Marian Musioł (ur. 1966, Rydułtowy) opowiada o wojennych losach swojego ojca, który jako Ślązak został wcielony do Wehrmachtu, we Francji przeszedł na stronę aliantów i wstąpił do 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Brał udział m.in. w wyzwoleniu Bredy. W 1947 roku wrócił na Śląsk.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1966 r. w Rydułtowach.
[00:00:10] Ojciec boh. urodził się w 1925 r. w Seryni – losy rodziny przed wojną, kryzys na Śląsku.
[00:02:10] Gdy wybuchła wojna, ojciec miał 14 lat – praca w mleczarni. W wieku 18 lat został wcielony do Wehrmachtu. W 1942 r. brat ojca, Emil, również żołnierz Wehrmachtu, zginął na froncie wschodnim. W miesiąc po zabraniu ojca zmobilizowano dziadka, który miał wówczas 51 lat.
[00:04:58] Ojciec służył w Wehrmachcie od sierpnia 1943 r., walczył we Francji, budował umocnienia w okolicach Montpellier. W 1944 r. jednostka została przerzucona na północ – załamanie nerwowe podczas walk w Normandii, gdy ginęli towarzysze broni. W oddziale ojca służyło wielu Ślązaków, Kaszubów, Czechów – poddawanie się do niewoli. Ojciec poddał się oddziałowi Kanadyjczyków. Poddający się żołnierze zostali ostrzelani przez niemieckiego oficera, którego zabito. Ojciec przyznał się, że jest Polakiem – nieporozumienia językowe, i do obozu jenieckiego pojechał autem, pozostali jeńcy szli na piechotę. Warunki w obozie – głód. [+]
[00:12:22] Jeńców przewieziono do Anglii i podzielono na narodowości – ojciec zadeklarował chęć wstąpienia do polskiej jednostki – wyjazd do Szkocji, gdzie stacjonowała 1 Dywizja Pancerna gen. Maczka. Po krótkim przeszkoleniu został przerzucony do Francji pod Falaise, gdzie 1 Dywizja poniosła ciężkie straty. Służył w 8 baonie strzelców.
[00:14:40] Jednostka walczyła w Belgii i Holandii – szlak bojowy. Ojciec brał udział w walkach o o Bredę. Specyfika walki na terenie zalanym wodą przez Niemców – ostrzał grobli. Ojciec został ranny po wybuchu granatu – oczekiwanie na wycofanie na tyły. Podczas pobytu w szpitalu w Antwerpii miasto było ostrzeliwane pociskami V-1 i V-2. [+]
[00:18:15] Wyjazd na odpoczynek w okolice Bredy. Święta Bożego Narodzenia zostały przerwane przez niemiecką kontrofensywę. Śmierć kolegi na polu minowym. Zachowanie mieszkańców Bredy po zdobyciu miasta. Inne reakcje ludności cywilnej na terenie Niemiec – obawy przed Polakami podsycane przez hitlerowską propagandę.
[00:22:20] Wyzwolenie obozu jenieckiego w Oberlangen, w którym przebywały m.in. kobiety z Powstania Warszawskiego. Kapitulacja Niemców w Wilhelmshaven. Przez dwa lata po zakończeniu wojny ojciec przebywał w angielskiej strefie okupacyjnej i pełnił służbę wartowniczą w obozie dla dipisów.
[00:24:50] Po wojnie ojciec nawiązał kontakt z rodziną – decyzja o powrocie do Polski. Rozmowa w polskiej ambasadzie. Transport pociągiem repatriacyjnym, który do Szczecina był eskortowany przez Anglików.
[00:26:56] Pożegnanie z bratem Emilem, który walczył na froncie wschodnim i tam poległ. Jeden z jego towarzyszy wysłał rodzicom zdjęcie mogiły. Po dezercji ojca z Wehrmachtu babcia została poinformowana, że zaginął – informacja przesłana przez Czerwony Krzyż.
[00:28:55] Dziadek służył w Wehrmachcie. Gdy zachorował na tyfus, znalazł się w szpitalu w Wiedniu i syn przyjechał z Francji, by go odwiedzić. Dziadek wrócił do domu w 1945 r.
[00:29:47] Służba w Wehrmachcie – relacje między żołnierzami różnych narodowości. W niedzielę chodzono do kościoła. Każdy z żołnierzy miał „opiekuna”, który uczył go języka niemieckiego i obyczajów w niemieckim wojsku. Areszt za niewłaściwe używanie bagnetu. Walki w Normandii – picie wody z kałuży, w której leżały martwe konie, trudności aprowizacyjne. [+]
[00:33:56] Skład 1 Dywizji – żołnierze z 1939 r., dezerterzy z Wehrmachtu, Żydzi, Polacy – ochotnicy z Argentyny, Kanady, Stanów Zjednoczonych. Jeden z żołnierzy uważał się za Polaka, ale znał tylko niemiecki. Uzupełnienia 1 Dywizji – spotkanie kolegów ze szkoły po dwóch stronach nasypu kolejowego. Dyscyplina w polskiej jednostce. Żołnierz narodowości romskiej odłączył się od jednostki, gdy napotkano cygański tabor – jego powrót do oddziału. [+]
[00:39:28] Obozy dla dipisów – współdziałanie z niemieckimi władzami. Polowania w okolicznych lasach. W obozach było wielu Rosjan, którzy sprawiali kłopoty. Obrona niemieckiej ludności przed Polakami z obozów, którzy chcieli się mścić za swoje krzywdy.
[00:42:50] Ojciec zaprzyjaźnił się z dwiema rodzinami (w Holandii) i tam spędzał urlop. Boh. pojechał z ojcem na uroczystości z okazji 50 rocznicy wyzwolenia Bredy – spotkanie ze znajomymi Holendrami i kolegami z wojska. Atmosfera w mieście. Uroczystości w 1979 r.
[00:47:25] Przejazd repatriantów przez Polskę – reakcje miejscowej ludności. Propaganda, by zniechęcić Polaków do powrotu do kraju. Ojciec nie miał problemów po powrocie. Zatrudnił się w koksowni, bieda lat powojennych.
[00:49:32] Ojciec był w kontakcie z dowódcą swojej kompanii – w 1976 r. otrzymał trzy brytyjskie odznaczenia – wyjazd do angielskiej ambasady w Warszawie. Spotkanie z byłym dowódcą.
[00:51:58] Ojciec do emerytury pracował w kopalni. Brat matki służył razem z ojcem w 1 Dywizji i przez niego rodzice się poznali. Opowieść ojca o zranieniu podczas wybuchu granatu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.