna zginęło 98 osób. Współczesny stan cmentarza. Wiele osób z Domażyr wyjechało do Polski, zostało tylko dziesięć mieszanych małżeństw. W Żarniskach zabito osadnika, Niemca.
[00:35:30] Groby na cmentarzu w Jamelni. Współcześnie w okolicy nie ma żadnych banderowców ani ich potomków. Dziadkowie i matka rozmawiali w domu po polsku, sąsiadka Polka wchodziła na podwórko śpiewając polski hymn – reakcja matki.
[00:38:20] W Domażyrach było wiele mieszanych małżeństw i banderowcy nie napadli na wieś. Ze strachu przed banderowcami ludzie nie nocowali w domach. Podczas okupacji ojciec matki wyjechał z braćmi na roboty i zaginął – wyjaśnienie rodzinnej tajemnicy.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.