Józefa Maleńka (ur.1939, Domażyr) urodziła się w mieszanej polsko-ukraińskiej rodzinie, zamieszkałej niedaleko Lwowa. Jej matka była Polką, ojciec Ukraińcem. Po wojnie ojciec został oskarżony o zabicie spadochroniarza i skazany na 15 lat łagru – wrócił z Workuty po śmierci Stalina. Brat zginął podczas napadu banderowców. Józefa Maleńka po ukończeniu szkoły podstawowej pracowała w kołchozie.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1939 r. we wsi Domażyr. Matka była Polką, ojciec Ukraińcem.
[00:40:00] Boh. miała dwójkę rodzeństwa. Gdy miała 6 lat, ojciec został zabrany do łagru. Brat, urodzony w 1931 r., został zabity. Boh. po skończeniu podstawówki poszła do pracy.
[00:02:50] Brat pracował przy koszeniu trawy – okoliczności jego śmierci podczas walki z banderowcami. Po wojnie jedna z sąsiadek pomagała banderowcom, niektórzy z nich wyjechali do Polski, o czym opowiadała sąsiadka Dylukowa. Wnuczka sąsiadki pomagającej banderowcom zginęła w wypadku.
[00:06:38] Boh. przyjmowała mleko dostarczane przez mieszkańców wsi, przewodniczącym kołchozu był komunista – problemy w pracy. Ojciec wrócił z łagru, gdy boh. wyszła za mąż. Przed wojną w domu mieszkali księża, w czasie wojny Niemcy, po wojnie nauczyciele – warunki w jakich żyła dziewięcioosobowa rodzina, ciężka praca matki.
[00:09:54] Ojciec był sądzony jako „polityczny”. W lesie zawisł na drzewie ukraiński spadochroniarz, sąsiad go zastrzelił, a ojciec został za to aresztowany i skazany na 15 lat łagru, do czego przyczyniły się fałszywe zeznania sąsiadów. Wypuszczono go po śmierci Stalina. Przebywał w Workucie, przesyłał pieniądze rodzinie, część z nich zatrzymywał naczelnik poczty. Powrót ojca do domu, praca w fabryce we Lwowie. Po roku okazało się, że więźniowie polityczni nie mogą mieszkać w okolicach Lwowa – wyjazd ojca do Chersonia. [+]
[00:17:36] Po aresztowaniu ojca rodzinie zabrano krowę – babcia prosiła komunistę, by ją zostawił – jego zachowanie. Dzięki przewodniczącemu sielrady krowę odzyskano. [+]
[00:19:10] Przed założeniem kołchozu pracowano u Breitera, potem powstał kołchoz – zapłata w ziarnie, mleku – ciężkie warunki życia.
[00:20:10] Podczas walk na froncie ludzie chowali się w schronach, tylko dziadek został w domu. Boh. uczyła się niemieckiego – zachowanie niemieckich żołnierzy. Cała rodzina matki wyjechała po wojnie do Polski.
[00:23:26] Siostra matki mieszkała we wsi Jamelna, podczas rzezi zabito ją oraz dwójkę dzieci. Opowieść matki o tym, co widziała we wsi po napadzie. [+]
[00:25:11] Kwestia mieszanych małżeństw. Boh. była świadkiem próby zabicia komunisty Petra Michajłowicza Hadko – sąd nad sprawcą. Powody, dla których matka nie wyjechała do Polski. O śmierci brata nie zawiadomiono ojca – jego praca w kopalni.
[00:31:25] We wsi Jamelna zginęło 98 osób. Współczesny stan cmentarza. Wiele osób z Domażyr wyjechało do Polski, zostało tylko dziesięć mieszanych małżeństw. W Żarniskach zabito osadnika, Niemca.
[00:35:30] Groby na cmentarzu w Jamelni. Współcześnie w okolicy nie ma żadnych banderowców ani ich potomków. Dziadkowie i matka rozmawiali w domu po polsku, sąsiadka Polka wchodziła na podwórko śpiewając polski hymn – reakcja matki.
[00:38:20] W Domażyrach było wiele mieszanych małżeństw i banderowcy nie napadli na wieś. Ze strachu przed banderowcami ludzie nie nocowali w domach. Podczas okupacji ojciec matki wyjechał z braćmi na roboty i zaginął – wyjaśnienie rodzinnej tajemnicy.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.